پناهیان:تحول در تعلیم و تربیت لازمه امروز است/خانواده‌های شهدای مدافع حرم تجلیل شدند
حجت الاسلام و المسلین علیرضا پناهیان در دومین نشست هیئت اندیشه‌ور مؤسسه فرهنگی و آموزشی راهیان کوثر گفت: در این برنامه می‌خواهم درددل کنم و به نوعی اعلام خطر و اتاق فکری که برای تحول در تعلیم و تربیت و طرح‌های ابتدایی برای تحول ادامه راه را بیان کنم.
در این اتاق فکر هرکسی به هر چیزی که تعصب دارد باید کنار بگذارد و آموخته‌های حوزوی و دانشگاهی که تاکنون داشته خداحافظی کند. چون با این داشته‌ها فایده‌ای برای نظام تعلیم و تربیت نداشته است.
وی افزود: برای آزاد اندیشیدن باید حرکت کرد، قطعاً حقانیت دین هنوز در تعلیم و تربیت شناخته و اجرایی نشده است پس دین برای تعلیم و تربیت نیازمند است تا نتیجه دهد.
این کارشناس علوم قرآنی تصریح کرد: بعد از انقلاب نظام تعلیم و تربیت و دین با شکل گذشته ادامه پیدا کرد و نتیجه آن دین‌گریزی و دین‌ستیزی شد. کاش لااقل دین در تعلیم و تربیت وارد نمی‌شد، این تصور وجود داشت که اگر طرح آیت‌الله باهنر ادامه پیدا کند تعلیم و تربیت درستی در مدارس شکل می‌گیرد. همین کار ادامه پیدا کرد در نتیجه متفکران کمتر به تحول در آموزش و پرورش اندیشیدند و تعلیم و تربیت فعلی شکل گرفت.
اولین قدم ما درباره اصلاح تعلیم و تربیت هنوز برنداشته‌ایم اما دوستان ممکن است بگویند که من به دین در تعلیم و تربیت خوشبین نیستم اما بدانید که روش فعلی جواب نمی‌دهد و این در حالی است که آموزش و پرورش فنلاند فعال‌تر از آموزش و پرورش ایران دین را در تعلیم و تربیت اجرا می‌کند.
اکثر مدارس در برپا کردن اصول دینی به دانش‌آموزان به غلط اقدام می‌کنند. در برخی مدارس غربی طی 10-15 سال اخیر به نتیجه رسیده‌اند اما ما نتوانسته‌ایم و نمی‌توانیم تا 15 سال دیگر به نتیجه برسیم چون اصول درستی در تحول پیش‌ّبینی نشده است.
حجت الاسلام و المسین علیرضا پناهیان درباره چگونگی آموزش به دانش‌آموزان در مدارس اظهار کرد: مبارزه با هوای نفس محور دین ماست در حالی‌که ما این را نفهمیده‌ایم و کشورهای دیگر که اسلام در آنها نیست دین را به‌درستی پیاده کرده‌اند. چرا کسی که در مدرسه متواضع است به عنوان فرد خوب شناخته می‌شود در حالی‌که این غلط است و بیشتر آن فرد را به داشتن چنین ویژگی ترویج می‌کند و از زندگی درست دور می‌ماند.
وی ادامه داد: تقوا به فرایند خوب بودن می‌پردازد و اخلاق به نتیجه. ما در مدراس باید در تعلیم و تربیت به فرایند خوب شدن یعنی تقوا بپردازیم. بین اخلاق و تقوا تفاوت وجود دارد تقوا راه درست چگونه رفتار کردن می‌پردازد و اخلاق تنها شکل عمل را مدنظر دارد.
امام صادق (ع) فرمود: 7 تا 14 سال موقع تبعیت کردن کودک از پدر و مادر است تا آماده زندگی درست شود. اما ما برعکس سخن امام صادق (ع) رفتار می‌کنیم آنوقت می‌گوییم این رفتار در کودک به اقتضای سن و طبیعی است. در حالی‌که نوجوان‌ها سریع‌تر از هرکسی به سوی خوبی‌ها می‌شتابند نتیجه عمل ما این می‌شود که بچه‌ها در جامعه ما به سوی نادرستی پیش رفته‌اند و در واقع ما بزرگسالان مقصر خرابی رفتار بچه‌های خود شده‌ایم.
این کارشناس علوم قرآنی درباره شرایط سنی در تربیت و ادب توضیح داد: 14 سالگی اوج دین‌داری بچه‌هاست اگر در مدارس همه دین‌گریز شده‌اند یعنی تلاش ما بی‌فایده است و رو به نزول رفته‌ایم. تعلیم و تربیت دینی را هنوز آغاز نکرده‌ایم و اگر آن را عملی کنیم والدینی که به دین اعتقادی ندارند نیز بچه‌های خود را در مدارسی که تعلیم و تربیت دینی دارند می‌فرستند چون در ابتدا به شخصیت فردی اهمیت داده می‌شود دروس دینی که در مدارس آموزش داده می‌شود محتوای سکولار دارد ضروری‌ترین بحث‌های زمان پیامبر بیان نمیشود و با چند مطلب درباره دین اسلام دلمان را خوش می‌کنیم که به دین در مدارس پرداخته‌ایم. در حالی که باعث سوق یافتن بچه‌ها به سمت افکار و عمل نادرست می‌شود.
وی ادامه داد: در همه کشورها سخنان امام صادق (ع) پیاده می‌شود اما در کشور ما آنهایی که مذهبی هستند نیز متفاوت عمل می‌کنند دلیل آن این است که مذهبی‌ها فکر می‌کنند که همه‌چیز را می‌دانند و لازم نمی‌دانند که در بحث‌های مذهبی تفکر کنند و همینکه مطلبی را شنیده‌اند کفایت می‌کند و این آفت بچه‌های مذهبی است.
پناهیان درباره طرح تحول تعلیم و تربیت در مدارس بیان کرد: زندگی یعنی مدیریت تمایلات و افکار و دین برنامه‌هایی هستند برای مدیریت و تمایلات. دین تمایلات پنهان شما را بیدار می‌کند آموزش و پرورش ممکن است افرادی را برای زندگی اماده کند و تعلیم دهد برای مدیریت تمایلات باید عناصر مختلف در دانش‌اموز برای زندگی درست شکل گیرد تا برای مدیریت تمایلات فردی توانا شود بنابراین محور تعلیم و تربیت قدرت کنترل تمایلات است. دین برای مدیریت تمایلات آمده است بنابراین هر زمان پیامبران حرفی زده‌اند چون براساس نفس انسان‌ها بوده پیامبران را سرکوب کردند، هوای نفس خواستن و به آن رسیدن است و چیز دیگری در آن مهم نیست بنابراین دین که همان مدیریت تمایلات است برای مقابله با هوای نفس است. دین‌دار فرد معتقد نیست بلکه فرد متقی است که به تقوا برمی‌گردد. قوی‌ترین تمایلات خوب مقابل تمایلات بد محبت به اولیای خداست. ولایت برای کنترل و مدیریت تمایلات مسئله مهم دیگری است اطاعتی است که نیاز است و منم منم را کنترل می‌کند. اگر بخواهیم با منم منم که هوای نفس است هوای نفس را کنترل کنیم بیهوده و باطل است در 7 سال اول آموزش باید به بچه داده شود و بعد از 7 سالگی ادب را در او بپرورانیم مدرسه‌های ما باید در زمینه تقویت ادب در دانش‌آموزان بکوشند.
پناهیان درباره مقوله ادب توضیح داد: ادب فرم کنترل هوای نفس است اگر بین 7 تا 14 سال ادب در کودک پرورانده شود بنیان زندگی درست او شکل می‌گیرد و در ادامه زندگی نیز درست عمل می‌کند. روانشناسی رشد و هوش هیجانی نیز در کنار اسلام به این مسئله اشاره کرده است که سن 7 تا 14 سال مخصوص تربیت ادب در کودک است.
وی در ادامه تصریح کرد: آمار طلاق در تهران به نصف رسیده است و از این بابت باید به آموزش وپرورش تبریک بگوییم، کودکان نیازمند بازی‌های کودکانه هستند و می‌توان با ایجاد بازی‌ها شخصیت آنان را مدیریت کرد. من ابتدا از دانشگاه شروع کردم و بعد در بحث تعلیم و تربیت به دبیرستان و سپس به دبستان رسیده‌ام اما در حال حاضر در مهدکودک‌ها در حال تعلیم و تربیت بچه‌ها هستم و در کلاس اول ابتدایی بازی‌های کودکانه را برای بچه‌ها بازشناسی می‌کنیم و شخصیت آنها شکل گیرد. مدرسه را پر از خاک کرده‌ایم تا بچه‌ها خاک بازی کنند همانا که پیامبر می‌فرمایند بچه باید خاک‌بازی کند و من آن را دوست دارم. بچه دبستانی بوده است که مادر خود را محجبه کرده است این مسئله یعنی ادب در مدرسه به بچه منتقل شده است باید به بچه‌های خود مبارزه با هوای نفس یاد دهیم و الگوی مبارزه با نفس شویم.
پناهیان درباره وضعیت کنونی در والدین و جامعه و اینکه چگونه باید باشند اظهار کرد: مهم‌ترین رفتار مادر این است که به کودک بیاموزد تا در کلام و لفظی که استفاده می‌کند رعایت آداب را داشته باشد. حرف بد نزند و به پدر خویش احترام بگذارد وضعیت جامعه فاجعه‌امیز است و باید بگویم تا محور تعلیم و تربیت دینی که ادب است شکل نگیرد اراده نیز که بعد از آن شکل می‌گیرد محقق نمیشود. اگر تعلیم و تربیت ما دینی باشد یک کودک زرتشتی در مدرسه اسلامی وقتی ادب آموخت خودش در ادامه راه زندگی درست دینی را پیاده می‌کند راحت‌طلبی که بزرگترین هوای نفس است اگر در 7 تا 14 سالگی از بین رود فرد تاپایان زندگی درست عمل می‌کند.
حجت الاسلام و المسین علیرضا پناهیان خاطرنشان کرد: امیدوارم خداوند توفیق دهد طرح‌های کنونی آموزش و پرورش در مدارس برچیده شده و طرحی نو را در تعلیم و تربیت مدارس این کشور شکل دهیم.