مجلس شورای اسلامی در گذر زمان+عکس

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ؛ به مناسبت دهم آذر ماه، آغاز هفته مجلس شورای اسلامی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی بسته کتاب "مجلس شورای اسلامی" را عرضه کرد. در این بسته، کتاب‌های مجلس شورای اسلامی از دوره اول تا پنجم و مجلس در اندیشه سیاسی امام خمینی برای استفاده محققان و پژوهشگران عرضه شده است.

1-مجلس شورای اسلامی (دوره اول)

با پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 57 و پس از تشکیل دولت موقت و تدوین قانون اساسی، آغاز به کار مجلس شورای اسلامی یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی بود. اولین مجلس در یکی از بحرانی‌ترین روزها یعنی خردادماه 1359 تشکیل شد.

حل و فصل بحران گروگان‌گیری، انتخاب نخست وزیر در دوران بنی صدر، طرح عدم کفایت سیاسی  بنی صدر و  بررسی مسائل جنگ از عمده ترین چالش هایی بود که این مجلس پشت سر گذاشت.


کتاب "مجلس شورای اسلامی (دوره اول)" که به بررسی نقش و عملکرد مجلس اول در وقایع نخستین روزهای پیروزی انقلاب اسلامی می‌پردازد، شامل پنج بخش است.

در بخش اول که مشتمل بر دو فصل است، اوضاع ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا تشکیل مجلس اول (از تشکیل دولت موقت تا انتخابات ریاست جمهوری و انتخابات اولین دوره مجلس) بررسی می‌شود. بخش دوم در دو فصل ساختار داخلی مجلس و طیف های سیاسی حاضر در مجلس را مورد واکاوی قرار می‌دهد. دو مصوبه مهم سیاسی یعنی انتخاب اولین نخست وزیر و طرح عدم کفایت رئیس جمهور و مسئله گروگان گیری در بخش سوم بررسی می‌شود. بخش چهارم که شامل سه فصل است، به مهم ترین مصوبات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در مجلس اول می‌پردازد که از جمله آنها می‌توان به لایحه اساسنامه سپاه، قانون اداره صدا و سیما و تاسیس چند وزارت‌خانه جدید اشاره کرد. بخش پنجم و پایانی نیز به زندگی‌نامه  نمایندگان مجلس دوره اول به تفکیک و اختصار پرداخته است.

این کتاب که به کوشش اکبرخوش زاد تالیف شده، توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی در سال 1386 چاپ شده و با قیمت 2300 تومان و در 328 صفحه روانه بازار نشر شده است.

-2مجلس شورای اسلامی (دوره دوم )

دوره دوم مجلس شورای اسلامی در خردادماه  1363 گشایش یافت و تا خرداد 1367 به طول انجامید. در این دوره کشور در شرایط جنگ و محاصره اقتصادی به سر می‌برد و به تبع آن مجلس هم درگیر مسائل جنگ بود. از ویژگی‌های این دوره مجلس می‌توان به یکپارچگی نیرو های سیاسی و انزوای لیبرال‌ها اشاره کرد.

انشعاب جامعه روحانیت مبارز و تشکیل مجمع روحانیون مبارز و تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام از مهم ترین مسائلی بود که این دوره مجلس درگیر آن بود. کتاب "مجلس شورای اسلامی (دوره دوم)" که این کشمکش‌ها را بررسی می‌کند شامل چهار فصل است. در فصل اول پیشینه و جایگاه مجلس در ایران و در فصل دوم ساختارها، دسته‌بندی‌ها  وجناح‌های داخلی مجلس دوم بررسی شده است.


فصل سوم به بررسی طرح‌ها و لوایح دوره دوم مجلس از جمله قانون وظایف وزارت خارجه و قانون خدمت وظیفه عمومی می‌پردازد. فصل چهارم نیز به بحث تعامل مجلس دوم با سایر قوا اختصاص دارد و موضوعاتی از قبیل تعامل مجلس با رهبر انقلاب، قوه مجریه و شورای نگهبان در این فصل مورد بررسی قرار گرفته است.

این کتاب با تالیف عباس آقایی توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی در سال 1378 منتشر و با قیمت 2200 تومان و در 276 صفحه در اختیار خوانندگان و پژوهشگران قرار گرفته است.

3-مجلس شورای اسلامی(دوره سوم)

دوره سوم مجلس شورای اسلامی پس از انتخابات دو مرحله‌ای کار خود را آغاز کرد و از تاریخ 7 خرداد سال 1367 تا 6 خرداد 1371 به طول انجامید. مجلس سوم در حالی آغاز به کار کرد که اکثریت نمایندگان آن هوادار دیدگاه مجمع روحانیون مبارز بودند.

از موضوعات مهمی که در دوران استقرار این مجلس پیش آمد می‌توان به عزل حسینعلی منتظری از قائم مقام رهبری، رحلت امام خمینی و انتصاب آیت‌الله خامنه‌ای به عنوان رهبر جمهوری اسلامی ایران، حمله موشکی ناو آمریکایی به هواپیمای مسافربری ایران و صدور حکم قتل سلمان رشدی توسط امام خمینی اشاره کرد.


کتاب "مجلس شورای اسلامی (دوره سوم)" که عملکرد مجلس در وقایع مهم سال‌های 67 تا 71  را مورد بررسی و واکاوی قرار می‌دهد شامل چهار بخش است که هرکدام از بخش‌ها به طور جداگانه از چند فصل تشکیل شده‌اند.

بخش اول که مشتمل بر دو فصل است، به موضوع افتتاح و انتخابات سومین دوره مجلس می‌پردازد. بخش دوم نگاهی بر قوانین و طرح‌های مطرح شده در سومین دوره مجلس شورای اسلامی دارد و در چهار فصل به بررسی قوانین اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، قضایی و قوانین فرهنگی-نظامی می‌پردازد.

بخش سوم که شامل چهار فصل است، عملکرد مجلس در مواجهه با مسائل بین‌المللی را بررسی می‌کند. مواردی از قبیل روابط ایران و عربستان و حوادث مربوط به مراسم حج، مسئله فلسطین و جنوب لبنان، سیاست خارجی و... از این جمله‌اند. در بخش چهارم هم تعامل مجلس با قوا و نهادهای کشور مورد بررسی قرار گرفته است. این بخش نیز شامل چهار فصل است که در این فصول روابط مجلس و قوه مجریه، قوه قضائیه و شورای نگهبان مورد بررسی قرار می‌گیرد.

این کتاب که تالیف رضا جهان‌محمدی است، توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده و چاپ اول آن در سال 1389 با قیمت 5300 تومان و 404 صفحه روانه بازار نشر شده است.

4-مجلس شورای اسلامی (دوره چهارم)

شاید بتوان چهارمین دوره  مجلس شورای اسلامی را نقطه عطف تحولات سیاسی دهه 1370 و شکل گیری بسیاری از ائتلاف ها و احزاب دانست. چهارمین دوره مجلس شورای اسلامی درواقع اولین مجلس پس از رحلت امام خمینی و همزمان با اولین دولت پس از جنگ تحمیلی بود که آرایش جدیدی را در صحنه سیاسی کشور رقم زد.


کتاب "مجلس شورای اسلامی (دوره چهارم) در سه بخش مسائل مربوط به این دوره را مورد بررسی قرار می‌دهد. در بخش اول که مشتمل بر سه فصل است، تاریخچه فعالیت‌های مجلس شورای اسلامی پس از پیروزی انقلاب اسلامی و شرایط برگزاری چهارمین انتخابات مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. بخش دوم جایگاه مجلس چهارم و رابطه آن دوره از مجلس با نهادهای جمهوری اسلامی را بررسی می‌کند. در بخش سوم که شامل پنج فصل است نیز فعالیت‌های مجلس در طول چهار سال عمر خود گفته می‌شود.

کتاب مجلس شورای اسلامی دوره چهارم با تالیف هادی سجادی پور توسط انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است. این کتاب در سال 1388 و با قیمت 4000 تومان و در 424 صفحه روانه بازار نشر شده است.

5-  مجلس شورای اسلامی (دوره پنجم)

مجلس پنجم شورای اسلامی که در شرایط خاص داخلی و بین المللی و مقارن با دو دولت سازندگی و اصلاحات استقرار یافت، به واسطه حوادث و رویدادهای مهم از جمله تصویب قانون داماتو در کنگره آمریکا بر ضد ایران، دادگاه میکونوس، استیضاح عبدالله نوری و عطاءالله مهاجرانی وزیران کشور و ارشاد اسلامی، اصلاح قانون مطبوعات، حادثه کوی دانشگاه تهران و قتل‌های زنجیره‌ای دارای اهمیت ویژه‌ای است. بنابراین مطالعه درباره آن در واقع مطالعه مقطعی مهم از تاریخ انقلاب اسلامی به شمار می‌رود.

کتاب مجلس شورای اسلامی (دوره پنجم)، در چهار بخش تهیه و تنظیم شده است. بخش اول در چهار فصل تاریخچه مجلس و جایگاه آن در نظام جمهوری اسلامی را مورد بررسی قرار داده است.


در بخش دوم در دو فصل، شرایط داخلی مجلس، چگونگی برگزاری انتخابات و رقابت جناح‌های سیاسی در آن و همچنین ترکیب سیاسی و انتخابات داخل مجلس بررسی می‌شود. بخش سوم عملکرد و تعاملات مجلس پنجم را بررسی کرده است که از جمله مهم‌ترین آن می‌توان به تشکیل دادگاه میکونوس، تشکیل کابینه اصلاحات، استیضاح وزاری کشور و ارشاد دولت هفتم، حضور فعالانه ایران در اجلاس های بین المجالس، اصلاح قانون مطبوعات و... اشاره کرد.

 بخش چهارم نیز در سه فصل، تعامل مجلس با رهبری، دولت، قوه قضائیه و شورای نگهبان را بررسی می‌کند.

کتاب "مجلس شورای اسلامی (دوره پنجم)" با تالیف علی خسروشیری و مصطفی جوان در موسسه فرهنگی هنری مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده و با تیراژ 1500 نسخه، قیمت 13000 تومان و در 408 صفحه روانه بازار نشر شده است.

6- مجلس در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره)

امام خمینی به عنوان احیاگر بزرگ جهان اسلام که رژیم 2500 ساله شاهنشاهی را با کمک مردم و مفاهیم اسلامی برانداخته بود، آموزه‌های اسلام را مبنای سیاست‌ورزی قرار داد. شعار اساسی انقلاب اسلامی، "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی" بود که در بعد سلبی[ رژیم پهلوی را نفی می‌کرد اما در بعد ایجابی با پرسش‌هایی در حوزه چگونگی حفظ استقلال، حدود آزادی در نظام دینی و ساختار حکومت اسلامی و جایگاه مردم در حاکمیت روبه‌رو بود. از آنجا که مجلس به عنوان یکی از نمودهای حضور و فعالیت مردم در حاکمیت تلقی می‌شود، این نهاد در اندیشه امام خمینی جایگاه ویژه‌ای دارد، ایشان از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی خواستار اصلاح نهادها و استقرار مجلس شورای اسلامی بودند. از این رو بررسی اندیشه سیاسی ایشان در باب مجلس بسیار مهم است که کتاب "مجلس در اندیشه سیاسی امام خمینی" به واکاوی این مهم می‌پردازد.

این کتاب در سه بخش تنظیم شده است. بخش اول، به اندیشه‌ سیاسی امام خمینی اختصاص دارد. هدف مباحث این بخش، بازسازی منطق درونی اندیشه‌ سیاسی امام است.


بخش دوم در دو فصل، به پارلمانتاریسم در اسلام و غرب اختصاص پرداخته است. در فصل اول مفهوم، تاریخچه و مبانی اندیشه‌ای پارلمانتاریسم در جوامع غرب بررسی می‌شود و در فصل دوم، مطالعه پارلمانتاریسم در اندیشه علمای شیعی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

بخش سوم در چهار فصل به بررسی پارلمانتاریسم در اندیشه‌ امام خمینی می‌پردازد. در فصل اول این بخش، نهاد مجلس و بحران پارلمانتاریسم بررسی شده است و در فصول دوم، سو و چهارم به ترتیب جایگاه مردم در اندیشه‌ سیاسی امام خمینی، نظریه مشروعیت الهی- مردمی حکومت و بایسته‌های مجلس مطلوب از منظر امام خمینی واکاوی شده است.

این کتاب توسط محمدحسین باقری خوزانی تالیف و در سال 1387 توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی با تیراژ 2000 نسخه، در 364 صفحه و با قیمت 3000 تومان روانه بازار نشر شده است.

علاقمندان می‌توانند برای تهیه بسته کتاب مجلس شورای اسلامی به فروشگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی واقع در خیابان انقلاب، خیابان 12 فروردین، بعد از خیابان شهدای ژاندارمری، نبش مجتمع ناشران مراجعه یا با شماره تلفن‌ 22211174 تماس بگیرند و یا به پایگاه مرکز اسناد انقلاب اسلامی به آدرس www.irdc.ir رجوع کنند.