تمام تحریم‌های هسته‌ای در ژنو برداشته شد/ کماکان در بحث برجام ابهاماتی وجود دارد و باید در این زمینه روشنگری کرد
محورهای مهم اظهارات عراقچی در برنامه جهان آرا به شرح ذیل است:
بحران هسته‌ای ١٠-١٢سال طول كشيد، شعار اصلي مردم ماچه بود؟خواست ما چه بود؟ شعار مردم اين بود كه انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست.
اين سوال مطرح می‌شود كه اگر برای تحريم ها مذاكره كرديم، دنبال چه بوديم؟
خواسته هايی در طول مذاكرات داشتيم مبنی براينكه تمام تحريم‌های هسته‌ای برداشته شود كه اين امر محقق شد. در ژنو تمام تحريم‌های هسته‌اي برداشته شد.
کماکان در بحث برجام ابهاماتی وجود دارد و باید در این زمینه روشنگری کرد؛ قطعا نباید هدف مچ‌گیری باشد.
مجری به عراقچی گفت: فیلم‌هایی وجود دارد که آقای ظریف در شورای روابط خارجی آمریکا سخن می‌گویند، می‌گوید مواضع و کار‌هایی که باید شود، روی انتخابات بعدی ما اثر می‌گذارد، ما نباید با برگ سیاست خارجی در سیاست داخلی بازی کنیم و این موضوعی مورد قبول همه دنیاست؟
عراقچی پاسخ داد: همه ما قطعا این را رعایت می‌کنیم، من در آن جلسه حضور داشتم، اصلا منظور ایشان چنین نبود، نمی‌خواهم دفاع کنم، ولی صادقانه می‌گویم آقای ظریف چهل سال است که در این نظام کار می‌کند، در نیویورک و تهران، هم اکنون وزیر هستند هزاران سخنرانی کردند، هزاران ساعت مذاکره کرد، اگر در یک سخنرانی این موضوع را بچسبید، من در آن جا بودم باید قبل و بعد آن را بسنجید.
ظریف بیان کرد که مردم آزادانه انتخاب می‌کنند و اتفاقا در دفاع از انتخاب رئیس جمهور قبلی صحبت می‌کرد که مردم به خاطر این که از دولت قبل ناراضی بودند آزادانه به دیگری رای دادند. بحث، خوب و در چهارچوب نظام بود حالا اگر یک جمله را آن وسط بکشید بیرون، حتما می‌شود روی آن تفسیر‌های دیگر قرار داد. به نظر من این طور نبود، گواهی می‌دهم منظور این نبود.
مجری پرسید آیا چیزی که در برجام امضا کردیم همان چیزی بود که در ژنو توافق کردیم یا عقب نشینی‌هایی وجود داشت؟
عراقچی: این سوال خاصی است انتظار داشتم بپرسید که در ژنو یا برجام از این برگه چه طور استفاده کردید؟ اگر بخواهیم ژنو را با توافق نهایی در وین مقایسه کنیم، ژنو یکسری خط مشی‌ها و اصول کلی را به عنوان یک توافق اولیه مشخص کرد و بعد ما آن را در طول دو سالی که مذاکره شد تبدیل به توافق با همه جزییات کردیم.
ژنو به عنوان توافق اولیه، تواقفی در موضوعی ایجاد کرد که به سمت حاد شدن می‌رفت. هر دو طرف در ژنو توافق کردند که همان جا بایستند و شروع به مذاکره کنند، در ژنو گفتیم به این کفایت نمی‌کنیم که هر که هر جا هست بایستد باید انتهای مذاکره را بدانیم، مشخص باشد که وقتی مذاکره می‌کنیم باید بدانیم که وارد مذاکره می‌شویم یا نه. مهم بود که اخر مذاکره به غنی سازی ما احترام گذاشته شود و ادامه یابد. یکی از خطوط قرمز ما این بود که غنی سازی ایران برای یک روز هم متوقف نمی‌شود، غنی سازی ادامه می‌یابد و باید به این مساله احترام گذاشته شود.
در ژنو در بحث برنامه هسته‌ای ایران، محدودیتها و رفع تحریم‌ها تصمیمات کلی گرفته شد. بعد‌ها در توافق برجام گنجانده شد. در بحث تحریم‌ها توافق کردیم در انتهای راه باید همه تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای به طور کامل برداشته شود. در توافق برجام این موضوع به طور کامل عنوان و اعمال شده است.
مساله اصلی رفع تحریم‌ها نبود، رفع تحریم‌ها یک خواسته بسیار بزرگ ما بود. بحران هسته‌ای ۱۲ سال طول کشید، خواست اصلی و شعار اصلی مردم در این بحران چه بود؟ انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست. اگر می‌خواستیم فقط برای تحریم‌ها وارد مذاکره شویم چرا کاری کردیم که وارد تحریم شویم؟ دنبال چه آرمانی بودیم؟ در این مقاومتی که در طول این سال‌ها کردیم ما به دنبال این شعار بودیم که انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست.
تحریم‌ها برداشته شد، آن خواسته‌هایی که تمام تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای که موضوع مذاکره بود محقق شد هم در متن برجام هم موضوع مذاکرات.
اعتقاد ندارم که ما وارد مذاکره شدیم برای رفع تحریم‌ها بلکه وارد مذاکرات شدیم که حق مسلم مردم ایران را تثبیت کنیم که این در مذاکرات و برجام تثبیت شد، این که جامعه بین الملل، شوای امنیت و کشور‌های ۱+۵ به برنامه هسته‌ای ما احترام بگذارند دستاورد بزرگ برجام است.
ما تحریم‌هایی که به دنبال آن بودیم برداریم، تحریم‌های مربتط با هسته‌ای است. تحریم‌های دیگری هم داریم. تحریم‌های اولیه آمریکا که بعد از گروگان گیری آمریکایی‌ها ما را تحریم کردند و به موجب آن هیچ آمریکایی حق ندارد به ایران هیچ سرویسی دهد. سپس در موضوع هسته‌ای تحریم‌های ثانویه را اعمال کردند. گفتند نه تنها فقط آمریکایی‌ها بلکه هر کسی که در دنیا با ایران تعامل اقتصادی کند ما ان را هم تحریم می‌کنیم.
ما در ژنو توافق کردیم که تحریم‌هایی هسته‌ای برداشته شود. در لوزان و برجام تحریم‌های ثانویه مطرح بود. تحریم‌های اولیه موضوع مذاکرات نبود. ما اجازه نداشتیم.
عراقچی اضافه کرد: اگر می‌خواستیم در مورد روابط اولیه صحبت کنیم باید در مورد روابط دو جانبه گفت: وگو می‌کردیم ما اجازه چنین کاری نداشتیم.
مجری درباره تحریم‌های خود آمریکا در حوزه هسته‌ای پرسید که عراقچی جواب داد: حوزه تحریم‌های اولیه ربطی به هسته‌ای ندارد. هرچه آمریکا تحریم‌های هسته‌ای گذاشته ثانویه است. هیچ تحریمی نیست که آمریکا به خاطر هسته‌ای وضع کرده باشد و در توافق برجام برداشته نشده باشد.
وقتی ما نزدیک شدیم به مراحل آخر در فروردین ۹۴ در لوزان، آن داشته‌هایی که به آن رسیده بودیم در حقیقت به نوعی در یک بیانیه آوردیم. برجام تمام تحریم‌هایی که به خاطر هسته‌ای گذاشته شده چه ثانویه و چه غیر از آن را برداشت. تحریم‌هایی آمریکا گذاشته بود همه هسته‌ای بود به اضافه تحریم‌های اتحادیه اروپا، به اضافه تحریم‌های شورای امنیت که همه این‌ها را برجام برداشته است.
شما اگر می‌توانید الان یک مورد سراغ بیاورید مثلا قانون شماره فلان در کنگره آمریکا، قانون شماره فلان دراتحادیه اروپا یا هر بندی از قطعنامه فلان که برداشته نشده است. در آن صورت حق با شما است؛ بنابراین هیچ عقب نشینی از ژنو تا وین صورت نگرفته است.
در بحث لغو و تعلیق، تمام خواسته ما این بود که تمامی تحریم‌ها باید همزمان با اقداماتی که ایران انجام میدهد لغو شود که این خواسته مهم ما بود. اروپایی‌ها هم قبول کردند، شورای امنیت هم قبول کرد که تحریم را لغو کند.
تحریم‌های آمریکا دو دسته است؛ تحریم‌های کنگره آمریکا و تحریم‌های رییس جمهور آمریکا که آن قانون کنگره است و دومی دستور اجرایی رییس جمهور است. دستورات اجرایی رییس جمهور را آمریکایی‌ها گفتند ما آن‌ها را می‌توانیم لغو کنیم. ولی قوانین کنگره را نمی‌توانیم لغو کنیم. کنگره خودش باید آن را لغو کند. مثل این که الان کسی بیاید به ما بگوید که مجلس ما قوانین را لغو کند. مجلس ما خودش تصمیم میگیرد که قوانین را لغو کند یا نکند. آن‌ها هم گفتند این با کنگره است. کنگره باید خودش لغو کند. کنگره ما که الان اکثریت آن دست جمهوریخواهان است و با کل قضیه مخالف است لغو نمی‌کند. ولی کاری که ما می‌توانیم بکنیم این است که با استفاده از اختیار رییس جمهور این تحریم‌ها را ویو یا اسقاط کنیم.
ما این را گزارش کردیم. خود آمریکایی‌ها گفتند اگراصرارتان بر این است که قوانین کنگره لغو شود پس توافقی نخواهیم داشت. خود کنگره باید این را انجام دهد و ماهم اختیاری نداریم. ما فقط می‌توانیم ویوش کنیم که این موضوع به داخل منتقل شد. بحث شد و نتیجه گیری شد که عیبی ندارد. تحریم‌هایی که برای کنگره است را رییس جمهور آمریکا ویو کند، ولی متعهد باشد که این ویو را تا پایان انجام دهد. این موضوع حتی در فرمایشات رهبر معظم انقلاب هم هست. سال ۹۴ در صحبتی که برای مجلس خبرگان داشتند عین عبارات آن را دارم که اگر خواستید عین عبارات را دارم برایتان می‌خوانم.
ایشان- مقام معظم رهبری- فرمودند که تحریم‌ها باید لغو شود حالا بعضی از تحریم‌ها را می‌گویند رییس جمهور آمریکا اختیار ندارد همان‌هایی را که اختیار دارد لغو کند و این در داخل ایران پذیرفته شد.
مجری دوباره گفت که تحریم‌هایی را که رییس جمهور آمریکا داشت لغو شد. عراقچی جواب داد: بله. دستورات اجرایی همه را لغو کرد که همه مکتوبات آن است.
مجری گفت: پس این ویو چیست؟ این ۱۲۰، ۱۲۰ روز چیست که دوباره باید تصمیم بگیرند؟ عراقچی گفت: دوباره بگویم. ببنید تحریم‌های خود رییس جمهور آمریکا و دستورات اجرایی آن این‌ها همه لغو شد. قوانین کنگره، رییس جمهور آمریکا می‌تواند و اختیار دارد طبق قانون اساسی آمریکا که ویو کند یا اسقاط کند. این ویو‌ها ۱۲۰ روزه است. البته بعضی‌ها ۱۲۰ روزه است و بعضی‌ها ۱۸۰ روزه است. یعنی رییس جمهور آمریکا طبق قانون اساسی نمی‌تواند برای ابد قانونی را ویو کند. این‌ها گفتند که ما از این می‌توانیم استفاده کنیم.
در برجام رییس جمهور آمریکا متعهد شده است که قوانین کنگره را ویو کند و متعهد شده است که بعد از هر ۱۲۰ روز ویو کند و برای همین است که اگر الان آقای ترامپ ویو نکند در حقیقت نقض برجام را انجام داده است. این تعهدی است که آمریکایی‌ها در برجام کردند که فقط در مورد قوانین کنگره، چون اختیار لغو با خودشان نبود و کنگره هم آمادگی لغو نداشت قرار شد که آن‌ها ویو کنند و ویو‌ها ۱۲۰ روزه و ۱۸۰ روزه است و تعهد کردند که به طور مرتبط آن‌ها را تمدید کنند و کاری است که تا الان انجام داده اند.
مجری گفت، پس منظور از لغو کلیه تحریم‌ها همین اندازه بود یعنی لغو دستورات رییس جمهور است. عراقچی جواب داد: لغو تحریم‌های اتحادیه اروپا، تحریم‌های شورای امنیت و لغو دستورات اجرایی رییس جمهور و اسقاط تحریم‌های کنگره که به صورت مرتبط تکرار می‌شود.
مجری گفت که ما می‌خواهیم از زبان شما بشنویم که آمریکا در چه مواردی خودش رسما برجام را نقض کرده است. عراقچی عنوان کرد: تعهد اصلی آمریکایی‌ها که لغو تحریم‌های رییس جمهور بود انجام شده است. آنچه که وی به تحریم‌های کنگره الان انجام شده البته ترامپ گفته ممکن است دفعه بعد انجام نشده است. حالا این بحث خود را دارد.
آنچه که ما به عنوان نقض تعهدات آمریکا قبول داریم و عنوان کردیم و به کمسیون مشترک هم اعلام کردیم و نامه‌هایی که نوشته شده است و اعتراض خود را ثبت کردیم موردی است که مربوط به پارگراف‌های ۲۶ و ۲۸ و ۲۹ است که در آن امریکا و همه اعضای ۵+۱ همه متعهد شدند که برجام را با حسن نیت و در فضای سازنده اجرا کنند؛ که آقای ترامپ از زمانی که آمده شروع کرده به تخریب کردن.
عراقچی درباره این سوال که قانون ویزا در آمریکا و اینکه آیا این قانون نقض فاحش برجام نیست؟ اظهار داشت: به طور خاص این قانون نقض فاحش نیست.
او در پاسخ این سوال که پاراگراف ۲۹ نرمالیزاسیون روابط تجاری است و با این شرایط ایا قانون ویزا نقض آن به حساب نمی‌آید، گفت: نقض فاحش حتما نیست حتی معمولی نیست، نقض بند ۲۶ و ۲۸ است و ازاین بابت که فضای کار اقتصادی با ایران را می‌توانست برای اتباع بعضی از کشور‌ها مشکل کند از این زاویه می‌توان با آن برخورد کرد.
عراقچی در پاسخ به این سوال که در برجام آمده است آمریکا نباید کاری بکند که اختلالی در آن ایجاد شود قانون ویزا رسما در برجام اختلال ایجاد می‌کند چرا نقض فاحش نیست، تاکید کرد: نقض فاحش در برجام عبارت خود برجام است؛ یک عبارت عدم اجرا داریم و یک عبارت عدم اجرای برجسته که به آن می‌گوییم نقض فاحش و این در خود برجام آمده است.
در هر نقضی طرفین به سمت از بین بردن برجام نخواهند رفت. یکی نقض فاحش است که برجام را به سمتی می‌آورد که کنار گذاشته شود، ولی نقض معمولی را اصلاح می‌کنند. ما اعتراض کردیم که نقض بند‌های ۲۶ و ۲۸ است. کاری که آن موقع آمریکایی‌ها کردند این بود که در مورد افراد اقتصادی رییس جمهور آمریکا ویو کرد و ترتیبات دیگری گذاشت تا تبعات این را برای کسانی که می‌خواهند به ایران بروند در حوزه اقتصادی به حداقل برساند؛ ضمن اینکه کنسرت به برجام ربطی ندارد.
آن زمان امریکایی‌ها آمدند برای افرادی که بیزینس من هستند بحث ویو را به کار بردند. در بحث ویزای ده ساله ترتیباتی گذاشتند تا این افراد با مشکل مواجه نشوند.
عراقچی در جواب به این سوال که آیا شما به عنوان سرمایه گذار حاضر می‌شوید با تحریم‌های ۱۲۰ روزه اعتماد کنید در ایران سرمایه گذاری کنید؟ مثلا قرارداد توتال این همه تیتر درشت زدیم دست آخر زمان شروع قرارداد‌های «آی پی سی» اعلام کرد حرف رییس جمهور آمریکا برای من سند است؟ گفت: این طور نبود رئیس توتال گفت: اگر اسنپ‌بک اتفاق بیفتد و تحریمهابرگردد آن‌ها هم تابع خواهند بود.
شما فرمودید این ویو‌ها باعث می‌شود نیایند با ایران کار کنند در دوسال گذشته موارد متعددی داشتیم که با ایران وارد کار اقتصادی شدند توتال هست هنوز هم کنار نرفته است و قرارداد را امضا کرده است.
آماری امروز از وزارت اقتصاد گرفتم. طی دوسال گذشته هشتاد میلیارد دلار خطوط اعتباری به ما اختصاص داده شده و نزدیک به ۲۹ میلیارد دلار توافقنامه هایش امضا شده و دوازده میلیارد دلارش اجرا شده است که البته غیر از توتال که سرمایه گذاری است.
از وقتی که ترامپ آمده با همین حرف‌ها که پاره می‌کنم تمدید نمی‌کنم فضای سردرگمی ایجاد کرده است ما هم با این اقدامات مقابله کردیم و ادامه خواهیم داد. حتما بحث تخریب که ایشان انجام میدهد نقض برجام است و با آن برخورد می‌شود.
عراقچی درجواب به این سوال که در رفتار امریکایی‌ها موارد دیگر نقض برجام داشتیم، گفت: مواردی بوده است که در بعضی از جا‌ها که تکالیفی داشتند تاخیر و تعلل انجام دادند در بحث مجوز‌های خرید هواپیما توسط ایران را با تاخیر طولانی صادر کردند.
عراقچی درباره به این سوال که آیا خرید‌هایی که از ایرباس و بوئینگ صورت گرفته مجوزهایش صادر شده است، عنوان کرد:بله امریکا مجوز فروش هوایپما به ایران را صادر کرده است. سفارشاتی که داده شده طبق روال دارد وارد می‌شود تا الان ده یازده هواپیما وارد شده است. موعد تحویل اکثر این‌ها ۲۰۱۸ است. ایرباس دو سه مورد آماده داشت که تحویل داد بقیه دارد ساخته می‌شود.
اینکه هواپیما‌های زمین گیر وجود دارد، مسئولین هواپیمایی باید توضیح دهند. همه این‌ها برای این نیست که مجوزی وجود ندارد. تعدادی موتور‌ها ارسال شد به خارج و تعمیر شد برگشت. ما مسائل دیگری داریم. بحث مسائل مالی و اعتبارات هم دخیل است، اما آنچه به برجام مربوط می‌شود برجام موانعی سر راه اقتصاد بود را برداشته است.
مجری پرسید:گفته می‌شود مجوزی که برای ایرباس صادر شده موردی است، ولی آمریکا تعهد کرده بود که مجوز کلی برای فروش هواپیما صادر کند. عراقچی گفت: تعهد آمریکا در برجام موردی است آن‌ها تعهد کردند کیس بای کیس باشد ضمن اینکه مجوز فروش هوایپما و تحریم فروش هواپیما تحریم اولیه است تحریم هسته‌ای نیست.
ما چند مورد از تحریم‌های غیر هسته‌ای هم توانستیم بگیریم، تحریم‌های اولیه یکی مهمترین هایش فروش هواپیما به ایران است که بعد از انقلاب گذاشته شده بود. یکی هم صادرات مواد غذایی و فرش ما به آمریکا است.
اجازه به شعب غیر آمریکایی شرکت‌های امریکایی را از دیگر تحریم‌های اولیه آمریکا عنوان کرد و گفت: چهار پنج مورد اضافه‌تر بر تحریم‌های هسته‌ای در برجام است، ولی آمده است مورد به مورد آمریکایی‌ها مجوز می‌دهند.
یامین پور گفت: آمریکایی‌ها علیرغم گذشت مدت‌ها از اجرای برجام، تعهدات خود را انجام ندادند، آیا ما برای اجرای تعهداتمان عجله نکردیم؟ عراقچی یادآور شد: در زمانی که برجام می‌خواست اجرایی شود ما باید یکسری اقدامات انجام می‌دادیم و یکسری اقدامات نیز آنان باید انجام می‌دادند. کار‌هایی که آنان باید می‌کردند این بود که تحریم‌ها را باید لغو می‌کردند، این کار یک مصوبه بود، ولی کار‌هایی که ما باید می‌کردیم چند ماه طول می‌کشید، این اقدام از تیر تا دی ماه طول کشید.
بحث بر سر این بود که چه کسی اول اقدام را انجام دهد، نتیجه این شد که آن‌ها آمدند همه تحریم‌های خود را لغو کردند تاریخ اجرای آن را بعد از انجام اقدامات ایران قرار دادند، اول تحریم‌ها را لغو کردند، شورای وزیران اتحادیه اروپا و شورای امنیت سازمان ملل جلسه گذاشتند، تمام قطع نامه‌های قبلی را لغو کردند. آمریکایی‌ها هم دستورات لازم را دادند، ولی دستور اجرا زمانی صادر می‌شد که ایران کارهایش را تمام کرده باشد.
ما شروع کردیم کارهایمان را انجام دادیم وقتی کار‌های ایران انجام شد در یک روز مشخص لغو تحریم‌های آنان هم اجرایی شد. این کار طبق قول و قرار و عده‌ای که در برجام بود انجام شد. پس از آن به نقطه‌ای رسیدیم که همه کار‌ها انجام شد. کار‌هایی که به صورت قانونی، انان باید در لغو تحریم‌ها انجام می‌دادند همه را انجام دادند، از ۲۶ دی ۹۴ وارد اجرای برجام شدیم.
در این جا بود که آمریکایی‌ها شروع به بازی کردند، هم دولت قبلی و هم دولت فعلی، بازی آنان چه بود؟ با این سخت گیری‌هایی که انجام می‌دادند و همچنین با هیاهو‌هایی که ترامپ انجام داد فضا را برای ما تخریب کردند که ما به صورت کامل نتوانیم از مزایای برجام استفاده کنیم.
آن چیزی که در اراک می‌ساختیم راکتور تحقیقاتی آب سنگین بود، راکتور قدرتی نبود که برق تولید کند، یک راکتور آب سنگین آسان‌ترین و سریعترین راه رسیدن به بمب هسته‌ای است به دلیل آن که در ضایعات سوختش پولوتونیوم پدید می‌اید پلوتونیوم را باز فراوری می‌کنند ماده اولیه برای بمب بدست می‌آید.
تمام کشور‌هایی که سال‌های اخیر به سلاح هسته‌ای رسیدند، از جمله پاکستان و کره شمالی از همین راکتور آب سنگین به بمب هسته‌ای رسیدند، طبیعی بود که خودش مایه نگرانی جدی بود در بحث برنامه هسته‌ای مطرح شده بود که ایران دارای راکتوری است که می‌تواند سریع به بمب برسد.
ما هم که برنامه بمب اصلا نداشتیم، مذاکرات که شروع شد، از موضوعات اصلی مذاکره بحث اراک بود می‌گفتند باید اراک را جمع کنید، خط قرمزی که برای ما گذاشته شده بود که از همان خط‌های پررنگ قرمز رهبری بود که اراک باید راکتور آب سنگین باقی بماند، اگر می‌شود به لحاظ فنی پلوتونیوم را از بین ببرید اشکال ندارد، ولی ماهیت آب سنگین اراک باید حفظ شود.
ما با همین خط قرمز به مذاکره رفتیم آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها برای ماه‌ها اصرار می‌کردند که باید اراک را جمع کنید. طبیعی بود ما مقاومت کردیم. بعد گفتند که اگر اراک را جمع کنید یک راکتور آب سنگین پیشرفته مدرن برای شما می‌سازیم که ما رد کردیم.
دوباره بحث و جدل بود تا این که گفتند که اراک را جمع کنید اگر جمع کنید ما یک راکتور آب سبک پیشرفته مدرن می‌سازیم، ۱۳۰ میلیون دلار هم هزینه می‌دهیم ما گفتیم نه، دوباره چند ماه طول کشید گفتند بیایید یک راکتور ترکیبی داشته باشید که هم با آب سنگین و هم سبک کار کند.
متخصصان ما در انرژی اتمی گفتند این طرح قابل مطالعه است. آمریکایی‌ها در ادامه طرحی آوردند که دانشمندان ما بررسی کردند و گفتند این آب سنگین نیست، ماهیت راکتور آب سبک است و ما دوباره گفتیم نه.
دوباره ماه‌ها کشمکش داشتیم بالاخره متخصصین انرژی اتمی ما گفتند خود ما یک طرحی داریم که بر اساس آن، میزان تولید پلوتونیوم در راکتور پایین می‌آید، بر اساس این طرح، در قلب راکتور تغییراتی ایجاد می‌کنیم، آمریکایی‌ها گفتند شما بلد نیستید، ولی ما گفتیم که انجام می‌دهیم، پس از آن چندین جلسه میان دانشمندان ما و کارشناسان آنان برگزار شد.
دو سال از اجرای برجام گذشته است. از دید آن‌ها هنوزبحث بازگشت پذیری وجود دارد و اینکه ایران می‌تواند به سلاح هسته‌ای دست یابد. البته ما اصلاچنین دکترینی نداریم. تنها دستاوردشان این است که اگر ایران اراده کند که به سلاح هسته‌ای دست یابد یک سال طول بکشد، این تنها دستاورد آنان در برجام بود.
قانون آیسا قانونی است که توسط برجام ویو شده است. وقتی کنگره آمریکا تمدید کرد کماکان ویو است یعنی درعمل هیچ چیزی اتفاق نیفتاده است، این قانون در زمان برجام وجود داشت و توسط برجام ویو شد.
آیسا نقض برجام است، پای آن ایستاده ایم، شکایت کرده ایم و پای آن ایستاده ایم. در پاسخ به این سوال که در عمل چه اتفاقی افتاده است باید گفت: در عمل هیچ اتفاقی نیفتاده است، زیرا رییس جمهور آمریکا بعد از تمدید برجام باز هم آن را ویو کرد.
عراقچی درجواب به این سوال که وقتی آیسا توسط آمریکا نقض شد شما چه کردید؟ اظهار داشت: وقتی نقض شد هیات نظارت بر اجرای برجام که به دستور رهبری تشکیل شده و مصوبات آن هم مانند مصوبات شورای امنیت ملی است تصمیم گرفتند. ما گزارش دادیم و گفتیم آن‌ها آیسا را تمدید کردند و این ازنظر ما نقض برجام است، ولی در عمل هیچ اتفاقی نیفتاده است، چون همان ویوی که بود کماکان هم متوقف است. عباراتی که رییس جمهور آمریکا در مورد برجام به کار میگیرد، قابل تصور نیست. این که بدترین و شرم آورترین توافق است و سپس از واژه توافق احمقانه استفاده می‌کند.
مجری با اشاره به نامه روحانی به وزیر خارجه مبنی بر پیگیری موارد نقض پرسید که با چه مکانیزمی در نقض برجام یا انجام تعهدات در برجام بر آمریکا نظارت می‌شود، این در حالی است که آژانس به ما نظارت می‌کند؟ عراقچی بیان داشت: آژانس بر تعهدات ما نظارت می‌کند، ولی هیچ کسی نیست که به تعهدات آنان نظارت کند، کدام آژانس است که به آنان نظارت کند، شورای امنیت هم که نمی‌تواند نظارت کند، چون همه خودشان هستند.
تمامی این بحث‌ها در زمان برجام صورت گرفت، نتیجه این بود که ما به هیچ جا نمی‌توانیم مراجعه کنیم، جز به خودمان، در برجام اختیار نهایی در مورد تصمیم گیری در مورد تعهدات طرف مقابل با خود ایران است. در پارگراف ۳۶ آمده اگر ما معتقد باشیم که طرف مقابل نقض برجام کرده، مکانیزمی وجود دارد و آن مکانیزم این است که کمیسیون مشترک را در سطح معاونان و در قدم بعدی در سطح وزیران فعال می‌کنیم واگر قانع نشدیم برنامه خود را فعال کنیم یعنی ناظر و مجری خودمان هستیم.
بند ۳۶ و ۳۷ برای ساز و کار حل اختلاف است، در مورد بند ۳۷ بسیار سو تفاهم شده است و ما بار‌ها توضیح دادیم، بند ۳۶ برای ما و بند ۳۷ برای آنان است.
در بند ۳۶ آمده اگر یکی از طرفین برجام، شکایتی از تعهدات طرف مقابل داشته باشد کمیسیون مشترک تشکیل می‌شود، اگر قانع نشدند، در سطح وزیران تشکیل جلسه می‌دهند و این یک پروسه ۳۵ روزه است، اگر قانع نشدند دو راه باقی می‌ماند، اگر ما شاکی باشیم خودمان تصمیم می‌گیریم برنامه را فعال می‌کنیم؛ اگر آنان باشند، آنان هم می‌توانند تحریم‌های خود را برگردانند. اگر بخواهند تحریم‌های شورای امنیت را برگردانند باید به پاراگراف ۳۷ بروند ما کاری به شورای امنیت نداریم.
یامین پور پرسید کارشناسان می‌گویند چرا آژانس نمی‌تواند به تعهدات آمریکا نظارت کند؟ عراقچی عنوان کرد: آژانس یک نهاد تخصصی هسته‌ای است چه طوری می‌تواند به بانک‌ها و کمپانی‌ها نظارت کند. ما پذیرفتیم که خود نظارت کنیم در برجام ملاک و قاضی خودمان هستیم. ما اگر طرف مقابل به تعهداتش عمل نکرد چه کار باید بکنیم؟ به کجا شکایت ببریم، چون اینجا جایی نیست که آمریکا حرفش نافذ باشد. قرار بر این شد ما متکی به خودمان باشیم. انتهای پاراگراف ۳۶ می‌گوید اگر ایران قانع نشد که آن‌ها تعهداتشان را عمل کردند، برنامه اش را احیا می‌کند.
عراقچی درباره سوالی ازنتیجه شکایت‌ها و پیگیری‌های ایران گفت: خیلی‌ها اصلاح شد؛ خیلی تاخیر‌ها جبران شد؛ خیلی موارد را اصلاح کردند، البته در فضایی که ترامپ ایجاد کرده ما هنوز مشکل داریم. برای شرکت‌ها و بنگاه‌های خارجی فضای بسیار نامطلوبی ایجاد کردند.
آنچه روشن است تا زمانی که از برجام نفع خودمان را ببریم در آن می‌مانیم. موارد نقض را هم از کانال خودش پیگیری می‌کنیم هیئت نظارت هم تصمیم میگیرد که نهایتا باید چه کار بکنیم.
آمریکایی‌ها وقتی به برجام نگاه می‌کنند حرف‌هایی می‌زنند منتهی اینجا چندان منتشر نمی‌شود. می‌گویند ایران با برجام و بعد از برجام قوی‌تر و مقتدرتر شده و در منطقه تهاجمی‌تر رفتار می‌کند. این برداشت غالب در آمریکا و حتی اروپا است و سیاستش نسبت به آمریکا و اسرائیل هیچ تغییری نکرده است.
اینکه آیا برجام علت این امر بوده ممکن است در مورد آن بحث داشته باشیم، کاری به این نداریم، اما آمریکا می‌گوید ایران در منطقه هر کاری دلش می‌خواهد می‌کند؛ در سوریه بشار اسد را حفظ کرده است. درلبنان، در یمن و در اقلیم بازی امریکا را به هم زده و توانایی‌های دفاعی و موشکی را هم حفظ کرده است. می‌گویند ایران نفتش را می‌فروشد و پولهایش آزاد شده و مشروعیت پیدا کرده سرمایه گذاران هم به سمتش آمده اند.
عراقچی درباره این پرسش که اکنون که ما نفت می‌فروشیم پولش برمی گردد؟ تصریح کرد: بله پولش برمی گردد. دو هفته پیش هم با بانک مرکزی هماهنگ کردم. از اول ۹۶ تا الان بالای ۴۰ میلیارد دلار نفت فروختیم - زمانی چک کردم ۳۷ میلیارد دلار - به حساب‌های بانک مرکزی برگشته است و خرج شده است.
معاون وزیر امور خارجه در جواب به این پرسش مجری که باید به جایش باید کالا وارد کنیم، تاکید کرد: پول را مگر چه کار می‌کنند با آن کالا می‌خرند. پول هم اگر بخواهد می‌آید. پس پولی که بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز در بازار می‌ریزد از کجا می‌آید؟
بانک مرکزی پول را از حساب‌های خارج از کشور خود می‌آورد و تصمیم میگیرد ال سی باز می‌کند یا خرید انجام میدهد و هر چقدر هم لازم داشته باشد اسکناس داخل کشور می‌آورد وبرای کنترل بازار این کار را انجام میدهد. این در عمل در حال انجام است.
آمریکامی گوید ایران همه کارهایش را انجام میدهد و می‌خواهد ایرانی که در منطقه مقتدر شده را کنترل و محدود کند. می‌خواهد تحریم‌های سابق نفتی، بانکی و کشتیرانی را برقرار کند و می‌بیند برجام مانع است.
تحریم‌های اصلی که برجام برداشته این‌ها همه الان کماکان برقراراست. ایران منفعتش را می‌برد. هم فروش نفت برگشت و هم پول ما، کشتیرانی، نفتکش‌ها و بیمه هم برقرار است.
کشتی سانچی که متاسفانه غرق شد و یک تراژدی بود و در آن سی و یکی دو نفر از دست دادیم، تمام بیمه‌های بین الملی را داشت که زمان تحریم‌ها هیچ کدام را نداشت؛ هم محموله تا ۲۰۰ میلیون دلار بیمه بود و هم خود کشتی، هم شخص ثالث و هم تا یک میلیارد دلار بیمه خسارت بود که اگر الودگی ایجاد بکند این آلودگی را بیمه پرداخت بکند.
ما در زمان تحریم این را نداشتیم خودمان بیمه کیش را درست کرده بودیم که کشتی‌ها را بیمه می‌کرد و، چون ضعیف بود کشور‌های خارجی کشتی‌های ما را به بنادر خود راه نمی‌دادند. برای همین بانک مرکزی یک میلیارد دلار تعهد کرد، کیش را حمایت کرد تا اگر حادثه‌ای رخ داد از محل آن پرداخت بکند. خدا را شکر در زمان تحریم‌ها حادثه‌ای مثل سانچی نداشتیم و الان کشتی سانچی تمام بیمه‌های بین المللی بر آن باربود و یک دلار به کشور خسارت وارد نشد، چون همه را بیمه میدهد.
عراقچی در جواب به این پرسش که چرا سانچی با پرچم کشور دیگر بود، گفت: به علت مزایایی که استفاده از پرچم این کشور‌ها برای صاحبان کشتی‌ها ایجاد می‌کند از آن استفاده می‌کنند. تقریبا تمام کشور‌ها از پرچم پاناما و دومنیکن استفاده می‌کنند. اتفاقا زمان تحریم اجازه این استفاده را به ما نمی‌دادند.
ایران الان مقتدر شده است. رهبری هم فرمودند: هیچ وقت ایران به این اندازه مقتدر نبوده است و هر کاری می‌خواهد انجام میدهد برای همین می‌خواهند جلویش را بگیرند و دوباره تحریم‌ها را برقرار کنند، برجام نمی‌گذارد لذا امریکا می‌گوید برجام باید از بین برود یا اصلاح شود از این جهت است.
از دید آمریکایی‌ها تمام پول‌ها آزاد شده و تحریم‌های بین المللی برداشته شده و ایران از تنگنای شورای امنیت بیرون آمده است. ایران امروز نفتش را می‌فروشد بیمه و مسائل بانکی هم راه افتاده است، ولی می‌پرسند آقای اوبامااز برجام چه به دست آوردید جز این که حداکثرده سال بمب اتمی ایران را عقب انداخته ای. ما که دنبال بمب نیستیم ده سال هم در تاریخ چشم برهم زدنی است. این را نتانیاهو گفت که دو سالش هم رفت هشت سال دیگر ایران تمام محدودیت‌های فعلی ایران مرتفع می‌شود.
ایران دوباره به صحنه بازگشته است و در منطقه هر کاری می‌خواهد می‌کند و نفت خود را می‌فروشد، شرکت‌ها هم به سمتش هجوم می‌آورند، هواپیماهایش را می‌خرد، کشتی هایش راه افتادند، ثبات و امنیت و مشروعیت هم دارد. ما ایران را قوی کردیم، دید ترامپ امروز به این موضوعات است، ترامپ و آمریکایی‌ها می‌گویند ضعف برجام به دلیل بحث برجام است، می‌گویند که چرا بحث موشکی در برجام نیست. طرف آمریکایی می‌گوید ایران بعد از برجام و در دو سال اخیر قوی‌تر شده است، آنان می‌گویند اگر بخواهیم ایران را تحریم هم کنیم برجام نمی‌گذارد.
این که تحریم‌های نفتی را نمی‌توانند برگردانند به خاطر برجام است و در این تردیدی نداریم. برجام مانع ترامپ است. ترامپ می‌خواهد قدرت ایران را بگیرد برای همین است که می‌گوید برجام از بین برود. در مورد بازگشت پول‌های ما حاصل از برجام از مسوولان بانک مرکزی بخواهید گزارش دهند، درآمد حاصل از نفت ما به حساب‌های بانک مرکزی بر می‌گردد این که چه طوری در کشور خرج شود به بانک مرکزی بر می‌گردد.
یامین پور سوال کرد آیا در کشور‌های دیگر این پول بلوکه است و ما مجبوریم در ازای آن کالا بخریم؟ عراقچی در جواب گفت: این حرف صد درصد غلط است، البته اصل تهاتر از اصول اقتصاد مقاومتی است، ولی هم اکنون ما در نفتی که می‌فروشیم پول دریافت می‌کنیم طبیعی است که با پولش کالا می‌خریم.
در ادامه یامین پور سوال کرد یعنی دلار به کشور بر می‌گردد که عراقچی گفت: شما وقتی که حقوقی دریافت می‌کنید این حقوق را به حساب شما در بانک میریزند همین که کارت بانکی کار می‌کند یعنی حساب کار می‌کند. الان وضع دریافت درآمد‌های نفتی همین است، این پول در حساب‌های بانک مرکزی می‌آید آن جا هر قدر که بخواهند خرید می‌کنند هر قدر که بخواهند دلار به داخل کشور می‌آورند.
ایران هم اکنون از نظر خودمان و هم از نظر جامعه بین الملل از برجام و منافع برجام سود می‌برد؛ هم نفت می‌فروشد، هم سرمایه گذاری جذب کرده است. امروزخطر سرمایه گذاری در ایران یک درجه کاهش یافته و شرایط بین المللی به شدت برای ایران مساعد شده است.
مجری باردیگر سوال کرد چگونه باید ترامپ را کنترل کنیم که عراقچی جواب داد: ما هستیم که منافع خودمان را از برجام تشخیص می‌دهیم، اگر تحریم‌های علیه ما برداشته نشده باشد جایی شکایت نمی‌کنیم بلکه خودمان تصمیم نهایی را می‌گیریم.
هم آیسا و هم کاتسا که شما گفتید در عمل هنوز هیچ تفاوتی ایجاد نکرده، ما دعوای حقوقی مان را با آمریکا داریم، شکایت هم می‌کنیم، مدعی هم هستیم، ولی وقتی هم آیسا و هم کاتسا هنوز یک دلار از فروش نفت ما کم نکرده، هنوز بیمه‌های ما را دست نزده، همه منافعی که می‌بریم، حالا من نمی‌خواهم مدام تکرار کنم، طبیعی است که نمی‌آییم به خاطر چیزی که در عمل هیچ آثاری ندارد فقط اعتراض حقوقی کنیم.
ما هم بعنوان ناظر بر برجام- هیئت ناظر بر برجام، یعنی خود ما هستیم - تصمیم می‌گیریم که تا کجا منافع مان از برجام تامین می‌شود و کجا تامین نمی‌شود. از هر جا که تامین نشود تصمیم می‌گیریم که طبق ماده ۳۶ از برجام خارج شویم. کجای این کار بد است؟ ما اختیارمان را به هیچ نهادی بین المللی نداده ایم، ما می‌گوییم دست آژانس هم نباید بدهیم. بر فرض اینکه آژانس می‌توانست انجام دهد، ما اختیار جمهوری اسلامی در برجام را دست هیچ کسی ندادیم، دست خودمان است، هر گاه احساس بکنیم که دربرجام از منافعی که باید بهره‌مند شویم، نشدیم و تعهداتی که آن‌ها باید انجام بدهند، ندادند، خودمان تصمیم می‌گیریم و طبق منافعمان عمل می‌کنیم، اگر منافعمان اقتضا می‌کند که خروج از برجام، حتما این کار را انجام می‌دهیم. تعارفی نداریم.
مجری اضافه کرد این سوالی که پرسیده می‌شود راجع به ماده ۳۷ است؟ یعنی مکانیزمی که منتهی می‌شود به شورای امنیت سازمان ملل، این را هم توضیح بدهید، آیا ما می‌توانیم ارجاع بدهیم به لحاظ حل اختلاف، یعنی وقتی اختلافاتمان در کمیسیون مشترک برطرف نشد، آیا می‌توانیم به شورای امنیت برویم؟ برای ما پیش بینی نشده است.
عراقچی در جواب تاکید کرد: ماده ۳۷ مربوط به ما نیست، مربوط به آنهاست، ماده ۳۶ مربوط به ما هست، آخرین جمله ماده ۳۶ می‌گوید آن طرف شاکی که – اگر در کیسی ما باشیم – می‌تواند برگردد تعهدات خودش را به صورت جزئی یا کلی کنار بگذارد. ۳۷ اصلا برای ما نیست، اگر آن‌ها بخواهند شاکی باشند و بخواهند برجام را بهم بزنند برای برگرداندن تحریم‌های شورای امنیت باید مکانیزم ماده ۳۷ را فعال کنند، ما اصلا ارتباطی به ۳۷ نداریم.
یامین پور با استناد به اظهارات وزیر نفت درباره مشکلات مراودات بانکی در کره و چین برای انتقال پول پس از وصول عنوان کرد: خواهش می‌کنم از مسئولان بانک مرکزی دعوت بکنید، مشکلات بانکی ما از چند دسته است و از چه قسمی؟ تحریم‌های به اصطلاح ناشی از هسته‌ای در سه حوزه اصلی بود، یعنی حوزه‌های مختلف داشت، سه حوزه آن کلیدی بود، حوزه انرژی یعنی نفت، گاز و پتروشیمی، حوزه حمل و نقل که بحث کشتیرانی و نفت کش‌ها و ... بود و سوم حوزه بانکی و مالی.
عراقچی بیان کرد: ما در دو حوزه اول کامل به حالت عادی برگشتیم، به طوری که در حوزه تولید نفت، فروش نفت، صادرات نفت، سرمایه گذاری در صنعت نفت هیچ مشکلی نداریم، در حوزه حمل و نقل هم هیچ مشکلی نداریم.
وی با اشاره به اینکه در حوزه مالی و بانکی هنوز به وضعیت عادی برنگشتیم، یادآور شد:علت کاملا در مسائل بیرون از برجام است، همه تحریم‌هایی که باید برجام بر می‌داشت، آن را برداشته است، ولی مشکلات مالی وبانکی ما چند مقوله دیگر هم دارد، یکی از آن‌ها تحریم‌های اولیه آمریکا، تحریم‌های اولیه آمریکا به ما اجازه دسترسی به سیستم دلار را نمی‌دهد و متاسفانه سیستم دلار در دنیا یک سیستم غالبی است و این ربطی هم به هسته‌ای هم ندارد.
از قبل از هسته‌ای این تحریم‌ها را گذشته بودند و هنوز هم وجود دارد و، چون مثل خیلی از کشور‌ها مثل کره، سیستم ارزی آن ها، ارز جهانی نیست، ژاپن خودش ین آن ارز جهانی است، ولی کره نیست، ارز کره با دلار آمریکا گره خورده، در مورد پول مشکلاتی داریم که راه‌هایی پیدا شده. است.
دسته سوم از مشکلات بانکی ما بر می‌گردد به مسائل ناشی از پولشویی و همین قوانینی که مربوط به FATF است که این هم داستان خودش را دارد که این هم موانعی را ایجاد کرده است. البته علل دیگری هم وجود دارد، واقعا از مسئولین بانکی ما بپرسید، هیچ تحریمی در برجام نیست که باید برداشته می‌شده است و برنداشته شده است، ولی مشکلات دیگر کماکان وجود دارد.
عراقچی در جواب به این پرسش که آیا ترامپ می‌خواهد ما در برجام بمانیم یا خیر؟ گفت:ترامپ آرزوی خروج ما از برجام را دارد، یعنی بهترین سناریو برای آمریکا این است که برجام به هزینه ایران پاره شود.
در مورد ترامپ به همان دلیل که عرض کردم، این‌ها معتقدند ایران قدرتمند شده است، به دلایل درونی خودش، می‌خواهند محدودش بکنند، اما برجام نمی‌گذارد، می‌خواهند از منابع نفتی محرومش کنند، برجام نمی‌گذارد. آقای ترامپ در تبلیغات انتخاباتی خود گفت: من اگر پیروز شوم برجام را پاره می‌کنم. در اسفند ۹۳ موقعی که چهار الی پنج ماه به پایان مذاکرات مانده بود و تقریبا چشم انداز‌هایی که ما به توافق می‌رسیم مشخص شده بود، ۴۷ سناتور جمهوری خواه آمریکا یک نامه‌ای به رهبران ایران نوشتند، نامه سرگشاده بود، اگر خاطرتان باشد، در آن نامه که نامه جالبی بود، چون واقعا در روابط بین الملل بی سابقه است به رهبران ایران نوشتند که به رییس جمهور ما اعتماد نکنید، رییس جمهوری بعدی می‌تواند برجام را – به تعبیر آن ها- با گردش یک قلم از بین ببرد، یعنی با یک امضا.
راست هم می‌گویند، رییس جمهور ترامپ با گردش یک قلم و یک امضا می‌تواند برجام را از بین ببرد، می‌توانست امضا کند که همه ویورها باطل شود و با یک دستور اجرایی جدید همه تحریم‌ها برگردد و ترامپ واقعا این اختیار را دارد. از آن موقع که آن‌ها هشدار می‌دادند یک سال و یک ماه گذشته است. می‌خواهد یک امضا بزند، ولی نمی‌تواند و تمام حیثتش را پای آن گذاشته است. نمی‌توانیم بگوییم این جنگ زرگری است. مگر می‌شود یک رییس جمهوری یک سال و خرده‌ای تمام حیثیت خود را بگذارد و بگوید برجام ننگین است و من آن را پاره می‌کنم و من آن را درست می‌کنم و اصلاح می‌کنم و بعد نتواند بکند. البته ممکن است که در آینده این کار را بکند، اما حداقل تا الان نتوانسته این کار را انجام دهد.
عراقچی در باره این سوال که ترامپ در آخرین بیاناتش گفته (محدودیتها) باید ابدی شود و به طور مدام باشد، افزود: بله. ایراداتی که آن‌ها به برجام می‌گیرند این است که چرا به موضوع موشکی اشاره نشده است چرا دسترسی نظامی در آن نیست و چرا دوره آن فقط ده سال است. آقای ترامپ در سخنرانی گفت: اگر من بودم صد سال می‌گذاشتم و الان دارد می‌گوید ابدی، یعنی این که تو آمدی همه تحریم‌های ایران را برداشتید و دست آن را همه جا باز کردید و چه چیزی نصیب شما شد. الان فقط برای دسترسی پیدا نکردن به بمب ده سال زمان گذاشتید.
باید مدام تکرار کنم که سوء تفاهم برای هیچ کس نشود که جمهوری اسلامی ایران دنبال سلاح هسته‌ای نبوده و نیست و نخواهد بود، ولی آن‌هایی که آن سوء تفاهم را دارند این گونه فکر می‌کنند. بعد از این که ترامپ رییس جمهور شد تصورش این بود که می‌آید برجام را پاره می‌کند. آن موقع فهمید که این کار هزینه بالایی دارد. برجام بخشی از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است و یکی از کار‌هایی که آن موقع کردیم که اتفاقا به خاطر همین نامه آن ۴۷ نفر بوده است، گفتیم که شورای امنیت سازمان ملل باید برجام را تایید کند و در عمل برجام را بخشی از قطعنامه شورای امنیت کردیم. قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت دو ضمیمه دارد که ضمیمه اول آن برجام است.
آقای ترامپ اگر بخواهد برجام را پاره کند باید به عنوان یک عضو دائم شورای امنیت قطعنامه شورای امنیت را پاره کند و بعد همه اروپا و همه جامعه بین الملل پشت سر برجام ایستاده بودند و ایران هم هیچ بهانه‌ای دست آن‌ها نداده بود. گزارشات آژانس پی در پی تایید می‌کرد که ایران به تعهدات خود عمل کرده است؛ بنابراین فهمید که پاره کردن برجام هزینه دارد. اولین کاری که کرد چه بود؟ تلاش کرد که ایران را به موضعی بیندازد که ایران خود از برجام خارج شود. در سه تا چهارماه اول فشار روانی سنگینی با همین قوانین کاتسا و گذاشتن اسامی مختلف در لیست بر ما وارد کرد که خوشبختانه این هوشمندی در کشور وجود داشت که اگر ترامپ می‌خواهد برجام را پاره کند، پاره کند، ولی به هزینه خودش نه به هزینه جمهوری اسلامی؛ لذا نا امید شد و به سراغ اروپایی‌ها رفت.
اروپایی‌ها هم مقاومت کردند و ماه اکتبر ارجاع داد به کنگره و کنگره دوماه وقت داشت که تحریم‌ها را برگرداند که کنگره هم ناتوان ماند که به دلایلی که اگر بخواهم بگویم وقت زیاد میگیرد. الان (ترامپ) دوباره به سراغ اروپایی‌ها آمده و به آن‌ها ضرب الاجل داده است. بیانیه ۱۲ ژانویه ترامپ را ببنید می‌گوید این آخرین شانس است و متحدین اروپایی من یا بامن هستند یا با ایران؟
عراقچی درباره این سوال که به نظر شما اروپایی‌ها چکار خواهند کرد؟ بیان داشت: اروپایی‌ها تا الان مواضعشان، مواضع خوبی نسبت به برجام بوده است. البته اینکه در آینده چه تصمیمی می‌گیرند حتما نمی‌شود پیش بینی کرد.
مجری گفت: آن مواضعی که ترزا می‌و گابریل در راستای مواضع ترامپ گرفتند این بود که نگرانی‌های ترامپ باید برطرف شود. باید تفاوت قائل شویم. غربی‌ها از اول انقلاب با ما در چهارموضوع اختلاف داشتند. بحث حقوق بشر، تروریسم که منظور بحث حزب الله و رژیم صهیونیستی بود، بحث موشکی و در این ۱۰ تا ۱۵ سال اخیر هم بحث هسته‌ای ما این موضوعات بوده اند. اختلافات ما در سه موضوع دیگر باقی است. اروپایی‌ها نسبت به برنامه موشکی ما نگرانی دارند. به خصوص اگر برد موشک‌های ما به سمت قاره پیما برود اروپا هم مسلما نگرانی خواهد داشت.
مجری در ادامه گفت: چیزی که روشن است این است که برجام در نگاه ترامپ ابزاری است که به وسیله آن فشار‌ها را به حوزه‌های دیگر مانند موشکی و منطقه‌ای گسترش دهد.
عراقچی در پاسخ به او اظهارداشت: موضع ما در این زمینه کاملا روشن و قاطع بوده است که برجام نه مذاکره مجدد می‌شود و نه الحاقیه به چیزی خواهد بود و نه به هیچ موضوع دیگری ربطی دارد.
معاون وزیر امورخارجه در جواب به این سوال که آیا شما برای مکمل برجام گفت و گو نخواهید کرد؟ جواب داد: اصلا گفت و گو نخواهیم داشت. گفت و گو نخواهیم کرد و این برای آینده است. گفت و گو نکردیم و الان هم گفت و گو نخواهیم کرد. این که نظام در هر مقطعی برای مصلحت خود چه تصمیمی میگیرد آن اصلا با من نیست.
موضع ما الان کاملا روشن و منطقی است. ما به هیچ وجه برای برجام مذاکره مجدد نخواهیم کرد برای مکمل برجام و اضافه بر آن اصلا مذاکره‌ای نخواهیم کرد و برجام هم به هیچ موضوع دیگری ارتباطی ندارد چه در بحث موشکی و چه در بحث منطقه ای. اروپایی‌ها تا الان این تفکیک را رعایت کردند که بله برجام به هیچ موضوع دیگری ربطی ندارد و برجام باید رعایت و اجرا شود، ولی نگرانی‌هایی با ایران داریم که باید در جای دیگری با ایران ممکن است صحبت کنیم که تا الان ما صحبت نکردیم. امیدوارم که اروپا در این موضع خود بماند، اما آن‌ها هستند که باید تصمیم بگیرند که برجام را می‌خواهند.
مجری در عین حال رو به عراقچی تاکید کرد، که چقدر اروپایی‌ها مهم هستند ما این جمله دکتر روحانی را یادمان نمی‌رود که اروپایی‌ها با آمریکا می‌بندند و ما باید برویم دم کدخدا را ببینیم. اروپایی‌ها چقدر مهم هستند که در مواجهه با ترامپ روی آن‌ها حساب کنیم. بخصوص این حرف‌های ترزا می‌و کارگروهی که انگلیس به طور مشترک با آمریکا تشکیل داده است و سفری که تیلرسون به لندن داشت نشان میدهد که اروپا در مسیر ترامپ حرکت می‌کند.
عراقچی در پاسه به او عنوان کرد: هیچ کس تردید ندارد که اروپا و آمریکا متحدین راهبردی یکدیگر هستند. یک جناح و یک بلوک هستند و روابط راهبردی بسیار جدی دارند. در عین حال اختلافاتی هم با هم دارند که این را هم کسی نمی‌تواند انکار کند. در مورد ناتو و پیمان آب و هوای پاریس، پیمان تجارت اختلاف دارند. در مورد قدس شریف هم اختلافشان را نشان دادند و در مورد برجام هم اختلاف دارند. این که ما روابطمان را چگونه مدیریت می‌کنیم و این که آیا قادر هستیم در این اختلافی که آمریکا و اروپا در مورد برجام پیدا کردند اروپا را در سمت برجام یعنی چین، ایران و روسیه نگه داریم این خود یک بحث دیپلماسی است.
اصلا دیپلماسی یعنی همین که شما بتوانید در عرصه بین المللی در مقابل دشمنان خود یارگیری داشته باشی و منافع دیگران را در جهت منافع خود قرار دهید و یا منافع خود را در جهت منابع دیگران که بتوانید با دشمنانت مقابله کنید. این کاری بود که در یک سال گذشته موفق شدیم. یعنی در یکسال گذشته این آمریکا بوده است که در مورد برجام منزوی شده است.
اروپایی‌ها، چین و روسیه حمایت از برجام را داشته اند و این که برجام باید باقی بماند این که برجام به هیچ موضوع دیگری ربطی ندارد و این که ایران پای بند بوده است و هیچ دلیلی برای از بین بردن برجام وجود ندارد بر این مواضع پایبند بودند و این آمریکا بوده که منزوی شده است و این تعبیری است که رسانه‌های آمریکایی هم خیلی آن را به کار برده اند. آقای ترامپ در یک سال گذشته خیلی تلاش کرد و منزوی بود و در شورای امنیت هم منزوی شد. موضوع موشکی ایران را یکی دوبار در شورای امنیت برد تا حداقل یک بیانیه مطبوعاتی از شورای امنیت بگیرد که کامل ناتوان ماند.
این اواخر موضوع آشوب‌ها در ایران را به شورای امنیت برد و حتی متحدین اروپایی آن هم در شورای امنیت همراهی نکردند و جلسه‌ای که قرار بود محکومیت سرکوب مردم در ایران شود تبدیل به جلسه حمایت از برجام شد. این‌ها بالاخره یک مقدار هنر دیپلماسی هم هست که شما بتوانید در بین دشمنان و بین طرف‌ها و رقبا اختلاف ایجاد کرده و منافع خود را تامین کنید.
مجری پرسید که پایان این ۱۲۰ روز چه خواهد شد واین خط و نشانی که دوباره آقای ترامپ کشید و گفت که این بار آخر است که من این را امضا می‌کنم مگر این که تغییراتی در آن ایجاد شود را چطور می‌بینید؟
عراقچی در باره این سوال گفت: آقای ترامپ دفعه قبل هم گفته بود بار آخر است. یعنی در ماه اکتبر هم که آمد و موضوع را به کنگره حواله داد و گفت که کنگره ومتحدین ما دوماه فرصت دارند که تحریم‌ها را بگردانند یا برجام را اصلاح کنند و اگر این کار را نکنند من خودم تصمیم می‌گیرم و برجام خاتمه پیدا خواهد کرد.
معاون وزیر امور خارجه درباره این سوال که اگر ترامپ این کار را کرد ما چه کار خواهیم کرد؟ عنوان کرد: ما سیاستمان کاملا روشن است و رهبر معظم انقلاب هم اعلام کردند. در صورتی که آمریکا از برجام خارج شود طبیعی است که برجامی در کار دیگر نخواهد بود و ما طبق منافع خودمان رفتار خواهیم کرد.
برای همه سناریو‌ها آمادگی داریم، این که چه حالت‌هایی پیش بیاید بعد از خروج آمریکا همه پیش بینی شده است. چند سناریو طراحی شده است و برای هر کدام شیوه عمل تعریف شده و در کمیسیون نظارت بحث شده است.
حتی اگر آمریکا باقی بماند و بخواهد همین سیاست بلاتکلیفی را ادامه دهد که بعید می‌دانم که بعد از این چهارماه با همه این تهدیداتی که کرده اگر بخواهد ویورها را تمدید کند کسی وقعی به این فضاسازی‌های آقای ترامپ بگذارد. ما برای همه سناریو‌ها آمادگی داریم و روی همه آن‌ها فکر کردیم.
عراقچی درباره ابن سوال که آیا هزینه‌ای هم آمریکا متقبل خواهد شد یا نه گفت: ما سر این اختلاف نظر داریم. ما مواد غنی شده مان را دادیم و به جای آن ۲۰۰ کیلو کیک زرد گرفتیم. اراک ما تبدیل به اراک مدرن‌تر و با استاندارد‌های بین المللی تبدیل می‌شود.
اصلا فراموش نکنید ما الان روی نسل‌های جدید سانتریفوژهایمان در حال کار هستیم. خط قرمز‌هایی که رهبری داشتند بحث تحقیق و توسعه ما در برجام بود که آر اند دی ما در برجام حفظ شده است و یک سال است که به ماشین IR۸ گاز تزریق می‌کنم. سانتریفیوژ‌هایی که همه جمع شد IR۱ بود در حالی که آینده صنعت غنی سازی ایران IR۱ نیست. IR۱ یک سو است. شما برای این که سوخت یک سال نیروگاه بوشهر را تامین کنید به ۱۳۰ هزار سو نیاز دارید.
عراقچی دباره این سوال که آیا آمریکا برای خروج از برجام هزینه‌ای پرداخت خواهد کرد، پاسخ داد: من می‌خواستم این را بگویم که هزینه‌هایی که ما پرداخت کردیم هزینه‌های کلیدی و حیاتی نیست. همه این‌ها برگشت پذیر است. اگر آقای ترامپ یا هرکس دیگر می‌دانست که اگر از برجام خارج شود هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند تا حالا این کار را کرده بود.
عراقچی همچنین در پاسخ به سوال مجری که این هزینه چیست؟ یادآور شد: هزینه‌های آن خیلی روشن است. برای اروپایی‌ها این روشن است برای آمریکایی‌ها هم روشن خواهد شد. می‌دانند که برجام نقش مهمی در امنیت منطقه غرب آسیا دارد. منطقه غرب آسیا با این همه بحران و درگیری و جنگ داخلی روبرو است مسلما اگر یک بحران جدید به پیچیدگی بحران هسته‌ای به آن اضافه شود حتما منطقه امن تری نخواهد بود.
معاون وزیر امور خارجه در پاسخ به این سوال که یعنی آن‌ها با برجام منطقه را امن کردند، خاطرنشان کرد: منطقه غرب آسیا منطقه پرآشوبی است و برجام یکی از بحران‌های منطقه را مدیریت کرد. این مسئله می‌توانست به جا‌های باریک کشیده شود. الان هم اگر برجام نباشد این می‌تواند به بحران بسیار سنگینی تبدیل شود؛ بنابراین حتما منطقه ناامن فعلی با برجام وضعیت بهتری نخواهد داشت به خصوص برای اروپایی‌ها که امنیت آن‌ها با امنیت غرب آسیا تقریبا گره خورده است آن‌هایی که یک موج مهاجرت همه چیز آن‌ها را بهم می‌زند می‌دانند که امواج جدید مهاجرت چگونه خواهد بود.
مجری به عراقچی گفت: جواب سوال من را بدهید که آیا آمریکا برای خروج از برجام هزینه‌ای پرداخت خواهد کرد؟ عراقچی جواب داد: من می‌خواستم این را بگویم که هزینه‌هایی که ما پرداخت کردیم هزینه‌های کلیدی و حیاتی نیست. همه این‌ها برگشت پذیر است. اگر آقای ترامپ یا هرکس دیگر می‌دانست که اگر از برجام خارج شود هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند تا حالا این کار را کرده بود.
مجری بار دیگر سوال کرد این هزینه چیست؟ عراقچی اظهار داشت: هزینه‌های آن خیلی روشن است. برای اروپایی‌ها این روشن است برای آمریکایی‌ها هم روشن خواهد شد. می‌دانند که برجام نقش مهمی در امنیت منطقه غرب آسیا دارد. منطقه غرب آسیا با این همه بحران و درگیری و جنگ داخلی روبرو است مسلما اگر یک بحران جدیدی به پیچیدگی بحران هسته‌ای به آن اضافه شود حتما منطقه امن تری نخواهد بود. تمام دستاورد آن‌ها در برجام این نیست که جلوی بمب اتمی ایران را گرفتند از دید خودشان این است که یکسال فاصله انداختند به نام برک آف تایم یعنی این که در عرض یک سال همه چیز می‌تواند به حالت اول برگردد. یعنی آن چیزی که آن‌ها از آن نگرانند می‌تواند برگردد.
عراقچی درباره شروط رهبری اظهار داشت: از اول مذاکرات تا آخر مذاکرات آنچه برای ما ملاک بود رهنمود‌ها و تعابیر و خط قرمز‌های ایشان بود. شروطی که ایشان در زمان تایید برجام گذاشتند برای همه ما مهم و کلیدی بوده و هست. از شرط شماره یک یعنی از اول تا آخر را یکی یکی بخوانیم ببینیم که اجرا شده است یا نه؟ یکسری از این شرط‌ها مربوط می‌شد به قبل از اجرایی شدن برجام. یعنی تا وقتی این‌ها اجرا نمی‌شد ایشان اجازه اجرایی شدن نمی‌دادند.
این شرط‌ها محقق شد که اجازه اجرایی شدن دادند و یکسری از آن هم مربوط به زمان اجرا بود وما معتقدیم که اجرا شده است و در مورد یکی از آن اختلاف نظر‌هایی است که می‌توانم توضیح دهم، ولی به هرحال این ۹ شرط به جز یکی از آن‌ها که یک مقدار بحث دارد ۸ تای دیگر آن صد در صد اجرا شده است. بحث برجام دولتی و سیاسی نیست یک موضوع ملی است و اگر ملی به آن نگاه کنیم بحث عزت ملی واقعا در آن اتفاق افتاده است.