سکوت گام نخست عبادت است/حضرت علی(ع) درباره مسائل دین سکوت نکردند

سعید شمس کارشناس علوم قرآنی در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگی درباره حقایق عمل سکوت، گفت: در روایات آمده است که از امام سجاد (ع) سؤال شد كه سخن گفتن افضل است يا سكوت؟ فرمود: "لِكُلِّ واحِد مِنْهُما آفاتٌ فَإذا سَلِما مِنَ الاْفاتِ فَالْكَلامُ أفْضَلُ مِنَ السُّكُوت"ِ، "هر كدام از اين دو آفاتى دارد هرگاه از آفات سالم باشند، سخن گفتن از سكوت افضل است". عرض كردند: اى پسر رسول خدا چگونه است (كه سخن گفتن افضل باشد)؟ امام فرمود: "لاِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ ما بَعَثَ الاْنْبِياءُ وَالاَْوْلِياءُ بِالسُّكُوتِ إنَّما بَعَثَهُمْ بِالْكَلامِ"، "خداوند پيامبران و اوصياى آنها را به سكوت مبعوث نكرد، بلكه مبعوث كرد تا با مردم سخن بگويند (و پيام خدا را به آنها برسانند)".

وی سخن گفتن و سکوت را دو روی سکه دانست و با بیان حدیثی  اظهار کرد: امام علی(ع) فرمودند: "لاَ خَيْرَ فِي الصَّمْتِ عَنِ الْحُكْمِ، كَمَا أَنَّهُ لاَ خَيْرَ فِي الْقَوْلِ بِالْجَهْلِ". "خاموش ماندن از گفتار حكمت آميز فايده اى ندارد، همان گونه كه سخن گفتن نابخردانه"

این کارشناس علوم قرآنی براساس روایت، خاموشی را گام نخست عبادت دانسته و افزود: از پیامبر اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) سخنان زیادی درباره اثرات سکوت مطرح شده است.  امام على (ع) در بيان نشانه فرد پرهيزگار  فرمود: "إن صَمَتَ لَم يَغُمَّهُ صَمتُهُ، و إن ضَحِكَ لَم يَعلُ صَوتُهُ" . "اگر خاموشى گزيند، در اندوه فرو نرود و اگر بخندد ، صدايش را بلند نمى كند" . همچنین حدیث دیگری از این حدیث، مومن را با ویژگی سکوت معرفی می کند. امام على (ع) در توصيف مؤمن فرمود : "كثيرٌ صَمتُهُ، مَشغولٌ وَقتُـهُ" . "مومن خاموشيش بسيار است و اوقاتش پُر (پيوسته در كار و انديشه خدا و آخرت است) ."

شمس درباره ثمرات خاموشی بیان کرد: پيامبر خدا صلى الله عليه و آله می فرمایند: "علَيكَ بطُولِ الصَّمتِ فإنّهُ مَطرَدَةٌ لِلشَّيطانِ، و عَونٌ لكَ على أمرِ دِينِكَ". "بر تو باد به خاموشى بسيار كه آن موجب طرد شيطان است و در كار دينَت ياور تو" . همچنین در جای دیگری می فرمایند: "إذا رَأيتُمُ المؤمنَ صَمُوتا فادْنُوا مِنهُ فإنّهُ يُلَقّى الحِكمَةَ" . "هرگاه مؤمن را خاموش ديديد ، به او نزديك شويد كه به او حكمت القا مى شود" .

وی ادامه داد: زبان، از نعمت های بزرگ الهی است که استفاده صحیح از آن، خشنودی خدا را در پی دارد. اگر زبان انسان کنترل نشود، دردسرآفرین خواهد بود و چه بسا خطرها و آسیب هایی که بر اثر زبان نگاه نداشتن و به سبب ناسنجیده گویی، دامن گیر انسان می شود. حضرت علی علیه السلام در توصیف ماهیت واقعی زبان می فرمایند: "اَللِّسانُ سَبُعٌ إنْ خُلِّی عَنْهَ عَقَرَ"؛ "زبان، درنده ای است که اگر رهایش کنند، می درد".

این کارشناس علوم قرآنی درباره سکوت حضرت علی(ع) در برابر حقی که داشتند اما خانه نشین شدند، گفت: این سکوت حضرت علی(ع) نشانه اعتراض است اما ایشان در نهضت های علمی که بین خلفا برپا می شد حاضر می شدند و نقش غیرمستقیم برای ترویج قرآن داشتند. قرآن کریم در آن زمان  حروف نداشت و امیرالمومنین(ع) این کار مهم را با آموزش به شاگردان خود در همان دوران خانه نشینی انجام می دادند و آنها را برای این کار در جامعه آماده می کردند.

شمس در ادامه تصریح کرد: اگر ایشان سکوت می کردند دین ما راه را اشتباه می رفت و مسلمانان مسیر را اشتباه طی می کردند. ما شیعیان در قرائت قرآن کریم روش حفص از عاصم را دنبال می کنیم که شیوه امام علی(ع) است. شاگردان حضرت این قرائت را جایگزین تمام قرائت های جاری در آن زمان کردند.

وی خاطرنشان کرد: حضرت علی(ع) درباره تمام مسائل دین که ایشان موظف به حمکرانی بودند نه تنها سکوت نکردند بلکه وظیفه خود را انجام دادند.