نوجوان، حلقه مفقوده فرهنگ ما است

حسن هدایت تهیه کننده و کارگردان سینما درباره اینکه آیا سینمای نوجوان در کشورمان وجود دارد و اگر هست، چه شاخصه‌هایی دارد و شکل اجرای آن باید چگونه باشد، توضیح داد: اگر بخواهیم تعریف کلی‌تری از این مسئله داشته باشیم، این است که ما باید ابتدا بررسی کنیم که آیا اصلا در فرهنگ کشورمان تعریفی مشخص و دقیق از نوجوان داریم؟ چون متاسفانه تعریف جامعه ما از نوجوان به این شکل است که یا به کودک ختم می‌شود و یا اینکه این‌گونه تصور می‌شود که کودکان پس از گذراندن کودکی به جوانی رسیده‌اند، در نتیجه سن نوجوانی گم می‌شود. متاسفانه نیازهای نوجوانان ما در آموزش و پرورش و فرهنگ عمومی کشورمان تعریف نشده است؛ به همین خاطر است که اغلب نوجوانان سرگردان هستند و این موضوع یکی از معضلات جامعه ماست که موجب انحرافات می‌شود.

وی ادامه داد: این روزها انحرافات فکری نوجوانان ما را بسیار تهدید می‌کند؛ مضاف بر اینکه در حال حاضر شبکه‌های مجازی و فضای حاکم در میان آن‌ها به شکلی وسیع و گسترده در میان نوجوانان رایج شده و قطعا تاثیر می‌گذارد و همین تاثیرگذاری، آن‌ها را بیشتر سرگردان می‌کند. به همین خاطر است که تاکید دارم اول باید تعریفی از این گروه سنی در جامعه داشته باشیم و سپس در سینما و تلویزیون به آن‌ها بپردازیم. ناگفته نماند که سینما اساسا به طور جدی توجهی به گروه نوجوان ندارد و اگر هم گاهی فیلم‌هایی با موضوع نوجوانان تهیه می‌کند، بیشتر مختص کودکان و یا جوانان است؛ در حالی که سن نوجوانی از 12 سالگی آغاز می‌شود و تا 18 سالگی ادامه دارد و بسیار هم سن بحرانی و سرنوشت‌سازی است اما متاسفانه عملا در سینما فراموش شده است. من شخصا حداقل هیچ تعریفی از نوجوانی در فرهنگ، جامعه و حتی در میان خانواده‌ها هم نمی‌شناسم.

هدایت سپس در زمینه اینکه چه تفاوتی میان سینمای کودک و سینمای نوجوان وجود دارد، تصریح کرد: قطعا میان این دو تفاوت هست. تعریفی که سینمای کودک دارد بیشتر مبتنی بر تحلیل و دنیای کودکانه است که در کنار این تحلیل‌ها نیز یک سری حرف‌های مفیدی هم به کودکان گفته می‌شود. بنابراین عمده کیس سینمای کودک به غیر از ساده و روان بودن، جنبه سرگرمی هم دارد اما در سینمای نوجوان در عین حالی که که به جنبه سرگرمی توجه می‌شود مسائل کمی جدی‌تر مطرح می‌شوند یعنی باید به واقعیت‌ها بیشتر نزدیک شویم. نوجوانان به دلیل اقتضای سن‌شان و بلوغ فکری که دارند از هر زمان دیگری بی‌قرارتر و سرگردان‌تر هستند و طبیعتا یک فیلم خوب می‌تواند آن ها را کنترل کرده و به سمت راهکارهای مثبت هدایت کند. متاسفانه گاهی در فیلم‌های سینمایی کشورمان مسائل خطرناک، جنبه‌های منفی و بحرانی بدون اینکه آنالیز شده باشند به نوجوانان نسبت داده می‌شود و کاملا واضح مطرح می‌شود؛ در حالی که که وقتی به این ماجراها پرداخته می‌شود باید دلیلش را هم واضح نشان بدهیم و نوجوان را آگاه کنیم و فقط عارضه را نشان ندهیم. متاسفانه ما اصلا دلایل را نمی‌گوییم در حالی که باید علاوه بر دلیل، راهکار را هم نشان بدهیم.

این کارگردان سینما در ادامه در پاسخ به اینکه آیا شما به گروه‌بندی‌های سنی در تولید فیلم اعتقاد دارید، خاطرنشان کرد: این قانون در همه جای دنیا وجود دارد؛ چراکه یک سری مسائل تاثیر منفی روی مخاطبان می‌گذارد و آن‌ها را خشن و روحیه‌شان را تضعیف می‌کند. به عنوان مثال، من شاهد این موضوع هستم که برخی کشورها حتی صحنه‌های خشونت در ساده‌ترین کارتون‌ها مثل تام و جری را حذف می‌کنند اما در جاهایی هم متاسفانه همه چیز بی‌رویه نشان داده می‌شود که کشور ما هم گاهی این رویه را پیش می‌گیرد و بعضا مسائل منفی، خون‌آلود و خشن را نشان می‌دهد و قطعا بر نوجوان تاثیر منفی می‌گذارد و در رفتارش کم کم پرخاش و کج‌روی رشد می‌کند. متاسفانه در فرهنگ خانوادگی ما اغلب این‌گونه فکر می‌کنند که کودک را فقط باید از لحاظ مادی تامین کنند در حالی که فرهنگ مهم‌تر از همه چیز است.

هدایت در پایان گفت: در مجموع زمانی این معضلات حل می‌شود که ابتدا در فرهنگ کشورمان تعریف مشخصی از نوجوان صورت گیرد و سپس در سینما و تلویزیون‌مان به عنوان شاخصه‌های فرهنگی موثر، بسط داده شود. امیدوارم حیطه نوجوان کشورمان که اکنون حلقه مفقوده فرهنگمان در همه زمینه‌هاست، جدی گرفته شود و واقعا فکری برای این بخش کنند تا معضل‌ها حل شود.