معرفی رصدخانه مراغه

به گزارش گروه فضای مجازی ، رصدخانه مراغه یکی از یادگارهای علمی و فلكی خواجه نصیرالدین طوسی؛ فیلسوف، ریاضیدان و منجم بزرگ دوره ایلخانی است كه به دست وی و با همراهی عده ای از فضلا و دانشمندان بنا شده است.

این رصدخانه زمانی از پرآوازه ترین رصدخانه های اسلامی بود که آوازه آن نه تنها در آن زمان بلکه در حال حاضر نیز در تمام دنیا پیچیده است.

در سال 657 هجری به دستور خواجه بزرگ طوسی؛ "فخرالدین ابوالسعادات احمد بن عثمان مراغی" معمار معروف آن عصر، اقدام به احداث ساختمان وسیع و با شكوه رصدخانه را با نقشه استاد نمود.

محلی كه برای رصدخانه انتخاب شده بود تپه ای بود در شمال غربی شهر مراغه و هم اکنون بنام رصدخانه مراغه معروف است.

دانشمندانی که در ساخت ابزارها و ساختمان رصدخانه به خواجه نصیرالدین طوسی کمک کردند:

• مویدالدین، ابن برمک بن مبارک عرضی دمشقی
• نجم‌الدین، علی بن عمر علی کاتبی، از علمای شافعیه
• فخرالدین اخلاطی، مهندس و متبحر در علوم ریاضی از تفلیس
• فخرالدین مراغه‌ای. طبیب و ریاضی‌دان از موصل
• نجم‌الدین کاتب بغدادی از صور
• محی‌الدین مغربی، مهندس و ریاضی‌دان
• قطب‌الدین شیرازی (از شاگردانش)
• حسام‌الدین شامی
• نجم‌الدین اسطرلابی
• سید رکن‌الدین استرآبادی
• ابن الفوطی کمال‌الدین عبدالرزاق شیبانی بغدادی
• صدرالدین علی (فرزند خواجه)
• اصیل‌الدین حسن (فرزند خواجه)
• فو من جی دانشمند چینی
• ابوالفرج «بارهبراوس» شخصیت ممتاز مذهبی مسیحی

زمانی که خواجه نصرالدین نام این افراد ار برای همکاری به هولاکوخان و شمس‌الدین جوینی مشاور و بیتکچی وزیر، پیشنهاد داد آنها دلیل انتخاب تک تک دانشمندان را از خواجه نصیرالدین پرسیدند و پس از توضیحاتی که از سوی وی ارائه شد، هولاکوخان با حضور آنها در مجموعه رصدخانهٔ مراغه موافقت کرد.

خواجه نصیرالدین دستمزد کارمندان و دانشمندانی را که در احداث این مجموعه همکاری می کردند بدین شرح تعیین نمود:

• فلاسفه و ریاضی‌دانان روزی ۳ درهم
• اطباء روزی دو درهم
• فقها روزی یک درهم
• محدثین روزی نیم درهم

تلاش برای مرمت رصدخانه تاریخی

تیمی از باستان‌شناسان در دهه‌1350 به کاوش در محوطه رصدخانه پرداختند و قسمت‌های مختلف آن را شناسایی کردند. برج مرکزی که وسیع‌ترین فضای کشف‌شده را تشکیل می‌دهد قطری به اندازه 22‌متر دارد.

در قسمت جنوب و جنوب شرقی و شمال برج مرکزی رصدخانه 5واحد مدور کشف شده که از هر یک به‌طور مستقیم در کار پژوهش‌های نجومی استفاده می‌شده است.

در گوشه شمال غربی تپه واقع در زیر حصار شمالی محوطه رصدخانه نیز بنای جالبی به مساحت 330‌متر مربع ایجاد شده که با توجه به جنبه‌های مختلف بقایای به‌دست‌آمده می‌توان آن را کتابخانه این مجموعه دانست.

علاوه بر این، تاکنون در دامنه غربی تپه رصدخانه مراغه و مشرف به روستای طالب‌خان، 4مجموعه معماری و تعدادی دخمه کشف شده است. این مجموعه گذشته از ارزش معماری، از نظر روش ساخت و بسیاری از ویژگی‌های مذهبی - اجتماعی و اوضاع و احوال خاص دوره ایلخانی دارای اهمیت و اعتبار فراوانی است.

در سال‌های اخیر گنبدی برای محافظت از بقایای این بنا روی بخشی از آن ساخته شده است.