بررسی وضعیت نیروهای شهرداری

به گزارش خبرنگار گروه جامعه ، سازمان‌ها برای بقا در محیط پیچیده و پر چالش امروزی نیازمند نیروی انسانی توانمند و خلاق هستند و از این منظر، منابع انسانی هر سازمان، مهم‌ترین عامل ارتقا بهره وری و افزایش کیفیت عملکردی آن است.

تئوری‌های توسعه بر لزوم انباشت و استفاده از دانش ضمنی که به شکل یادگیری حین انجام کار به دست می‌آید و منبع انباشت آن سرمایه و نیروی انسانی هر سازمان است، تاکیدی جدی دارند.

معاونت توسعه منابع انسانی به عنوان حوزه مستقل در سال ۹۲ از حوزه مالی و اداری شهرداری تهران منشعب شد تا یکی از بستر‌های نهادی مورد نیاز ارتقاء کارایی سازمان فراهم شود.

در شرایطی که سال ۹۵، تغییرات نیروی انسانی شهرداری تهران شیب تقریبا ثابتی داشته و از ۵۴ هزار و ۴۳۰ نفر در شهریور ماه سال ۸۴ به حدود ۵۶ هزار نفر در دی ماه ۸۵ فزونی یافته بود، به یک باره افزایش ۱۲ هزار و ۷۰۳ نفری از دی ماه سال ۹۵ تا شهریور ماه سال جاری را تجربه کرده است.

از این تعداد افزایش ۸ هزار و ۶۶۶ نفر دارای مجوز جذب و ۴ هزار و ۳۷ نفر بدون مجوز بوده اند.

انتقال و جذب این تعداد افراد از شرکت‌های پیمانکاری به موسسه هادیان شهر و مشابه آن، بدون در نظر گرفتن بار مالی و در خلاف جهت منابع سازمانی انجام شده است که با این اقدام، فلسفه برون سپاری‌هایی که در سالیان گذشته انجام شده زیر سوال رفته است.

بر اساس دستورالعمل مورخ ۱۵ آذرماه سال ۹۵ اجازه جذب محدود نیرو صادر شد، اما در اجرای این طرح، برخی افرادی جذب شده اند که حتی سابقه یک روز حضور در شرکت‌های پیمانکاری را نداشته و حقوق و دستمزد آن‌ها از منبع بودجه جاری در مناطق و واحد‌های تابعه تامین می‌شود.

شرح وضعیت استخدامی نیروی انسانی شهرداری تهران تا پایان شهریور ۹۶ در سه وضعیت رسمی، قراردادی و همچنین نیرو‌های شرکت‌ها و سازمان‌های وابسته به شهرداری تهران است.

از بعد سازمان نیز ۳۹ درصد کارکنان شهرداری تهران در شرکت‌های تابعه، ۲۷.۹ درصد در شهرداری مناطق، ۲۳.۵ درصد در سازمان‌های مستقل، ۸ درصد در واحد‌های ستادی، ۱.۱ درصد در سازمان‌های غیر مستقل و ۰.۵ درصد در شورای اسلامی شهر تهران مشغول به فعالیت هستند.

از منظر سرمایه انسانی و سطح سواد تحصیلی، گزارش‌های موجود حاکی از افزایش سطح تحصیلی کارکنان در همه سطوح است که در موارد متعددی به لطف تاسیس دانشکده علمی کاربردی شهرداری تهران و سهولت پذیرش در دانشگاه آزاد و پیام نور اتفاق افتاده است.

به گونه‌ای که تنها در حوزه کارگری، تعداد کارگران زیر دیپلم از ۸۲ درصد در سال ۸۵ به ۵۷ درصد در سال ۹۶ و سهم کارمندان با مدرک تحصیلی دیپلم و زیر دیپلم در شهرداری تهران نیز بدون احتساب ۱۳۲ هزار نفر استخدام جدید که هیچ آماری از مدارک تحصیلی آن‌ها در دست نیست از ۵۶.۶ درصد در سال ۸۵ به ۲۷.۵ درصد در سال جاری کاهش یافته است.

این بهبود سطح تحصیلی در حالی اتفاق افتاده است که به دلیل عدم تدوین برنامه راهبردی هدایت تحصیلی کارکنان، ارتقای سطح تحصیلات پرسنل اثر بخشی لازم را نداشته و بیش از آنکه باعث افزایش مهارت و توانمندی‌ها و در نتیجه بهبود در انجام وظایف و ارائه خدمات به شهروندان شود، باعث افزایش سطح توقعات در خصوص جبران خدمات، پست و... در میان کارکنان و تحمیل هزینه مالی به شهرداری تهران شده است.

بررسی سطح تحصیلی کارگران طی دوره یاد شده و نیز افزایش چشم گیر تعداد کارمندان در کنار کاهش تعداد کارگران از ۲۶ هزار نفر به ۱۴ هزار نفر حاکی از ارتقا وضعیت تعداد بسیاری از آن‌ها به پرسنل کارمندی است.

در این جا باید به این موضوع تاکید شود که غربالگری تخصصی منابع انسانی بر اساس نیاز‌های سازمان است. در یک نمونه ویژه و به گزارش سازمان بازرسی کل کشول ۴ هزار و ۲۰۰ تن از پرسنل شرکت بهره برداری مترو تهران در سال ۹۱ و ۹۲ بدون برگزاری هر گونه آزمون و ضابطه آیین نامه‌ای و بدون داشتن شرایط احراز، پست گرفته اند و تعداد هزار و ۳۱۹ نفر از این افراد به حوزه مدیر عامل اضافه شده اند.

بر اساس این گزارش ۳۰۶ نفر از پرسنل جذب شده اخیر بالای ۴۰ سال سن دارند؛ و مدرک تحصیلی ۳۰۳ نفر این افراد زیر دیپلم است و در برخی موارد نیز افراد جذب شده بازنشسته هستند و یا در شرف بازنشستگی قرار دارند.

بررسی آمار و اطلاعات نیرو‌های انسانی شهرداری تهران در مقایسه با ماموریت‌های سازمانی که از مفاد ماده ۵۵۶ قانون تاسیسات شهرداری‌ها مصوب ۱۳۳۴ و اصلاحیه‌های بعدی آن به دست می‌آید و نیز بررسی‌ها و مطالعات تطبیقی با شهرداری‌های کشور خصوصا کلانشهر‌ها در زمینه تعداد نیرو‌های انسانی شاغل و نیز مطالعات تطبیقی با شهرداری شهر‌های بزرگ دنیا، نشان دهنده حجم بالای نیروی انسانی و تراکنم آن در شهرداری تهران است.

در همین رابطه، حجت الله میرزایی، معاون شهردار تهران می‌گوید: در حال حاضر با سازمانی روبرو هستیم با ترکیبی ناکارآمد که ۲۰ هزار نفر نیروی مازاد انسانی دارد.

وی می‌افزاید: هیچ منطقی برای سیستم تشکیلاتی وجود ندارد. سازمانی با بودجه غیر قابل اعتماد و با تصمیمات و عملکرد‌هایی که یا قابلیت پاسخگویی ندارند، یا نمی‌خواستند پاسخ دهند.

معاون شهردار تهران با اشاره به استخدام‌های صورت گرفته در شهرداری می‌گوید: ۶ ماه اول سال ۹۶ شهردار سابق ۶ هزار و ۸۰۰ نیروی انسانی جدید استخدام کرده و از سوی دیگر ۵ هزار نفر هم رسمی شده اند. از سوی دیگر حجم نیرویی که در شرکت بهره‌برداری از مترو کار می‌کنند غیر معمول است و نمی‌شود هم کسی را اخراج کرد. تنها راه حل توسعه خود مترو است. البته اصلاح ساختار تشکیلاتی نیز آغاز شده که میزان موفقیت در این زمینه اندک خواهد بود.

همچنین ابراهیم شیخ، معاون توسعه منابع انسانی شهرداری تهران در رابطه با وضعیت حال حاضر نیرو‌های شهرداری می‌گوید: در حال حاضر ۶۸ هزار و ۸۲ نفر در مجموعه شهرداری فعالیت می‌کنند که البته این تعداد با توجه به میزان جمعیت شهر تهران بسیار زیاد است.

وی می‌افزاید: حتی در مقایسه با شهر‌های کشور نیز تعداد پرسنل شهرداری تهران به مراتب زیاد بوده به طوری که اگر شهر تهران را جمعیتی حدود ۵.۵ میلیون تا ۹ میلیون نفر در نظر بگیریم براساس آمار نیاز به ۴۵ هزار نفر نیرو در شهرداری را داریم.

در شرایطی که اعلام می‌شود تعداد نیرو‌های حاضر در شهرداری بیش از میزان مورد نیاز بوده و شهرداری تهران با مازاد نیرو مواجه است، اما در حال حاضر برنامه‌ای برای کاهش نیرو در شهرداری تهران وجود ندارد، زیرا افراد حاضر دارای قرار داد با شهرداری بوده و امکان تعدیل آن‌ها در این برهه زمانی ممکن نیست.