خشکسالی در سال جدید

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، خشکسالی شامل یک دوره پیوسته و پایدار از چندماه تا چندین سال است، در این دوره مقدار آب موجود در منابع آبی یک منطقه به طور قابل توجه کاهش می‌یابد.

در این میان ایران در ناحیه خشک و نیمه‌خشک جهان واقع شده است و از طرفی میزان بارندگی در کشور کمتر از یک‌سوم متوسط جهانی است و توزیع این مقدار بارش در نقاط مختلف کشور یکسان نبوده و از طرفی تبخیر آب نیز بسیار بالاست.

این نکته حائز اهمیت است که سالیان سال است که این شرایط ایران را مستعد بروز خشکسالی کرده و در سال‌های اخیر افزایش جمعیت و در کنار آن تولید غذای بیشتر سطح زیر کشت محصولات کشاورزی را در کشور افزایش داده است.

شرایط موجود باعث شده است مصرف آب کشاورزی و شرب، به بالاترین حد ممکن برسد به طوریکه با راندمان ٣٠ درصدی در مصرف آب کشاورزی و بهره‌وری پایین، مقدار مصرف در این بخش را تاحد زیادی بالا برده است.

در همین راستا منصور ستوده سرپرست آب منطقه‌ای استان همدان در خصوص بحران کم آبی در این استان خاطرنشان کرد: امیدواریم در سال آبی پیش رو میزان مصرف آب کشاورزی تا حدی کاهش پیدا کند تا در تابستان با مشکل تامین آب شرب مواجه نشویم.

وی در رابطه با احتمال جیره بندی آب در این استان گفت: سعی بر این است که جیره بندی آب انجام نشود، اما اگر شرایط بارندگی همچنان روند نزولی داشته باشد ممکن است ساعاتی از شبانه روز را به تشخیص شرکت آب و فاضلات استان و مدیریت بحران استان با قطع آب مواجه شویم، ولی امیدواریم که با افزایش بارندگی و مثبت شدن روند بارش این اتفاق رخ ندهد.

با این وجود خیلی از استان‌های کشور با کاهش بارندکی با مشکل کم آبی و پایین آمدن سطح سد‌های استان روبرو هستند که راهی جز جیره بندی برایشان باقی نمی‌ماند.

دراین میان آثاری از جمله خشک‌شدن دریاچه‌های طبیعی، کاهش چشمگیر آب رودخانه‌ها و آب‌شدن یخچال‌های کوهستانی، در کنار فقر اکولوژیکی جنگل‌ها و مراتع، نشانه‌های روشن خشک‌سالی سال‌های اخیر در کشورمان هستند.

همچنین در بیشتر حوضه‌های آب‌ریز کشور بارش‌های برف به باران تغییر پیدا کرد و میزان ذخیره منابع آب‌های زیرزمینی نیز با کاهش جدی روبرو بوده است.

با این تفاسیر مشاهدات علمی نشان از بروز خشک‌سالی شدید در کشور دارد وبا اینکه عامل اصلی خشک‌سالی، تغییر اقلیم و کاهش بارندگی است، اما راه‌هایی نیز برای مقابله با خشک‌سالی و کاهش اثرات آن وجود دارد.

در این میان با پیشرفت دانش و تکنولوژی در این زمینه، مقابله با خشک‌سالی و بروز آن دشوار نیست به طوری که با به‌کارگیری نیرو‌های متخصص در مدیریت منابع و مصارف آب می‌توان قبل از آنکه فرصت‌ها به تهدید تبدیل شوند، با این پدیده مبارزه کرد.

در همین زمینه وزیر نیرو معتقد است که در بخش کشاورزی با مصرف بالایی که وجود دارد، سهم زیادی در پذیرش تاثیرات خشکسالی وجود خواهد داشت از این رو همکاری نزدیکی با وزارت جهاد کشاورزی آغاز شده که امیدواریم با رعایت شرایط کشاورزان و توجه به معیشت جایگزین برای آن‌ها این دوره را با خسارت کمتری پشت سر بگذاریم.

اردکانیان می‌گوید باید بپذیریم که در کشوری خشک و نیمه خشک که در ۵۰ سال گذشته به سمت گرمتر شدن حرکت کرده زندگی می‌کنیم و امروز نسبت به ۵۰ سال قبل، ایران دو درجه گرمتر شده است.

وی عقیده دارد خشکسالی در ایران یک حادثه غیرمترقبه نیست که برای آن ستاد مقابله تشکیل داد، حتی وقتی کلمه بحران را بکار می‌بریم، اگر منظورمان از این کلمه توجه به حاد بودن شرایط و چاره جویی سریعتر باشد بسیار کلمه مناسبی است، اما اگر استفاده از این کلمه به معنای از سر گذراندن شرایط سخت باشد، کلمه درستی را انتخاب نکرده ایم.به جای مقابله با خشکسالی باید با ادبیاتی نظیر سازگاری با کم آبی خو کنیم، همانطور که پدران ما هزاران سال پیش چنین کردند و راهکار را با ایجاد قنات پیدا کرده و در مواجهه با طبیعت سرخم نکردند، مهاجرت نکرده و تمدن را حفظ کردند.

از نظر اردکانیان مشکل امروز، مدیریت منابع آب است و چون موضوع آب موضوعی چند جانبه است هر سازمانی که به نوعی در این عرصه تاثیر دارد، از حلقه‌های مدیریت آن محسوب می‌شود و در این بین مردم و کشاورزان هم یکی از این حلقه‌ها هستند.انتخاب اول ما اینست که چند انضباطه و میان بخش بودن عرصه مدیریت آب را به رسمیت بشناسیم و وزارت نیرو بداند که متولی امر آب بودن به این معناست که موضوع آب را یک دغدغه همگانی بشناسد و در مسیر آن کار کند و هزینه و نفع همه گروه‌ها و سهمشان را در تصمیم‌سازی به رسمیت بشناسد. مابقی حلقه‌ها نیز باید سهم و وظیفه خود را به رسمیت بشناسند.

با این تفاسیر در بحث مدیریت منابع آب تمام حلقه‌ها باید وظایف خود را به درستی انجام دهند و وزارت نیرو به عنوان متولی در مسیر آن کار کند.