برخی از ماهیت حکم اطلاع ندارند اما اظهار نظر میکنند / هجمهها علیه قوه قضاییه نه تنها صحیح نیست، بلکه بی انصافی است / دولت اصرار کرد در برنامه ششم حق استخدام کارمند و قاضی نداشته باشیم
به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی ، حجتالاسلام و المسلمین محسنی اژهای، معاون اول دستگاه قضا در مراسم تودیع و معارفه رییس کل دادگستری استان چهارمحال و بختیاری که صبح امروز برگزار شد، با بیان اینکه وقتی دیانت، شجاعت، غیرت، بصیرت و وفا با هم جمع شد چه درمورد یک فرد و چه در مورد یک جامعه و یک ملت چهها که نمیکند و آنجاست که خداوند با او میشود و او خدایی میشود، اظهار کرد: این مجموعه اوصافی است که در مورد مردم استان چهارمحال و بختیاری صدق میکند.
وی در وصف مردم استان چهارمحال و بختیاری شجاعت، دیانت، غیرت، وفا، بصیرت، عمل و تصمیم به موقع، همراهی با جندالله و، ولی الله، رعایت تقوا و ایستادگی آنها در مقابل دشمنان در طول تاریخ را مورد اشاره قرار داد.
معاون اول دستگاه قضا با قدردانی از زحمات رییس کل سابق دادگستری استان چهارمحال و بختیاری گفت: کار دشوار و خطیری است و کار بسیار باارزشی است که انسان بعد از ۳۵ سال خدمت در امر قضاوت که حدود ۱۷ سال آن در سمتهای مدیریتی و رییس کلی قرار داشته، دعای خیر دیگران را پشت سر خود داشته باشد.
حجتالاسلام والمسلمین محسنی اژهای با بیان اینکه اگر یک نفر در بین ما پیدا شود که خدمت و یا عمل صادقانهای انجام دهد، ما خود را مدیون او میدانیم، تصریح کرد: خدای تبارک و تعالی همه نعمتها را برای رسیدن ما به کمال فراهم کرده و به لحاظ لطف و کرمش هر آنچه لازم بوده در اختیار ما قرار داده است. انسان را به عنوان مخلوق برتر آفریده و علاوه بر عقل، استعدادی در او قرار داده تا از سایر موجودات متمایز باشد و ۱۲۴ هزار پیغمبر هم برای ما فرستاده و متعاقب آن هم زمین را خالی از حجت نگذاشته و امامان معصوم (ع) را یکی پس از دیگری مقرر فرموده است و این نعمت را هم بر ما ملت ایران افزوده که در غیاب حجت خدا بر روی زمین موهبت شخصیتی حکیم، عالم، وارسته و خداگونه در طول حدود ۳۹ سال، در مرتبه اول حضرت امام راحل (ره) و امروز مقام معظم رهبری امام خامنهای (مدظله العالی) را در اختیار ما قرار داده است.
وی با طرح این سوال که آیا انصاف، عدالت و وجدان اقتضا ندارد که شاکر خداوند باشیم و نعمتهای او را پاس بداریم، به حمایتهای خداوند از ملت عزیز ایران اشاره کرد و افزود: از اول انقلاب تا به امروز چه مقدار از گرفتاریها، فشارها، توطئهها و انواع و اقسام مشکلاتی که فراروی این مردم و این انقلاب ایجاد کردند، با همت، دیانت، شجاعت، بصیرت، اطاعت شما از، ولی و کمک خداوند یکی پس از دیگری پشت سر گذاشته شده است و آیا این خوشحالی و مسرت و شکرگزاری ندارد؟
معاون اول قوه قضاییه با طرح این سئوال که امروز ما چه وظیفهای داریم، خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم خداوند را برای همه نعمتهایش و نعمت انقلاب سپاس بگوییم، باید اهل انصاف و عدالت باشیم.
انصاف را رعایت کنیم
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژهای با طرح این سوال که آیا اولین اقتضاء عدالت و انصاف این نیست که هوای خداوند، ملت و فضای صمیمیت و مهربانی را داشته باشیم، در رابطه با ملزومات آن گفت: یکی از لوازم اینکه جامعهای بانشاط، باصفا، همدل، با روحیه جهادی و انقلابی و امیدوار به آینده داشته باشیم، این است که انصاف را رعایت کنیم.
وی بیان داشت: امروز دشمن از یک طرف برای ایجاد افتراق، ناامیدی و یاس نسبت به بعضی از امور این همه فشار میآورد و شیطان هم که در این قضیه کوتاهی نمیکند و هوای نفس هم که وجود دارد و اگر ما در مورد آنچه که میشنویم و میخواهیم بگوییم و میخواهیم عمل کنیم دقت نکنیم، آیا میتوانیم آن جامعه ایدهآل خودمان را داشته باشیم.
شایعهای که در عرض یک دقیقه به میلیونها نفر میرسد
معاون اول قوه قضاییه توضیح داد: یک مطلب را شایعه میکنند و به دست منِ نوعی میرسد و من هم بدون اینکه توجه کنم از چه منبعی آمده و محتوای آن چیست، آن را در عرض یک دقیقه انتقال میدهم که به میلیونها نفر ممکن است برسد. گاهی حتی درنگ نمیکنم که ببینم به صورت ظاهر این مطلب درست است یا نادرست است.
وی بیان داشت: گاهی وقتها حتی شک میکنم که غلط است، ولی باز آن را انتشار میدهم و گاهی وقتها تقریبا مطمئن میشوم که غلط است، ولی باز هم آن را منتشر میکنم بدون آنکه توجه کنم که این کار چه پیامدی با خود دارد؟
برخی از ماهیت حکم اطلاع ندارند اما اظهار نظر میکنند
سخنگوی دستگاه قضا با انتقاد از اظهارنظر برخی افراد که از پروندهها اطلاعی ندارند، ادامه داد: خیلی از اوقات برخی افراد هستند که از ماهیت یک حکم و جزییات و روند قضیه اطلاع ندارند؛ با این حال شروع به اظهارنظر میکنند و هرکس یک چیز میگوید. چه بسا گاهی وقتها از زبان یک مسئول و یک فردی که اصلا از ماجرایی خبر ندارد و میگوید "من گمان میکنم"، این اظهارنظرها صورت میگیرد. حرف بنده این است که اگر اطلاع ندارید، چگونه درباره چیزی که یک سال (کمتر و یا بیشتر) روی آن کار شده، ۱۰ الی ۱۵ قاضی آن را دیدهاند، در دادسرا رسیدگی شده و فرضا بازپرس مربوطه اعلام داشته که برای بنده این اتهام یا این تبرئه محرز شده اظهارنظر میکنید و چگونه چنین اظهارنظری را در جامعه پمپاژ میکنید؟ در اینصورت چگونه انتظار داریم یک جامعه باصفا و با سلامت برایمان باقی بماند.
وی از رعایت انصاف و عدالت به عنوان یکی از مسائلی که امروز به شدت به آن نیازمند هستیم، نام برد و تاکید کرد: این عدالت و انصاف فقط در قضاوت، گفتن و نوشتن و برای یک فرد خاص نیست؛ کمااینکه وقتی از انصاف سخن میگوییم، از هرکسی یاد میکنیم. به عنوان مثال میگوییم فلان کارگر، استاد و مکانیک منصف است. پس از همه طبقات جامعه این انتظار هست و اگر این را رعایت کنیم، بسیاری از مسائل امروز و این تنشها و مشکلات و مسائلی که هست، وجود نخواهد داشت.
معاون اول قوه قضاییه با اشاره به آیه «انَّ بعضَ الظنِّ اِثم» تصریح کرد: با وهم، توهّم و با یک گمان مسائل را نسبت میدهیم و بعد این مسائل شیوع پیدا میکند و گاهی وقتها چیزهایی که قطعا اشاعه آن حتی بر فرض درست بودن، حرام است، به این ترتیب ترویج میشود. مثلا درباره موضوعی که به دادگاه رفته و دادگاه آن مطلب را ثابت ندانسته، کسی، چیزی را که در ذهنش هست، ترویج میکند. موضوع این است که حتی به فرض صحت برخی مسائل، اشاعه آن حرام است تا چه برسد به اینکه چیزی که اصلا اتفاق هم نیفتاده باشد، اشاعه داده شود.
این مسئول عالی قضایی با بیان اینکه انصاف اقتضا میکند که ما خود را جای دیگری قرار دهیم، گفت: اگر چیزی را به ما نسبت بدهند و آن فعل، گناه، حرام، جرم و بد باشد، ما خودمان چه توقعی داریم؟ آیا توقع داریم اگر چیزی را به ما نسبت دادند، قبل از اینکه توضیح بخواهند و از خودمان بشنوند، همه جا منتشر کنند؟ حتما توقع داریم که این کار را نکنند؛ پس ما هم نسبت به دیگران آنچه را که نمیپسندیم، نپسندیم.
حجتالاسلام والمسلمین محسنی اژهای با تاکید بر اینکه اساس کار همه ما باید تقویت ایمان و تقوی باشد، گفت: اگر این را داشتیم، هرآنچه که نداشته باشیم، دیگر مهم نیست؛ ولی اگر این را نداشته باشیم، هرچه داشته باشیم دیگر فایده ندارد.
هجمهها علیه قوه قضاییه نه تنها صحیح نیست، بلکه بی انصافی است
وی با طرح این پرسش که قوه قضاییه که امروز از زبان برخی بدخواهان، دشمنان و به تعبیر بنده بعضی از غافلان، این مقدار مورد هجمه قرار میگیرد، آیا این هجمه انصاف است یا بی انصافی است، بیان داشت: البته من نمیخواهم قوه قضاییه را تبرئه کنم یا هر فرد منتقدی را مورد مذمت قرار دهم. قوه قضاییه حتما ایراد و اشکال دارد و ممکن است مسائلی در آن باشد که نه تنها قابل نقد است، بلکه قابل اعتراض هم هست؛ اما آیا آنچه که گفته میشود، همه صحیح است؟ بنده عرض میکنم و شهادت میدهم و خدا را شاهد قرار میدهم که همه اینها نه تنها صحیح نیست، بلکه بی انصافی است.
معاون اول قوه قضاییه ادامه داد: آیا بی انصافی نیست به کسانی که در یک سنگر پرخطر، زندگی و تلاش میکنند و همه حیثیت خود را گذاشتهاند، اینگونه ظالمانه و بی انصافانه هجمه شود.
وی بیان داشت: چند ایراد به قوه قضاییه میگیرند و عنوان میکنند که به پروندههای ما دیر رسیدگی میشود؛ باید چندین بار رفت و آمد کنیم و چند سال طول میکشد. یک اشکال دیگر این است که میگویند در دادگاه، به حقِ مورد نظرم نرسیدم یا عنوان مینمایند که رفتار کارمند و یا قاضی در دستگاه قضایی رفتار خوبی نبوده است و مسائلی از این قبیل را مطرح میکنند.
حجتالاسلام و المسلمین محسنی اژهای تصریح کرد: برخی کسانی که به نفعشان حکم صادر نشود، اینطور قضاوت میکنند که حتما طرف مقابل پارتی داشته و یا یک نوع کار غیرقانونی کرده است. این هم مطلبی است که گفته میشود. یک مطلب غیرمنصفانه هم این ایام از زبان برخی تکرار میشود؛ برخی از کسانی که خودشان مسئولیتهای بسیار سنگین در این نظام و کشور داشتند و بخش اعظم مسئولیتهای مهم کشور در اختیارشان بوده و خودشان میدانند که مشکلات کار کجاست و چگونه است، چه تعابیری که نسبت به این قضیه نمیکنند.
حداقل بودجه سال ۹۷ ، بیست و سه هزار و هشتصد میلیارد تومان
سخنگوی قوه قضاییه در رابطه با این انتقادات به بیان توضیحاتی پرداخت و گفت: برآورد کردیم که سال ۹۷ بر اساس تکالیفی که قانون برعهده ما گذاشته، حداقل بودجهای که نیاز هست ۲۳ هزار و هشتصد میلیارد تومان است.
وی افزود: البته تنگناهای دولت را قبول داریم؛ ولی دولت محترم هشت هزار و هفتصد یا هشتصد میلیارد تومان در نظر گرفته است. ملاحظه میکنید که بودجه پیشنهادی دولت برای ما تقریبا یک سوم بودجه مورد نیازاست. در مجلس هم کاملا همکاری کردند و هشتصد میلیارد اضافه کردند؛ ولی باز هنوز فاصله از کجا تا کجاست. ما همه تلاش خودمان را در این مورد در تعامل با دولت و مجلس کردیم. البته آنها نیز تنگناهایی دارند؛ ولی اگر به ما کمتر از ۱۵ هزار و هشتصد میلیارد تومان داده شود که تا الان هیچ روزنهای نداریم که این مبلغ را به ما بدهند، بسیاری از تکالیف ما در سال ۹۷ زمین میماند.
معاون اول قوه قضاییه خاطرنشان کرد: در برنامه ششم توسعه همه تلاش را کردیم و نمایندگان مجلس نیز همکاری کردند و قرار شد ازبودجه عمومی کل کشور حداقل ۲.۹ دهم درصد به قوه قضاییه هرساله اختصاص پیدا کند. آن بودجهای که در کمیسیون تلفیق مجلس تصویب شد، حدود ۴۲۴ هزار میلیارد تومان است که ۲.۹ دهم آن را ندادند و آن مقداری هم که در مجلس اضافه شده به نصف چیزی که ما نیاز داریم، نمیرسد.
وی بیان داشت: در برنامه پنجم به قوه قضاییه اجازه داده بودند که هر ساله ۸۰۰ قاضی گزینش کنیم و بکار بگیریم. دولت اصرار کرد که در برنامه ششم حق استخدام کارمند و قاضی نداشته باشیم. عنوان کردیم که حجم کار اینگونه است و مشکلاتی که در جامعه هست، مثل بیکاری یا مواد مخدر حجم پروندهها را افزایش میدهد؛ لذا در برنامه ششم تلاش شد و مجلس هم همراهی کرد که در طول برنامه ششم ۴۰۰۰ قاضی و برای هر سال نیز 3 هزار و 200 کارمند بگیریم. آزمون برگزار کردیم؛ امتحان گرفتیم و عدهای را متوقع کردیم به عنوان اینکه این موضوع در برنامه ششم آمده است؛ ولی یک ریال بودجه برای این قضیه منظور نشده و اکنون معاونت راهبردیِ قوه به منابع انسانی اعلام کرده که یک قاضی و کارمند هم تا الان نمیتوانی به کار بگیری؛ چون بودجهاش تامین نشده است.
وی تصریح کرد: اگر بودجه تأمین نشود -که تاکنون تأمین نشده است- ما نمیتوانیم حتی یک نفر را به کار بگیریم. حال شما ملاحظه بفرمایید یک قاضی، بازپرس یا دادیار پروندهای را پیگیری کند که چند نفر باهم دعوا کردهاند و بستگانشان نیز با حالات پرخاشگری و عصبی همراهشان هستند. ببینید و در حالیکه شاکی انتظار دارد پرونده او به سرعت به نتیجه برسد، بازپرس یا قاضی همچنان درگیر سایر پروندههای ارجاعی است.
حجتالاسلام والمسلمین محسنی اژهای گفت: اگر ما نتوانیم بازپرس، دادیار، کارمند و قاضی استخدام کنیم، بهطور طبیعی روند پروندهها طولانی شده و رفتاری که باید انجام شود در دعاوی مختلف به نتیجه نخواهد رسید. در حالیکه اگر قاضی و نیروی انسانی کافی وجود داشته باشد، میتوانند بهموقع به درد دل شاکی گوش داده و پرونده را حل کنند.
سخنگوی قوه قضائیه عنوان کرد: در این حالت قاضی میتواند با جمعبندی مطالب و مستندات درآرامش قضاوت کند؛ اما اگر پشت سرهم پرونده به او ارجاع شود، ممکن است که از کمیت و کیفیت کار کاسته شود که این طبیعی است.
حجتالاسلام والمسلمین محسنی اژهای خطاب به روحانیون و خانواده معظم شهدا با اشاره به فعالیت شورای حل اختلاف گفت: این شورا کار خود را انجام میدهد و اعتقاد دارم همه ما، اعم از قوه قضاییه، مجلس و شما باید به این شورا کمک کنیم. خواهش بنده این است که در خصوص خیلی از موضوعاتی که واقعاً قابل گذشت است، در مساجد، خانوادهها، بسیج و با وساطت خانواده معظم شهدا و ریشسفیدان تلاش کنید تا آنجایی که ممکن است پرونده قضایی تشکیل نشود و اگر تشکیل شد و قابل گذشت بود، با صلح و سازش تمام شود و لازم نیست که همه این پروندهها به شورای حل اختلاف ارجاع داده شود.
سخنگوی قوه قضائیه ادامه داد: بهتر است شما این پروندهها را حل کنید تا ورودی پروندهها کاهش داشته باشد؛ چرا که در این صورت خیلی از موضوعاتِ نزاع، اختلافات خانوادگی و مسائل مالی حل خواهد شد. بنده خواهش میکنم این موارد تا جایی که ممکن است بهصورت ریشسفیدی و پادرمیانی حل شود.
وی افزود: بهتر است پروندهها به قوه قضائیه کشیده نشود و اگر احیاناً وارد قوه شد، اگر بتوانید رضایت بگیرید و رضایت بدهید. در اینصورت خیلی از مسائل در آینده متفاوت خواهد شد.
سخنگوی قوه قضائیه با اشاره به اینکه بعضیها خطاب به قوه قضاییه میگویند مهربان، خوشاخلاق و خوش رفتار باشید و مجرمان را زندان نفرستید، ادامه داد: بنده خواهش میکنم به وظیفه هر دستگاه اشراف داشته باشند و بدانند بخشی از وظیفه قوه قضائیه شناسایی و مجازات مجرم است که تنبیه و مجازات از عوامل مهم امنیت، انسجام و آرامش جامعه به شمار میرود.
حجتالاسلام والمسلمین محسنی اژهای گفت: انتظار نداشته باشند که دستگاه قضایی همیشه یک جنبه رفتاری از جمله نرمش، بخشش و ارفاق داشته باشد، البته در قوه قضائیه این موارد باید لحاظ شود، اما یک جا قوه قضائیه باید تازیانه بردارد، حبس بفرستد و مجازات کند که اگر این کار را نکند، به حقوق شهروندان و آرامش مردم لطمه وارد میشود؛ بنابراین بهتر است پشت سر هم در این باره سفارش نکنند.
حجتالاسلام والمسلمین محسن اژهای تصریح کرد: گاهی نوع کار قوه قضاییه اقتضا میکند که مجرمی را زندانی یا حتی اعدام کند و یا شلاق بزند و اگر این کار را نکند، به وظیفه خود عمل نکرده است که لازم است به این موضوع توجه داشته باشیم و تصور نشود قوه قضائیه باید همیشه با چشم ترحم به قضایا نگاه کند؛ چرا که ممکن است خدای ناکرده در حق دیگری اجحاف شود.
سخنگوی قوه قضائیه گفت: قوه قضائیه اگر به یک مجرم با چشم ترحم بنگرد، شاید بتواند در جهت صلح، سازش و تربیت گامی بردارد؛ اما نمیشود همیشه اینگونه باشد و او را بدون مجازات رها کنیم. همچنین در خصوص مفسده نیز عرض کنم که قوه قضائیه باید آنچنان صفحه شفاف و پاک و تمیزی داشته باشد که اگر ذرهای خال سیاه یا کدورتی بر آن ایجاد شد، دیده شود؛ چرا که در یک صفحه شفاف سفید کوچکترین خال سیاه قابل مشاهده است.
وی تأکید کرد: در قوه قضائیه این خال کوچک نیز نباید باشد، اما توجه داشته باشید آنچه که امروز درباره قوه قضائیه گفته میشود، خلاف است. بله ما به ریاست قوه قضائیه هم عرض کردیم که اگر کارمندی خلاف کرد و ثابت شد، باید با اشد مجازات با او برخورد شود؛ چرا که اثر سوء آن به کل جامعه، نظام و دستگاه قضایی برمیگردد؛ لذا ما در این حالت نمیتوانیم ترحم به خرج بدهیم؛ اما این هم بیانصافی است که ما به این شکل دستگاه قضایی را مورد هجمه قرار بدهیم.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژهای ادامه داد: بسیاری از شما میدانید برخی از افراد با جعل عنوان و وابسته نشان دادن خودشان به قوه قضائیه، اقداماتی را انجام میدهند که به نام قوه قضائیه تمام میشود که البته ما برای این نیز فکری کردهایم.
سخنگوی قوه قضائیه عنوان کرد: گاهی اوقات کارشناسی اگر اقدامی خلاف انجام دهد، به نام قوه قضائیه تمام میشود؛ یا در بین وکلا نیز اگر خلافی باشد، این اتفاق به نام قوه تمام میشود؛ در حالیکه اینها بخش خصوصی هستند.
وی گفت: در خیلی از موضوعات، بخصوص موضوعات منافی عفت گاهی طریق اثبات جرم وجود ندارد. در مواقعی دو شاهد عادل یا اقرار لازم است که وجود ندارد و گاهی اوقات طرف مقابل اقرار نمیکند؛ در این زمان فقط علم قاضی است که راهگشا است.
این مقام مسئول ادامه داد: قاضی با علم خود با مجموعه شواهد و قرائن به نتیجه میرسد. قاضی باید با اشاره به مجموعه شواهد و ادله بگوید که من به این موضوع علم پیدا کردهام. گاهی اوقات نیز قاضی با شواهد موجود به موضوع علم پیدا نمیکند.
حجتالاسلام والمسلمین محسنی اژهای تصریح کرد: اینگونه موارد هست و هنگامی که موضوع ثابت نشد، طرف شاکی میشود که حقوق من پایمال شده یا پارتیبازی شده یا رشوه دادهاند و موارد مشابه.
سخنگوی قوه قضائیه ادامه داد: من تمام وجودم را به این نظام و انقلاب و مردم مدیون هستم و اگر تمام روز در تمام طول هفته کار کنم، باز هم بدهکار نظام هستم. اگر تمام وجودم را خرج کنم، نمیتوانم ذرهای از درد دل خانواده معظم شهید یا جانباز را درک کنم. بر این اساس منتی بر هیچکس نداریم و از هیچکس نیز توقع نداریم؛ چرا که بیش از اینها باید تلاش کنیم و هرچه تلاش کنیم باز هم مدیون هستیم.
وی خطاب به مسئولین افزود: ضمن قدرشناسی از این مردم، بدانید که به مردم و نظام مدیون هستیم و با این دیدگاه به قضایا نگاه کنیم. همچنین شما مسئولین به مجموعه خود نظارت مستمر داشته باشید و این نظارت باید از نزدیک باشد؛ نه اینکه پشت میز نشسته باشید. لازم است به صورت حضوری چه از مرکز استان و چه سایر شهرستانها سرکشی کنید.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژهای خطاب به مسئولان قضایی استان گفت: نظارت مستمر و دقیق و حضوری انجام دهید و تعامل و هماهنگی و مشورت در داخل مجموعه خود داشته باشید. بسیاری از مواقع ممکن است مواردی به ذهن دادیار یا قاضی برسد، اما به ذهن من نرسد. مشورت کردن هیچ منافاتی با استقلال قاضی ندارد و این موضوع را بنده بارها تأکید داشتهام و مشورت در موضوعاتِ بیرون قوه نیز تأکید میشود. بهعنوان مثال مشورت با نیروهای نظامی و انتظامی، با نماینده، ولی فقیه، با نماینده مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان و ریشسفیدان در موضوعات مهم توصیه میَشود.
سخنگوی قوه قضائیه افزود: گاهی موضوعات ابعاد مختلفی مثل اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی دارد و باید اذعان کرد ما در همه زمینهها تخصص نداریم که لازم است در موضوعات مختلف با شورای تأمین و بقیه نهادها با حفظ حریم حقوقی خود مشورت کنیم و بدانید استقلال باید در رأی باشد؛ نه در تشخیص موضوع. اگر بنده در تشخیص موضوع با مردم یا متخصصی مشورت کنم، مشکلی وجود ندارد. در تشخیص یک عنوان یا فعل مجرمانه و ... مشورت کردن مشکلی نیست و منافاتی با استقلال قاضی ندارد.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژهای گفت: زمانی که قاضی به رأی خود رسید، دیگر نباید با توصیه کسی کار کند؛ اما در تشخیص موضوع و تدبیر بعضی از موضوعات، مشورت کردن هیچ منافاتی ندارد.