موگرینی اروپا را افشا کرد
نیکی هیلی نماینده امریکا در سازمان ملل هم چند ماه قبل در موسسه آمریکن اینترپرایز دقیقا به همین جمله استناد کرد و گفت برجام باید منجر به افزایش ثبات منطقه می شده و برنامه موشکی و منطقه ای ایران مانع این امر شده است، بنابراین، این دو برنامه ناقض «متن برجام» است. روزی هم که ترامپ پای‌بندی ایران به برجام را تایید نکرد و توافق را در اختیار کنگره گذاشت، باز، همه استنادات و ارجاعات به همین جمله بود.
افشاگری دیروز خانم موگرینی چیزی به درک ما از برجام اضافه نمی کند. جمله ای هم که به آن ارجاع داده در واقع فاقد آن معنایی است که می خواهند به ضرب و زور به آن نسبت بدهند، اگرچه جای این سوال باقی است که فرضا حرف موگرینی درست باشد، تیم ایرانی دقیقا با چه هدفی به گنجانده شدن این جمله در متن اصرار کرده است؟
آنچه الان مهم است و باید بر آن تمرکز کرد قبل از هر چیز این است که توجه کنیم تئوری شکاف و اختلاف میان اروپا و امریکا به سرعت شکست خورده است. چند ماهی است در ایران کسانی آشکار و نهان می گویند ایران به جای آنکه پل شکاف باشد باید در شکاف امریکا و اروپا حرکت کند. مقصودشان هم به زبان فارسی ساده این است که وقتی امریکا از برجام (عملا و با اعمال تحریم ها) خارج شد، ایران نباید واکنشی نشان بدهد و بهترین کار ادامه دادن برجام با اروپاست. تئوری شکاف اکنون ضربه ای مهلک خورده است. موگرینی دقیقا همان تفسیری را از متن برجام ارائه داده که رادیکال هایی مانند ترامپ و هیلی ماه هاست از آن سخن می گویند. تنها پدیده ای که رخ داده و واقعا باید آن را جدی گرفت این است که بعد از چند ماه مذاکره فشرده اروپایی ها با کنگره و دولت در امریکا، که ظاهرا با هدف حفظ برجام صورت می گرفت، حالا خانم مسئول سیاست خارجی اروپا با نیکی هیلی هم نظر شده و تلویحا می گوید برنامه موشکی و منطقه ای ایران با استناد به جمله ای که خود ایران در متن توافق گنجانده، منجر به افزایش صلح و امنیت در منطقه نشده و در نتیجه اروپا در نگرانی امریکا بر سر این موضوع شریک است.
جلوتر که برویم، تئوری وجود شکاف میان اروپا و امریکا بر سر «راهبرد مهار ایران با استفاده از برجام» با بحران های جدی تری هم مواجه خواهد شد. این هم زبانی در ارائه تفسیر های شاذ مشترک از متن برجام تازه اول داستان است.
تئوری شکاف نه قادر خواهد بود رفتار اروپا و امریکا را تبیین و پیش بینی کند و نه از عهده صیانت از منافع ملی ایران بر می آید. واقعا ماجرا آنقدر پیچیده نیست که برای پی بردن به کنه آن نیاز به چنین افسانه هایی باشد. بسیار ساده و روشن مسئله این است: اروپا و امریکا هر دو برجام را می خواهند به این معنا که ایران به تعهداتش درتوقف برنامه هسته ای پای بند باشد. هر دو هم درباره برنامه موشکی و بویژه برتری منطقه ای ایران سخت نگرانند و در پی یافتن راهی برای وادار کردن ایران به «اعتمادسازی» در این حوزه ها می گردند. مهم تر از اینها، هر دو طرف عقیده دارند بخش هایی از دولت آقای روحانی به برجام «نیاز سیاست داخلی» دارد و در نتیجه اگر برجام گروگان گرفته شود، در حوزه های غیر هسته ای از جمله برنامه موشکی و منطقه ای می توان از آنها امتیاز گرفت. تنها اختلاف شایدکمی جدی این است که امتیازگیری موشکی و منطقه ای از ایران باید بخشی از «روند اصلاح متن برجام» باشد یا اینکه می تواند در چارچوب «مذاکراتی مکمل» بدون دست زدن به متن برجام هم محقق شود؟ امریکایی ها طرفدار گزینه اول و اروپایی ها ظاهرا هوادار دومی هستند. اما این اختلاف اهمیت راهبردی ندارد. آنچه برای امریکا اهمیت دارد این است که بتواند با ابزار تحریم ایران را سر میز مذاکرات منطقه ای و موشکی بکشاند و وقتی این پروژه در حال پیش رفتن باشد، بیرون یا داخل برجام بودن آن چندان مهم نخواهد بود.
برای امریکا هیچ چیز سودمند تر از آن نیست که پس پرده با ماکرون و موگرینی و جانسون بسته باشد اما ایران در ظاهرا تصور کند اروپا در شکاف راهبردی با امریکا قرار دارد و در نتیچه با متکی کردن بی رویه خود به اروپا، در واقع گزینه های خود را هر روز کمتر از قبل کند. وقتی همه تخم مرغ ها را در سبد اروپا گذاشتید، آن وقت یک «تغییر تفسیر» اروپا از متن برجام بدل به فاجعه دیپلماتیک خواهد شد اما اگر واقع بینی پیشه کنید و فرض را بر این بگذارید که درباره هدف راهبردی امریکا یعنی نشاندن ایران پای میز مذاکرات موشکی و منطقه ای تفاوتی میان امریکا و اروپا نیست و آنچه جلوی پرده می گذرد صرفا تقسیم کاری برای وادار کردن ایران به پذیرش این مذاکرات است، آن وقت است که دیگر غافلگیر نخواهید شد.
بازی واقعی دقیقا برعکس است. برای ایران برجام در صورتی که مانع بازگشت تحریم ها –به هر بهانه ای – نشود، هیچ ارزشی ندارد. اگر اروپا واقعا خواهان برجام است باید امریکا را وادار به انجام تعهداتش در تعلیق تحریم هایی کند که در برجام به آن متعهد شده است. مذاکرات منطقه ای و موشکی که سهل است، حتی اجرای تعهدات برجامی ایران هم در خطر خواهد بود اگر امریکا برجام را گروگانی برای افزایش تحریم ها به بهانه های دیگر بداند. راهی را که یک بار در دوران مذاکرات رفته ایم بار دیگر نباید رفت. مسئله این نیست که ایران برجام را می خواهد یا نه بلکه مسئله این است که اروپا برجام را می خواهد یا نه؟
: انتشار مطالب و اخبار تحلیلی سایر رسانه های داخلی و خارجی لزوماً به معنای تایید محتوای آن نیست و صرفاً جهت اطلاع کاربران از فضای رسانه ای منتشر می شود.