آخرین نشست پدیدارشناسی سینمای ایران برگزار شد

به گزارش گروه فرهنگی به نقل از پایگاه خبری حوزه هنری، آخرین نشست از سلسله نشست‌های پدیدارشناسی سینمای ایران با حضور مسعود فراستی، مدرس و منتقد سینما، جواد طوسی منتقد و مدرس سینما و دکتر سید مهدی ناظمی کارشناس ثابت این نشست‌ها، در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری برگزار شد.

مسعود فراستی در این نشست گفت: نقد اثر، خود یک اثر مستقل است که باید روی پای خود بایستد و از خود دفاع کند و باید بتواند هم اثر را توضیح دهد و هم نگاه منتقد را توضیح دهد. نقد، پنجره به روی فیلم و آینه به روی منتقد است. اگر نگاه منتقد در نقد غایب باشد، نقد مشکل دارد. به این معنا ما در ایران امروز منتقدان چندانی نداریم. همچنان که اثر سینمایی از فرم آغاز می شود نه از محتوا، نقد هم باید از فرم آغاز کند.

وی همچنین با تأکید بر اهمیت انسداد موجود بین سینما و جامعه، متذکر شد: سینمای دولتی، ارتباط بین مردم و فیلم را قطع کرده است. این سینمای دولتی که با مخاطب بی ارتباط است، منتقد از جنس خود را هم پدید می آورد که منتقدی است «بله گو» به سینمای دولتی. در حالی که اولین ویژگی نقد و اولین ویژگی اندیشه، شجاعت است. اما امروز دیگر به سختی در صفحات نشریه های فرهنگی می توان «نقد» پیدا کرد. فیلم‌سازان و منتقدان دولتی، محتوازده هستند؛ در حالی که معنا از پس فرم می آید.

جواد طوسی هم در بخشی از این نشست خاطرنشان کرد: در تاریخ نقد کشور ما، از آنجا که بخش قابل توجه سینما فاقد ابعاد زیبایی‌شناختی بوده است، خودبه‌خود نقد هم شکل مضمونی و حداکثر جامعه‌شناختی پیدا کرده است. فضای امروز نقدنویسی ما شیوه کلاسیک خود را از دست داده است و در این فضا، «تشخص» دیده نمی شود. منتقد دارای دیدگاه و دغدغه وجود ندارد. ما همه صرفاً مونولوگ‌های منفرد خود را داریم و دیالوگی بین افراد و نسل‌ها نیست که بخشی از آن مربوط است به فقدان پاتوق‌ها و نهادهایی که وظیفه آن‌ها شکل‌دهی به این جریان‌ها بوده است. نمونه‌ای از این مشکلات تعطیل کردن برنامه هفت است.

او با اشاره به جایگاه سینمای اصغر فرهادی برای طبقه متوسط شهری، بیان کرد: زیبایی‌شناسی تصویر چقدر در خدمت بیان این طبقه است؟ آیا خود این طبقه موضوع واقعی فیلم است یا بهانه‌ای است برای این که فیلم‌ساز خودش را بیان کند؟ امروز نسخه‌های ژنریکی هم از همین سینما بازتولید می‌شود که طبقه متوسط را به صورت روزمره و بدون هیچ فضیلتی و بدون هیچ پیشنهاد راه‌برنده‌ای نشان می‌دهد.

سید مهدی ناظمی، کارشناس ثابت این نشست‌ها، نیز با ذکر شمه‌ای از تاریخ شکل‌گیری سنت نقد سینمایی در کشور، یادآور شد: که نقد سینمایی قبل از انقلاب، از دلایل شکل گیری سینمای آوانگارد و کنار رفتن فیلم‌فارسی بود.

وی همچنین گفت: ظهور طبقه متوسط شهری با پس زدن بسیاری از ساختارهای سنتی در هنر و سینما در حال نوعی انتقام‌گیری است و این خود را در فروش‌های میلیاردی عجیب و غریب نشان می‌دهد. امروز امکان گفت‌وگو با این طبقه بسیار سخت شده است؛ چرا که به‌ظاهر فیلم می بیند، اما در واقع چیزهای دیگری را می بیند و چیزهای دیگری برای او مهم است.

سلسله نشست‌های پدیدارشناسی سینمای ایران، طی 6 جلسه از آبان‌ماه سال جاری در پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزه هنری برگزار شد.