ناوگان حمل و نقل شهری علت اصلی آلودگی هوای تهران

به گزارش گروه جامعه ، آلودگی هوای تهران سالانه جان هزاران نفر را به صورت مستقیم می‌گیرد و زندگی ده‌ها هزار نفر را به صورت غیر مستقیم تحت تاثیر قرار می‌دهد. مواد سمی موجود در هوای تهران حاوی عناصر گوناگونی است که از سرتا پای شهروندان را آلوده می‌کند و بیماری‌های گوناگون را به ارمغان می‌آورد. این بیماری‌ها و صدمات برای افراد شهروندان حساس جامعه مانند کودکان و سالخوردگان و مبتلایان به بیماری‌های قلبی و تنفسی شدیدتر و اثرات آن جبران ناپذیر‌تر است.

این معضل پیچیده، راه حل ساده‌ای دارد: آلودگی تولیدی در منابع آن کنترل شود. همین راه حل مختصر و کارا، نیازمند اقدامات گسترده مهندسی، مدیریتی و سیاست گذاری است که هزینه‌های مالی مفصلی نیز به دنبال دارد. هزینه‌هایی که اگر انجام نشود، ده‌ها برابر آن را باید در سیستم سلامت کشور و هزینه درمان و هزینه از دست دادن بخش مهمی از جمعیت جوان بپردازیم.

در تهران، مسوول اصلی آلودگی هوا و به تبع آن بیماری و مرگ و میر شهروندان، ناوگان حمل و نقل شهری و به عبارت ساده‌تر خودرو‌های سواری، خودرو‌های دیزلی مانند اتوبوس و کامیون و موتورسیکلت ها‌ی بنزینی و عمده آن‌ها موتورسیکلت‌های ۱۲۵ هستند. این ناوگان، باید به شیوه‌های گوناگون پاکسازی شود تا تهران نفس بکشد.

دست روی دست گذاشتن و تماشای فاجعه‌ای که در برابر دیدگان مان گسترده می‌شود، مشکلی را حل نمی‌کند. پاکسازی ناوگان حمل و نقل نیز راه‌های گوناگونی دارد. از گذاشتن فیلتر بر خودرو‌های دیزلی تا تعویض به موقع کاتالیست خودرو‌های بنزینی و جایگزینی موتورسیکلت‌های بنزینی آلوده با موتورسیکلت‌های بنزینی پاک و استاندارد یا موتورسکیلت‌های برقی. این‌ها راه‌های آزموده دنیاست و در کنار آن ها، باید سیاست گذاری تردد در شهر به نحوی باشد که خودروی آلوده، جذابیت استفاده در کلان شهر تهران را از دست دهد. این دقیقا هدف طرح کاهش است که این روز‌ها مورد نقد و بررسی همگان واقع شده و موافق و مخالفانی دارد.

از جزییات طرح کاهش بگذریم، اما طرح بسیار مطالعه شده کاهش طرحی است که در آن خودرو‌هایی که درصد بسیار کمی از کل ناوگان را شامل می‌شوند، اما مسوول تولید آلودگی عمده‌ای هستند، اجازه تردد در بخشی از شهر را نخواهند یافت. به این امید که این خودرو‌های بسیار آلوده، جای خود را به خودرو‌های کمی آلوده بدهند.

در این وانفسای شنیدن صدای موافقان و مخالفان طرح اما، ذکر یک نکته مهم ضروری است. آلودگی هوا که جان و نفس شهرمان و شهروندانمان را هر روزه می‌گیرد، ناشی از ناوگان حمل و نقلی است که بخش آن با فرسودگی و آلایندگی زیاد مقصران اصلی هستند. پیاده سازی طرح کاهش زحمت دارد. هزینه اجتماعی نیز دارد. بدیهی است مسوولین و مدیرانی که این طرح را مطالعه، طراحی، پیاده سازی، اجرا و اعمال قانون می‌کنند در برابر مردم و به ویژه دارندگان و استفاده کنندگان خودرو‌های مشمول طرح پاسخگو هستند. اما باید اکنون یک تصمیم جدی بگیرند: آیا حاضرند هزینه فشار‌های اجتماعی و مسوولیت مدنی خود را بپذیرند و با پیاده سازی به موقع، دقیق و بی نقص یک طرح مطالعه شده جان هزاران نفر از شهروندان را نجات دهند یا گوشه عافیت بگزینند و به تماشای هدر رفتن جان‌ها بنشینند؟

وحید حسینی

عضو هیات علمی دانشگاه شریف

مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوا