واقعیت‌های اقتصادی ایران در «پسابرجام»

 

تشریح محورها
به گزارش میزان حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی‌مقدم، روز گذشته  در خطبه‌های پیش از نماز جمعه تهران با تشریح این محورها گفت: ۴ سوال به مناسبت شعار سال ۹۶ مطرح و پاسخ آن‌ها را نیز تقدیم می‌کنم.

وی ادامه داد: سوال اول این است که چرا شعار‌های سال در دهه گذشته و نامگذاری‌هایش از طرف رهبر معظم انقلاب اقتصادی بوده است، ملت ایران در انقلاب خواهان استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی بوده است که بحمدالله استقلال سیاسی به‌صورت کامل محقق شده است و هم‌اکنون هیچ قدرتی نمی‌تواند اراده‌اش را به ملت ایران تحمیل کند.

عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد: در بعد نظامی ارتش و سپاه از نظر آموزشی، فناوری، تجهیزات دفاعی و ساخت سلاح به قدرت زیادی دست یافته‌اند که قدرت بازدارندگی به ما داده است آن هم بدون اینکه به قدرت‌های دیگر در این زمینه اتکا کرده باشند. کشور‌های دیگر منطقه سالانه میلیارد‌ها دلار از قدرت‌های جهانی سلاح خریداری می‌کنند.

وی یادآور شد: در بعد امنیت ملی نیز از شرایط عالی برخوردار هستیم که در منطقه ما که ۲۸ کشور قرار دارند این امنیت ملی بی‌نظیر است. در عرصه فناوری هسته‌ای، نانو، بایو، سلول‌های بنیادین، داروسازی، هوافضا و پزشکی در جایگاه اول منطقه قرار داریم.

مصباحی مقدم خطاب به نمازگزاران گفت: با وجود همه این پیشرفت‌ها، اما همه نظرسنجی‌ها در دهه گذشته حکایت ازاین دارد که وضع اقتصادی ما بخاطر تحریم‌ها و احیاناً ضعف مدیریت اجرایی با چالش‌های مهمی مواجه است و باعث نگرانی مردم در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی شده است.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) تأکید کرد: فقر، معیشت سخت، تورم، بیکاری جوانان تحصیل‌کرده و فساد در اندازه‌های بزرگ برای ملت شریف ایران غیرقابل تحمل است لذا رهبر معظم انقلاب برای حل چالش‌ها از سویی سیاست‌های کلان اقتصادی از جمله اقتصاد مقاومتی را ابلاغ کرده و ازسوی دیگر برای نامگذاری سال‌ها از عناوین اقتصادی استفاده کرده‌اند تا به رفتار مدیران نظام جهت دهند که پیگیر انتظارات مردم شوند.

 

عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه سوال دومم این است که ظرفیت ایران برای تحقق شعار‌های اقتصادی در چه حدی است، اظهار داشت: ظرفیت‌های انسانی و نخبگی جوانان، موقعیت جغرافیایی که در میان دو دریای شمال و جنوب و در همسایگی ۱۵ کشور و در تقاطع شرق و غرب و شمال و جنوب غرب آسیا قرار داریم، که این خود موقعیت فوق‌العاده‌ای است و کمتر کشوری از چنین موقعیت جغرافیایی برخوردار است.

وی درباره ظرفیت آب و خاک کشور نیز عنوان داشت: در بخش کشاورزی با همه اینکه می‌گویند کشور ما در شرایط نیمه‌خشک است، اما اگر از آب و خاک درست استفاده شود ۳۰۰ میلیون جمعیت را می‌تواند غذا بدهد. همچنین درباره ظرفیت انرژی و ذخایر زیرزمینی نفت و گاز می‌توان گفت، ایران از لحاظ ذخایر نفت و گاز در جهان بی‌نظیر است و جایگاه اول را دارد.

مصباحی مقدم با اشاره به ظرفیت گردشگری در ایران خاطرنشان کرد: گردشگری آثار باستانی و مراکز مذهبی مانند حرم مطهر امام رضا (ع) و نیزظرفیت گردشگری پزشکی بی‌نظیر است و امروز بیمارستان‌های ما مهمانان و بیمارانی را از کشور‌های اطراف می‌پذیرند و معالجه می‌کنند و این خود به این معناست که یک ظرفیت قابل توجهی است.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) با توجه به ظرفیت ارزی کشور نیز گفت: ما هم‌اکنون بیش از ۲۰ میلیارد دلار ارز در دست مردم داریم و ظرفیت نقدینگی که در اختیار بانک‌ها و مردم است، طبق گزارش بانک مرکزی یک تریلیون و ۴۶۰ هزار میلیارد تومان منابع نقدینگی کشور است و با هدایت این نقدینگی و ارز به سمت تولید و اشتغال می‌توان ظرفیت‌های اعلام شده را فعال کرد.

عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: آنچه در راستای بهره‌مندی ظرفیت‌ها مهم است تبدیل سیاست‌های اقتصادی ابلاغ شده به برنامه‌های قابل عمل و استفاده از مدیریت جهادی و با انگیزه است که توسط مجلس و دولت محترم باید تدبیر شود. ما یک فاصله داریم بین سیاست‌هایی که رهبر معظم انقلاب برای کشور ابلاغ کرده‌اند و جایگاه رهبری، سیاست‌گذاری است و بین میدان عمل که در اختیار دولت است و نه در اختیار رهبری که خوب است این را مردم ما بدانند که رهبر معظم انقلاب در امور اجرایی مسئولیتی ندارند.

وی خاطرنشان کرد: به‌عنوان نمونه می‌توان از ظرفیت نخبگی جوانان کشور در ظرفیت‌های پیشرفت‌های هسته‌ای، نظامی، نانو، سلول‌های بنیادین، هوا فضا و پزشکی که تاکنون این نخبگی ظهور و بروز پیدا کرده است در بخش‌های صنعت، معدن، حمل و نقل، تجارت و بهینه‌سازی مصرف انرژی و فراورده‌های نفت و پتروشیمی وصنایع پایین‌دستی آن‌ها استفاده کرد.

مصباحی مقدم گفت: همچنین می‌توان از مدیریت دستگاه‌های دولتی با رویکر شایسته‌سالاری و از ظرفیت‌های جوانان تحصیل‌کرده، بهره جست. فقط به یک مورد از این ظرفیت‌ها اشاره می‌کنم که براورد‌های علمی حکایت از این دارد که فقط با بهینه‌سازی مصرف انرژی در تولید صنعتی، کشاورزی و حمل و نقل و مصارف خانوار می‌توان سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد ارزی جدید برای کشور به‌دست آورد.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) درباره سوال سوم خود گفت: طی ۴-۵ سال گذشته چه مقدار از سیاست‌های اقتصاد مقاومتی تحقق پیدا کرده است این در این ۴-۵ سال که در اختیار دولت یازدهم و دوازدهم بوده است و در بهمن ماه سال ۱۳۹۲ رهبر معظم انقلاب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را ابلاغ کرده‌اند. چه مقدار از این سیاست‌ها تحقق پیدا کرده است.

عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام خاطرنشان کرد: ظاهر رویکرد دولت نشان از برنامه‌ریزی برای اجرایی کردن سیاست‌های مقاومتی دارد، ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی توسط معاون اول رئیس جمهور راه‌اندازی شده است و به‌طور مرتب جلساتی دارد با محوریت سازمان برنامه، برنامه‌های اقتصاد مقاومتی تدوین و ارائه شده است، ولی هنوز گزارشی از اجرایی و عملیاتی شدن این سیاست‌ها به‌صورت گویا و همراه با اطلاعات و امار ارائه نشده است.

وی اضافه کرد: رئیس جمهور گزارش‌هایی از مسائل اقتصادی را ارائه می‌کنند و همچنین اعضای دولت هم گزارش‌هایی را از فعالیت‌های اقتصادی که کرده‌اند اعلام می‌کنند غالباً فعالیت‌های معمول، متعارف و به روزی است که اگر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی هم ابلاغ نمی‌شد باید این کار‌ها علی‌القاعده انجام می‌گرفت. از جمله در این مدت بر اساس آمار بانک مرکزی نرخ تورم از ۳۵ درصد به ۱۰ درصد و کمی کمتر کاهش پیدا کرده است. این اقدام قابل تقدیر است.

مصباحی مقدم افزود: رشد منفی شش و هشت درصد در سال ۹۲ به رشد مثبت تبدیل شده است این‌ها آن وجوه خوشایند گزارش‌ها است البته بخش مهمی از این رشد حاصل افزایش صادرات نفت خام و میعانات گازی است که از حدود ۹۰۰ هزار بشکه در شرایط تحریمی به ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار بشکه صادرات در حال حاضر رسیده است.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) تأکید کرد: بخشی از رشد اقتصادی هم حاصل افزایش تولید خودروی داخلی است و بخش دیگری ناشی از صنایع است که این صنایع در سال گذشته دولت محترم ۱۸ هزار میلیارد تومان نقدینگی را به آن‌ها به عنوان سرمایه در گردش ارائه کرده است اما هنوزبخش بزرگی از صنعت کشور غیرفعال است و بخشی از صنعت کشور در همین مدت ۵ سال تعطیل شده است.

عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام عنوان داشت: راه اندازی تعدادی از فاز‌های پالایشگاه عسلویه اقدام مثبت دیگری است که مقدماتش در گذشته هم فراهم شده بود و بخشی از آن نیز در این دولت انجام شد که به افزایش تولید گاز از ۵۳۰ میلیون مترمکعب به‌صورت روزانه به ۷۳۰ میلیون متر مکعب افزایش پیدا کرده است در نتیجه به تعداد بیشتری از روستا‌های فاقد گاز، گازرسانی شده است که این امر قابل تقدیر است.

وی افزود: این گازی که ما مصرف می‌کنیم از نظر مقدار، میزانش بیش از مصرف کشور چین با یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت است؛ و همچنین بیش از مقدار مصرف قاره اروپا با ۲۸ کشور و بالای ۴۰۰ میلیون نفر جمعیت دارد. به عبارت دیگر ما گاز را به‌صورت بی‌محابا مصرف می‌کنیم و برای بهینه‌ُسازی مصرف انرژی مخصوصاً گاز راهکار‌هایی وجود دارد که اگر دولت اطلاع‌رسانی، آموزش و تبلیغ کند و کمک بدهد که مردم وسایل گرمایشی خود را اصلاح کنند این مقدار گاز مصرفی می‌تواند به نصف کاهش پیدا کند.

مصباحی مقدم تأکید کرد: اگر گاز مصرفی در کشور به نصف کاهش پیدا کند و اگر سوخت خودروی ما با اصلاح موتور به نصف کاهش پیدا کند و با نوسازی کاروان حمل و نقل بار و مسافرمان، گازوئیل مصرفی در کشور کاهش پیدا کند، همه مازاد آن‌ها را می‌توان به دیگر کشور‌ها صادر کرد.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) بیان داشت: براساس آمار اعلامی دولت سالانه ۴۰۰ هزار شغل جدید ایجاد شده است و از سوی دیگر با توجه به افزایش فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها و جوانانی که به سن کار رسیده‌اند، ولی تحصیلات دانشگاهی احیاناً ندارند و از جمله تعطیلی تعدادی از کسب و کار‌ها و فعالیت‌های تولیدی، به شما بیکاران افزوده شده است. براساس اعلام رئیس مرکز آمار ایران در تابستان امسال ۳ میلیون و ۵۶۱ هزار نفر هیچ کاری پیدا نکرده‌اند، این را خبرگزاری ایسنا اعلام کرده است.

عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: علاوه بر آن ۲ و نیم میلیون جوان بیکار در کشور وجود دارد که متأسفانه اعلام آمادگی برای پذیرفتن کار نکرده‌اند که یا مأیوسند یا به هرحال دچار رفتاری شده‌اند که به انجام هر کاری تن نمی‌دهند بنابراین برای اشتغال جوانان نیاز به یک اقدام انقلابی و جهادی متناسب با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.

وی یادآور شد: دولت وعده کرده است که در سال ۹۷ یک میلیون و ۳۰ هزار شغل جدید ایجاد خواهد کرد. امیدواریم بتواند به این وعده عمل کند.

مصباحی مقدم درباره سوال چهارم گفت: طی سال جاری چه اتفاقات مثبت و منفی‌ای در کشور در زمینه اقتصاد رخ داده است، تورم براساس اعلام بانک مرکزی حدود ۱۰ درصد باقی مانده است، برادران و خواهران معنایش این نیست که قیمت‌ها کاهش یافته است بلکه بدان معناست که قیمت‌ها حدود ۱۰ درصد به‌صورت میانگین کشوری افزایش یافته است و همچنین معنایش این نیست که آنچه شما به‌صورت روزانه مصرف می‌کنید، قیمتش ۱۰ درصد افزایش یافته باشد چرا که حتماً مواردی را سراغ دارید که قیمتش بیش از این‌ها افزایش یافته است.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) عنوان کرد: آمار تورم از میانگین ۳۷۰ قلم کالا و خدمات است که برخی از آن‌ها ممکن است قیمش ثابت مانده باشد به‌عنوان مثال عرض می‌کنم سخت‌افزار‌ها و نرم‌افزار‌های کامپیوتری قیمتشان نه‌تنها افزایش نیافته بلکه کاهش هم پیدا کرده است.

عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: نرخ بیکاری در بهار سال ۹۶ حدود ۱۲ و ۶ درصد بوده است و طی یک سال ۱/۱ دهم افزایش پیدا کرده است، سرمایه‌گذار مستقیم خارجی در دولت دوازدهم در حوزه صنعت، معدن و تجارت براساس گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ۳ و ۲ میلیارد شده است و این همه شعار که سرمایه‌گذاری خارجی صورت خواهد گرفت و چنین و چنان خواهد شد، همین مقدار بوده است. البته سرمایه‌گذاری در بخش نفت و گاز جداگانه مطرح است که هنوز عملیاتی نشده است و این تقریباً معادل سرمایه گذاری است که قبل از برجام هم ازخارج از کشور در داخل صورت می‌گرفت.

وی یادآور شد: دولت وعده داده بود که با برجام تحریم‌ها برداشته می‌َشود و سرمایه‌گذاری خارجی انجام می‌گیرد و اشتغال ایجاد می‌شود، این وعده با نقض عهد از سوی آمریکا تحقق پیدا نکرد، دشمن غیرقابل اعتمادی که نه‌تن‌ها تحریم‌ها را برنداشت بلکه تهدید به تحریم‌های بیشتر هم کرده است.

مصباحی مقدم عنوان کرد: صادرات غیرنفتی در سال ۹۵ نسبت به ۹۴ حدود ۱ و ۵ میلیارد دلار افزایش پیدا کرده است و واردات ۲ میلیارد دلار افزایش پیدا کرده است همچنین نرخ ارز در سال جاری حدود ۳۰ درصد رشد پیدا کرده است. یعنی پول ملی ۳۰ درصد از قدرت خریدش را از دست داده است. همچنین مبلغ پرداختی ماهانه به خانوار‌های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی سه برابر شده است. البته بخش قابل توجهی از نیازمندان تحت پوشش این ارگان‌ها نیستند.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) بیان داشت: بحران موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز در سال جاری بروز کرد گرچه با صرف هزینه از جیب ملت تا حدودی مهار شد، اما هزینه اجتماعی سنگینی از این بابت پرداخت شد که غیرقابل اجتناب بود. همچنین بانک مرکزی در اقدام درستی در نیمه سال جاری نرخ سود سپرده جاری را کاهش داد، اما با بروز تنش ارزی عقب‌نشینی کرد و دوباره به وضع قبلی برگشت اینگونه تصمیمات شتاب‌زده آثار زیان‌بار اقتصادی و اجتماعی به بار می‌آورد که باید از آن پرهیز کرد.

عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: دولت در ارائه لایحه بودجه سال ۹۷ برای ساماندهی دوباره یارانه‌ها مصوبه خوبی داشت، ولی با بروز ناآرامی‌ها مجلس و دولت از این تصمیم عقلایی و مفید عقب‌نشینی کردند. یعنی در سال ۹۷ هم بیش از ۴۰ هزار میلیارد تومان یارانه توزیع خواهد شد با آنکه می‌توان از این مبلغ تحرکی را در تولید به‌وجود آورد.

وی خاطرنشان کرد: در تصویب بودجه سال ۹۷ اتکای بودجه عمومی به درآمد نفت افزایش یافته است، اتکای بودجه به فروش مالی نیز افزایش یافته است و کسر بودجه دولت از این طریق پوشش داده شده و افزایش هم پیدا کرده است. همچنین سهم هزینه‌های جاری دولت در بودجه سال ۹۷ افزایش یافته است. همچنین نرخ حامل‌های انرژی ثابت مانده است و در نتیجه میزان مصرف بنزین، گازوئیل و مانند آن باز هم سالانه در حدود ۸ تا ۹ درصد رشد پیدا می‌کند یعنی مقدار مصرف هم افزایش پیدا می‌کند لذا اقدامی برای بهینه‌سازی مصرف انرژی صورت نگرفته است.

مصباحی مقدم با اشاره به سخنرانی رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۹۶ در حرم مقدس امام رضا (ع) درباره اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال و ارائه ده راهکار از سوی ایشان گفت: اول: شناسایی و تمرکز بر فعالیت‌های مزیت‌دار اقتصادی که ما در بخش انرژی و کشاورزی دارای مزیت هستیم، دوم: احیا و به حرکت درآوردن تولید داخلی، سوم: خودداری از وارداتی که قدرت تولید داخلی را تضعیف می‌کند این نیاز به یک مصوبه از سوی مجلس دارد تا جلوی آن را بگیرد.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) ادامه داد: چهارم: مدیریت پول‌ها و منابع مالی ایران که از خارج وارد می‌شود، پنجم: دانش‌بنیان شدن بخش‌های اقتصادی، ششم: اشاعه ظرفیت‌های فناوری نظامی به عرصه تولید موتور خودرو، هواپیما و قطار، یعنی آن ظرفیت که در عرصه فناوری نظامی خود را نشان داده است را به صنعت ببریم، هفتم: بهره‌ّبرداری از بخش‌هایی که قبلاً در آن‌ها سرمایه‌گذار کلانی شده است مانند پتروشیمی و نیروگاه، هشتم: نگاه ویژه و حمایتی به صنایع متوسط و کوچک برای ایجاد اشتغال و تحرک اقتصادی، نهم: افزایش بهره‌وری انرژی، دهم: مبارزه جدی با فساد، ویژه خواری و قاچاق است.

عضو هیئت عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام یادآور شد: رهبر معظم انقلاب با اعلام این ده محور از دولت خواستند تا پایان سال ۹۶ از احیای چند هزار کارخانه و کارگاه صنعتی، تولیدی و کشاورزی گزارشی عینی به مردم بدهند و مردم این اقدامات را احساس کنند و اعتماد و اطمینان یابند. شایسته است دولت در پایان سال ۹۶ این گزارش را به مردم و رهبر معظم انقلاب ارائه کنند.

وی در پایان تصریح کرد: از زحمات آیت‌الله جنتی و همچنین حضور ارزشمند ایشان طی ۲۵ سال گذشته در نماز جمعه تهران تقدیر و تشکر می‌کنم، ایشان شخصیتی انقلابی هستند که قبل از انقلاب نیز به خدمت انقلاب درآمده و از همه وجودش برای نظام مایه گذاشته و در سنگر‌های مختلف فعالیت کرده است. مردم در این سال‌ها از خطبه‌های پرشور و تحلیل‌های انقلابی ایشان بسیار بهره جسته‌اند.