گردشگری یک فراصنعت نوظهور

به گزارش گروه اقتصاد ،گردشگری در دنیای امروز به یک "فراصنعت نوظهور" تبدیل شده که در بطن آن، شاخه‌های صنعتی متعددی همچون "صنعت هتلداری"، "صنعت تور و تورگردانی"، "صنعت حمل و نقل مسافری" و... رشد یافته است.

درآمد کشور‌های توسعه یافته و حتی برخی کشور‌های درحال توسعه از راه گردشگری، در دهه‌های اخیر چنان رشد شتابانی را تجربه کرده که هیچ کسب و کار دیگری در جهان از این حیث قادر به رقابت با آن نبوده است. به دلیل افزایش این شتاب رشد در سال‌های آتی است که فراصنعت گردشگری، بعنوان "کسب وکار آینده" (Future business) لقب گرفته است.

"سازمان گردشگری جهانی" (UNWTO)، در "گزارش ۲۰۱۶" خود اعلام کرد سود جهانی گردشگری در این سال از مرز ۱۲۰۰ میلیارد دلار هم فراتر رفته است. این سود سرسام آور و درعین حال فزاینده، درشرایطی که بسیاری از درآمد‌های کلان در دنیا تحت تاثیر رکود جهانی رشد چندانی نکرده و حتی در مواردی کاهش هم داشته است، نشان می‌دهد که آینده اقتصاد دنیا متعلق به کدام کسب و کار خواهد بود.

آمار مربوط به رشد روزافزون فراصنعت گردشگری در دهه‌های اخیر در گزارش سازمان گردشگری جهانی اینگونه آمده است:تعداد گردشگران از ۲۵ میلیون نفر در کل جهان در سال ۱۹۵۰ به ۲۷۸ میلیون نفر در سال ۱۹۸۰ و بعد به ۶۷۴ میلیون نفر در سال ۲۰۰۰ و ناگهان به یک میلیارد و  ۲۳۵ میلیون نفر در سال ۲۰۱۶ رسید.

درآمد‌های جهانی صنعت توریسم از طریق مقاصد بین‌المللی از ۲ میلیارد دلار در سال ۱۹۵۰ به ۱۰۴ میلیارد در سال ۱۹۸۰ و بعد از آن به ۴۹۵ میلیارد در سال ۲۰۰۰ و ناگهان به ۱۲۲۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۶ رسید.

درست است که بر اساس آمار رسمی، در سال ۲۰۱۶ هم، صدر جدول گردشگری جهان، همچنان در اختیار کشور‌های توسعه یافته بوده و فرانسه، آمریکا و اسپانیا در این سال هم از جهت تعداد توریست وارده، رتبه‌های اول تا سوم جهان را به خود اختصاص دادند، اما این به مفهوم محرومیت کشور‌های درحال توسعه از درآمد گردشگری نیست.

سازمان گردشگری جهانی اعلام کرده سهم اقتصاد‌های درحال توسعه از بازار جهانی توریسم از ۳۰ درصد در سال ۱۹۸۰ به ۴۵ درصد در سال ۲۰۱۶ افزایش پیدا کرده و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۳۰، این سهم بازار به ۵۷ درصد برسد.
حالا نگاهی به وضعیت کشورمان از این حیث داشته باشیم:

بی‌تردید بعد اقتصادی گردشگری، درجامعه ما همچون کوه یخی است که امروزه تنها اندکی از آن برای مردم قابل رویت است. بخش عظیم این کوه درآمد ملی در لابلای سازوکار‌های بورکراتیک نامناسب و ناهمگون با طبیعت این فراصنعت، پنهان مانده و اجازه خودنمایی نیافته است.

آمار‌های منتشره از سوی سازمان جهانی گردشگری در مورد ایران نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۰ معادل ۲ میلیون و ۹۳۸ هزار نفر از دیگر کشور‌های جهان وارد کشورمان شده‌اند که این تعداد در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به ترتیب به ۴.۹۶۷ میلیون و ۵.۲۳۷ میلیون نفر افزایش پیدا کرده؛ اما در سال ۲۰۱۶ عده گردشگران ورودی به ایران به رقم ۴.۹۴۲ میلیون کاهش یافته که حاکی از افت ۵.۶ درصدی نسبت به سال ۲۰۱۵ است.

درآمد‌های ایران از گردشگری نیز در سال ۲۰۱۰ معادل ۲.۴۳۸ میلیون دلار بوده که در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ با رشدی مداوم به ترتیب به ۳۸۴۱ میلیون دلار و ۳.۸۶۸ میلیون دلار رسیده است.

ماحصل آنچه ذکر شد این است که:

اول: گردشگری فراصنعتی است که با حداکثر رشد در سطح جهان در حال پیشرفت بوده و این رشد در کشور ما نیز بوضوح مشهود است.

دوم: کشور ما از حیث استعداد‌های جلب و جذب گردشگر خارجی، در زمره ۱۰ کشور اولِ جهان است و این یعنی آنکه درآمد ارزی ما از این مقوله، می‌تواند در بدترین حالت، چند برابر درآمد نفت باشد. (ازجمله این استعداد‌ها در بعد نرم‌افزاری، می‌توان به "مهمان‌نوازی" بعنوان قدیم‌ترین خصلت روحی ملت ایران اشاره کرد که این شاخصه انسانی بعنوان یکی از بستر‌های مهم توسعه گردشگری در مقوله فرهنگی در این درجه از رشد در کمتر جامعه‌ای قابل مشاهده است.)

سوم: در شرایطی که کشور ما با تنگنا‌های شدید اقتصادی، بویژه در زمینه درآمد‌های ارزی مواجه است و در وضعیتی که سایر منابع ارزی امتحان خوبی نداده‌اند، گردشگری مقوله‌ای است که باید خیلی بیش از این‌ها ازسوی سیاستگذاران و برنامه‌ریزان مورد توجه عملی (و نه شعاری و بیانی) قرار گیرد.

چهارم: گردشگری عرصه‌ای است که قادر است بزرگترین چالش امروز ایران، یعنی بیکاری را، بسرعت حل کند.

پنجم: رفع برخی موانع رشد گردشگری در کشور، با کمترین هزینه ممکن و صرفا با ابزار‌های سیاستگذاری امکان‌پذیر است.

امروز یازدهمین نمایشگاه گردشگری و صنایع وابسته می‌تواند مدخلی مهم برای توجه به این عوامل پنجگانه بمنظور رشد و توسعه گردشگری در ایران عزیز ما باشد.

یازدهمین نمایشگاه گردشگری، بخشی قابل توجه از بضاعت ایران در این فراصنعت نوظهور را به میدان آورده تا بهترین فرصت ممکن برای هم‌اندیشی و هم‌افزایی را در این عرصه فراهم کند.

اینجانب از هنگامی که سال‌ها پیش با این مقوله آشنا شدم، با همه وجود احساس کردم که هرکس وارد این عرصه شود، بتدریج شیفته و دلداده آن خواهد شد و این شیفتگی و دلدادگی، بزرگترین سرمایه برای رشد گردشگری در سرزمین ما خواهد بود.

همه ما دلدادگان گردشگری ایمان داریم که آینده این فراصنعت عظیم در وطن ما، آینده‌ای پرامید و درخشان خواهد بود و به مدد همین ایمان است که با همه وجود باید پای کار رساندن گردشگری به جایگاهی که حق آن است، می‌ایستیم و با این ایستادگی و تلاش جهادگونه سهم خود را از این دلدادگی می‌پردازیم.

با آرزوی اعتلای ایران عزیز

یادداشت از مهرداد تاوتلی