روزی برای یادبود قربانیان بردگی و تجارت برده؛ برده داری پدیده پیچیده جهانی

به گزارش گروه حقوقی و قضایی به نقل از  پایگاه اطلاع رسانی ستاد حقوق بشر،۵ فروردین (۲۵ مارس) سال ۲۰۰۷ روز بین‌المللی یادبود قربانیان بردگی و تجارت برده از سوی سازمان ملل متحد برای مبارزه با برده‌داری نامگذاری شده است.

هر چند این روز برای یادبود و گرامی داشت انسان‌هایی که در نتیجه تجارت برده در کشور‌های حوزه اقیانوس اطلس رنج‌ها کشیده و جان خود را از دست داده اند به ثبت رسیده، اما امروز شاهد اشکال جدید بردگی در نقاط مختلف دنیا هستیم.

تجارت برده در کشور‌های حوزه اقیانوس اطلس را - بدترین نقض حقوق بشر در تاریخ - نامیده‌اند که بیش از ۴۰۰ سال به طول انجامید و طی آن بیش از ۱۵ میلیون زن، مرد و کودک قربانی شدند.

 

پیشینه بردگی و برده داری در جهان

به گفته کارشناسان و صاحب‌نظران بردگی یک پدیده پیچیده جهانی است که حذف آن نیازمند بررسی ریشه‌های به وجود آورنده آن در دنیاست که می‌تواند عواملی، چون فقر، تضاد طبقاتی، تبعیض نژادی، نابرابری‌های جنسیتی و بی‌سوادی باشد.

بر اساس اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب (۱۹۴۸) مجمع عمومی سازمان ملل متحد هر نوع برده داری ممنوع اعلام شده است.

در ماده چهارم این اعلامیه آمده: هیچ کس را نمی‌توان در بردگی نگه داشت و داد وستد بردگان به هر شکلی ممنوع است؛ بنابراین طبق قوانین بین المللی هرگونه سوء استفاده فیزیکی یا جنسی از افراد علیرغم میل باطنی‌شان بردگی محسوب می‌شود.

حال این تعریف می‌تواند در شکل‌های مختلفی، چون نظام رعیتی، کاراجباری و بیگاری، قاچاق انسان برای فروش اعضای بدن و بهره‌کشی جنسی، انواع کار کودکان و به کارگیری کودکان به عنوان سربازان جنگی، ازدواج اجباری و فروش زنان بیوه به منظور تصرف ارثیه آن‌ها و ... خود را نشان دهد.

طبق آمار‌های به دست آمده از عصر باستان، بردگی نخستین بار در مصر باستان، چین و هندوستان پدیدار گشت و سپس به یونان و روم نیز کشیده شد. درعهد باستان برده داری یک سنت پذیرفته شده از سوی عموم به شمار می‌رفت و از حیث سیاسی و اجتماعی نیز امری اجتناب ناپذیر بود.

عربستان جاهلیت نیز به شدت به رسم بردگی و برده داری پایبند بود، اما اسلام از همان ابتدا به شدت با آن مخالف بود و ائمه علیهم السلام با تربیت غلامان و تبدیل آنان به انسان‌هایی شریف و کارآمد، سپس آزاد نمودن آن‌ها و توصیه‌های بسیار به آزاد کردن بردگان، زمینه‌های فرهنگی مبارزه با برده داری و منسوخ شدن آن را فراهم نمودند.

این در حالی است که برده داری پس از کشف سواحل آفریقا و تصرف جنوب و شمال آمریکا توسط اروپایی‌ها در قرن ۱۵، زمینه برده فروشی به شدت باب شد. پرتغال، دانمارک، انگلیس، فرانسه، برزیل، هلند و کانادا از جمله کشور‌هایی بودند که برده‌های آفریقایی را به کار می‌گرفتند.

پس از جنجال بسیار درباره نظام برده داری میان کشور‌های اروپایی و آمریکایی، سرانجام دانمارک به عنوان نخستین کشور اروپایی این نظام را منسوخ اعلام کرد. به دنبال آن انگلیس و سپس آمریکا نیز برده داری را لغو کردند. در کنفرانس وین که در سال ۱۸۱۴ برگزار شد، کشور انگلیس از نفوذ خود استفاده کرد و سایر کشور‌ها را نیز به پایان برده داری تشویق کرد. اما این پایان برده داری در این کشور‌ها نبود و برده داری به شکلی جدید ماهیت خود را آشکار ساخت.



آماری از شکل نوین برده داری

امروزه برده داری مدرن صورتی متفاوت از گذشته به خود گرفته؛ برده‌ها مانند گذشته غُل و زنجیر به پا و گردن و داغی بر بدن ندارند، اما همچنان برده اند. در آمریکا و یا در قلب اروپا که حاکمان آن خود را مدعی حقوق بشر می‌دانند در کنار خیابان یا در خانه‌ای بزرگ و مجلل، ممکن است برده‌ای در حال کار کردن برای کسی باشد که او را مالک خود می‌داند.

جدیدترین آمار منتشرشده توسط نهاد‌های بین المللی نشان می‌دهد که نه تنها اهداف توسعه پایدار سازمان ملل تحقق نیافته، بلکه با وجود تلاش‌های صورت گرفته، تعداد قربانیان بردگی در سراسر جهان افزایش یافته است.

تحقیقات جدیدی که مشترکأ توسط سازمان بین المللی کار، سازمان بین المللی مهاجرت و بنیاد واک فری در سال گذشته میلادی انجام شده، مقیاس واقعی برده داری مدرن در جهان مشخص شده است.

بنا بر داده‌هایی که در جریان نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک منتشر شد، تنها در سال ۲۰۱۷ میلادی نزدیک به ۴۵ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در سراسر جهان قربانی برده داری مدرن شده اند.

بر این اساس، از زنان و دختران بطور گسترده‌ای در برده داری مدرن استفاده شده و این گروه حدود ۲۹ میلیون نفر،۷۱ درصد از کل بردگان را تشکیل می‌دادند. ۹۹ درصد از قربانیان کار اجباری در بازار تن فروشی و ۸۴ درصد از قربانیان ازدواج اجباری نیز زنان هستند.

از این تعداد، ۲۵ میلیون نفر از طریق کار اجباری و ۱۵ میلیون از طریق ازدواج اجباری به بردگی گرفته شدند. همچنین حدود ۵ میلیون نفر گرفتار استثمار جنسی اجباری و بیش از ۴ میلیون نفر نیز مجبور به کار‌های اجباری شده بودند که توسط مقامات وابسته به دولت به آن‌ها تحمیل شده بود.

در مجموع طی پنج سال گذشته ۶.۵ میلیون مورد ازدواج اجباری روی داده و همچنان بر این آمار افزوده می‌شود. بیش از یک سوم قربانیان ازدواج اجباری، کودکان هستند و تقریبا تمام قربانیان این نوع از ازدواج نیز دختران بودند.

طبق آخرین آمار بین المللی تعداد کودکان کار در سراسر جهان دستکم ۱۵۲ میلیون نفر اعلام شده است.

از مجموع ۱۵۲ میلیون کودک کار، ۶۴ میلیون دختر و ۸۸ میلیون پسر بودند و تقریبا یک دهم از کل کودکان جهان را تشکیل می‌دادند.

سن بیشتر این کودکان، از ۵ تا ۱۷ سال بوده و ۷۲.۱ میلیون نفر از آن‌ها در قاره آفریقا، ۶۲ میلیون در قاره‌های آسیا و اقیانوسیه، ۱۰.۷ میلیون نفر در قاره آمریکا، ۵.۵ میلیون نفر آن‌ها در اروپا و آسیای مرکزی و درنهایت ۱.۲ میلیون نفر در کشور‌های عربی زندگی می‌کردند.

یک چهارم قربانیان برده داری مدرن حدود ۱۰ میلیون نفر، ۳۷ درصد و ۵.۷ میلیون نفر از قربانیان ازدواج اجباری کودکان هستند.

۳۸ درصد از کودکانی که به کار‌های خطرناک گمارده شده اند بین ۵ تا ۱۴ سال سن دارند. دو سوم کودکان بین ۱۵ تا ۱۷ سال نیز بیش از ۴۳ ساعت در هفته کار می‌کنند. همچنین تقریبا یک سوم از کودکان کار ۵ تا ۱۴ ساله خارج از سیستم آموزشی هستند.



برده داری شرم آور جنسی در اروپا و آمریکا

کشور‌های مدعی حقوق بشر که همواره سایر کشور‌ها را متهم به نقض این حقوق می‌کنند، خود دارای بالاترین آمار برده داری از نوع قاچاق انسان و تجارت جنسی هستند.

در اروپا و آمریکا قاچاق زنان پس از قاچاق اسلحه و مواد مخدر، یکی از پرسودترین تجارت‌های غیرقانونی جهان است. آمار‌ها نشان می‌دهد برده‌داری مدرن در کشور‌های اروپایی و آمریکایی صنعتی سودآور است که سالیانه ۳۵ میلیارد دلار درآمد برای قاچاقچیان و ذی‌نفعان آن دارد.

طبق آمار اتحادیه اروپا، تعداد زنان قربانی بردگی جنسی در این قاره به سالانه ۵۰۰۰۰۰ نفر افزایش یافته و تجارت غیرقانونی انسان، رقمی بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار را به جیب تاجران سرازیر می‌کند.

تجارت جنسی در اروپا خطر و ریسک کم، اما سود فراوان دارد. دولت‌های اروپایی اراده‌ای برای مبارزه با قاچاق زنان و کودکان برای خدمات جنسی ندارند. حتی بسیاری از پلیس‌ها در کشور‌های اروپایی زمانی که به قربانیان قاچاق جنسی دست پیدا می‌کنند، به جای دستگیری آن‌ها و بازگشت به کشورشان آن‌ها را مورد سوءاستفاده جنسی قرار می‌دهند.

این در حالی است که همه‌ساله هزاران دختر و زن به آمریکا برای تجارت جنسی توسط قاچاقچیان روانه می‌شوند. آن‌ها با قول شغل‌های پردرآمدی نظیر مدل یا مهمان‌دار به آمریکا آورده شده و به خانه‌ها، کلوپ‌ها و مکان‌های مخصوص این‌گونه کار‌ها فروخته می‌شوند. آنان مجبورند به خاطر پرداخت هزینه‌های سفرشان برای مالک جدیدشان کار کرده و دلار به دست آورند.

تحقیقات سازمان‌های رسمی در آمریکا نشان می‌دهد که هر سال بیش از ۵۱ هزار دختر زیر سن قانونی برای بردگی جنسی در آمریکا تجارت می‌شوند. حتی در داخل واشنگتن پایتخت آمریکا، دختران نوجوان که سن برخی از آن‌ها حدود ۱۳ سال است، برای بردگی جنسی خرید و فروش می‌شوند.

به گفته کارشناسان، آمریکا جزو سه کشور اولی است که به عنوان مقصد قاچاقچیان زنان به شمار می‌رود و معمولا قاچاقچیان در ایالات کالیفرنیا، نیویورک، تگزاس و لاس‌وگاس بازار خود را دایر می‌کنند.

دولت آمریکا که سابقه خوبی از برده‌داری سیاهان در گذشته و حال ندارد نیز اقدام جدی برای مبارزه با برده‌داری نوین، صورت نمی‌دهد. شاید درآمد ۲۰۰ میلیارد دلاری از تجارت جنسی و صنعت فحشا دلیل خوبی برای توجیه دولت‌مردان آمریکا در رابطه با آزاد گذاشتن غیررسمی این پدیده شرم‌آور باشد.

توریسم یا بردگی جنسی کودک، نیز شکل خاصی از استثمار جنسی تجاری کودکان است که با اشکالی همچون فحشا، قاچاق کودکان، فروش برای هرزه‌نگاری کودک همپوشانی زیادی دارد. تقاضای توریسم یا بردگی جنسی کودکان اغلب از سوی کشور‌های صنعتی وثروتمند اروپا، آمریکای شمالی، فرانسه، کانادا، استرالیا، نیوزلند و. است.

بیشترین تقاضای توریسم یا بردگی جنسی کودکان و سوءاستفاده از آنان در اینترنت مربوط به کشور‌های اروپایی و بخصوص آمریکا است.

موارد ذکر شده در بردگی انسان‌ها در آمریکا و اروپا زمانی تعجب برانگیز می‌شود که اصرار عجیب مسئولین ارشد حکومتی و رسانه‌های غربی به اعلام حمایت از حقوق زنان و کودکان شنیده می‌شود و حتی حکمرانان آمریکایی و اروپایی، دیگر کشور‌های جهان را به علت عدم رعایت حقوق بشر در شورای امنیت و شورای حقوق بشر سازمان ملل محکوم می‌کنند و با صدور قطعنامه دست به تحریم و حتی اعلام جنگ علیه این کشور‌ها می‌زنند.


بیانات رهبری و مقامات حقوق بشری درباره بردگی

آیت الله العظمی خامنه ای، رهبر معظم انقلاب درخصوص برده داری در پیامی به جوانان اروپا و آمریکای شمالی تأکید کردند: تاریخ اروپا و آمریکا از برده داری شرمسار است، از دوره استعمار سرافکنده و از ستم بر رنگین پوستان و غیر مسیحیان خجل است.

آیت الله آملی لاریجانی رئیس دستگاه قضا نیز در اظهاراتی در این خصوص می‌گوید: غربی‌ها خودشان تا همین ۱۵۰ سال قبل انسان‌هایی را به عنوان برده از آفریقا به آمریکا می‌کشاندند و حالا مدعی حقوق‌بشر شده‌اند!



محمد جواد لاریجانی دبیر ستاد حقوق بشر نیز در نشستی با سفرای کشور‌های عضو جنبش عدم تعهد، درباره برده داری می‌گوید: باید مراقب شعار‌های متنوع و زیاد در خصوص حقوق بشر و حفظ کرامت انسانی باشیم چرا که در کنار همه این شعار‌های فریبنده یک نوع برده داری جدید در حال رشد و توسعه است.

زید رعد الحسین، کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل نیز اخیرأ در اظهاراتی ضمن انتقاد از وخامت شرایط برده داری مدرن و بازداشت مهاجران، همکاری اتحادیه اروپا با لیبی را در راستای تجارت برده "غیر انسانی" توصیف می‌کند و می‌گوید: برده داری به هر شکلی باید ممنوع شود.

همچنین، اندرو فارست رئیس و بنیانگذار بنیاد واک فری در این خصوص می‌گوید: این واقعیت که در جهان بیش از ۴۵ میلیون نفر از بردگی مدرن رنج می‌برند، شرم آور است. این نشان دهنده عمق تبعیض و نابرابری در جهان امروز است.

انکوسازانا دلامینی زوما، رئیس کمیسیون حقوق بشر اتحادیۀ آفریقا، نیز در این خصوص می‌گوید: مشخص است که جهان به‌سوی دورانی آشفته پیش می‌رود. برای مثال بسیاری از کشورها، جایی که مردم ما در آنجا به بردگی برده شدند ... اکنون تصمیم گرفتند که مانع از ورود پناه‌جویانی از کشور‌های ما شوند.



برده داری پناهجویان و روش جنگی تروریستی

بر این اساس، سازمان ملل متحد در گزارشی اعلام کرد: گروه‌های تکفیری همچون داعش و بوکوحرام از حملات جنسی به عنوان یک روش جنگی که نوعی بردگی است، استفاده می‌کنند.

در این گزارش آمده است: گروه‌های تکفیری بار‌ها از تجاوز، بردگی جنسی و ازدواج اجباری به عنوان یک روش تروریستی استفاده کرده اند. حملات جنسی در عراق، سوریه و نیجریه به طور اتفاقی رخ نمی‌دهد، بلکه کاملا با اهداف راهبردی، ایدئولوژی و منبع درآمد گروه‌های تندرو مرتبط است.

هر ساله تعداد زیادی دانش آموز دختر در نیجریه توسط بوکوحرام به بردگی جنسی گرفته می‌شوند که تعداد اندکی از آن‌ها می‌توانند فرار کنند.

در عراق و سوریه نیز زنان جوان به ویژه اقلیت‌های ایزدی پس از اسارت به ناچار تن به بردگی جنسی می‌دادند.

طبق گزارش اخیر سازمان ملل، مهاجرت نیز راهی برای برده داری باز کرده و پناهجویانی که آرزو دارند خود را از طریق دریا به اروپا و آمریکا برسانند مورد تهاجم برده داران قرار می‌گیرند.

لیبی یکی از مقاصد ترانزیتی برای مهاجران و پناهجویان است. بنا به گزارش سازمان مهاجرت جهانی، نزدیک به ۲ میلیون پناهجو در لیبی حضور دارند که اغلب آن‌ها مورد سوء استفاده جنسی و بردگی قرار گرفته اند.

سازمان عفو بین الملل پس از دست کم دو سال تحقیق مداوم و گردهم آوردن منابع و شواهد لازم در گزارشی نوشت: گروه‌های شبه نظامی مسلح، مقامات دولت لیبی و قاچاقچیان در همکاری‌های تنگاتنگ بواسطه درآمد مالی و فساد، پناهجویان را به وحشتناک‌ترین روش ممکن شکنجه و سرکوب می‌کنند. دولت لیبی و کشور‌های اروپایی حامی آن از شکنجه‌هایی که علیه پناهجویان اعمال شده باخبر بوده اند و با سکوت و انفعال، اجازه ادامه این اعمال غیرانسانی را داده اند.

طبق شاخص برده داری جهانی، ۱۱ کشور جهان بیشترین تعداد برده در سال گذشته میلادی را به خود اختصاص داده اند که عبارتند از: بنگلادش، میانمار، کنگو، تایلند، اتیوپی، نیجریه، روسیه، ازبکستان، پاکستان، چین و هند.

این آمار در حالی ارائه شده که به گفته کارشناسان، آمریکا و برخی از کشور‌های اروپایی از جمله انگلیس و فرانسه پشت تمام روش‌های نوین برده داری حضور دارند و دلیل عدم مبارزه این کشور‌ها با بردگی جنسی و قاچاق انسان، منفعت و سود بالای حاصل از آن است.