خطرناک‌ترین خطای راهبردی بارزانی/ ماجراجویی شرارت‌آمیز پس از دفع شر «داعش»/ پایان توافقات نظامی و امنیتی؟
خبری که تکذیب شد
روز گذشته پسر جلال طالبانی رئیس حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق طی پستی در فیسبوک اعلام کرد که این همه پرسی به تعویق افتاده است؛ اما دقایقی بعد از آن مقامات ارشد حزب دموکرات کردستان عراق که مبدع طرح همه پرسی جدایی بودند، اعلام کردند که این همه پرسی به تعویق نیفتاده و در موعد مقرر یعنی 25 سپتامبر برگزار خواهد شد.
ساعاتی پس از آن نیز مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق و شخص اول حزب دموکرات کردستان در دیدار با سفیر فرانسه اعلام کرد که برای تعویق همه پرسی دیگر دیر شده است.
با توجه به اینکه خبر تعویق همه پرسی از سوی یکی از اعضای برجسته حزب اتحادیه میهنی مطرح شد، چنین شائبه ای ایجاد شد که حزب مسعود بارزانی(دموکرات) با حزب جلال طالبانی(اتحادیه میهنی) برای تعویق همه پرسی و پذیرش نظر سازمان ملل به توافق رسیدند که همین دیروز این موضوع از سوی دموکرات های کردستان شدیدا تکذیب شد.
همه پرسی در زمان مقرر برگزار خواهد شد
همچنین شورای عالی همه پرسی خبرها را در خصوص پذيرفتن ابتکار بين المللی تکذيب و تأکيد کرد همه پرسی در زمان مقرر برگزار خواهد شد. همزمان ائتلاف ملی عراق با اعلام شکست مذاکرات با طرف کردی درباره عدم برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان، تأکید کرد که کاملا مخالف این همه‌پرسی است و از دولت فدرال عراق در اقداماتش علیه همه‌پرسی حمایت می‌کند.
دیروز(شنبه اول مهرماه) نیز خبر رسید که هیاتی از منطقه اقلیم کردستان برای گفت‌وگو با مقامات عراقی به بغداد رفته است. البته آنطور که «هوشیار زیباری»، وزیر خارجه پیشین عراق و از مقامات ارشد کردستان عراق در این رابطه به خبرگزاری رویترز گفته است سفر این هیئت برای مذاکره درباره تعویق همه پرسی نیست بلکه صرفا برای مذاکره با مقامات بغداد پیرامون روند همه پرسی است.
پیش‌تر نیز مسعود بارزانی رئیس منطقه کردستان عراق اعلام کرده بود که آماده گفت‌وگو با دولت عراق هستیم ولی بعد از برگزاری همه‌پرسی، گفت‌وگو صورت خواهد گرفت. بارزانی همچنین مدعی شده بود که کردها سال‌هاست به این نتیجه رسیده‌اند که همکاری و مشارکت با بغداد به بن بست رسیده است.
شروط غیرقابل پذیرش مقامات اقلیم و «نه» بغداد
در نیمه‌های ماه گذشته، یک هیئت کردی، به بغداد رفت و با رهبران سیاسی مختلف در پایتخت رایزنی کردند و با طرح مسئله همه پرسی، اعلام کردند که به گفت‌وگو با دولت مرکزی برای پایان دادن به بحران ایجاد شده، آماده‌اند. آنطور که در خبرها آمد هیئت مذکور تعلیق برگزاری همه‌پرسی را منوط به تحقق شروط ذیل کرده بود:
پرداخت بودجه‌های منطقه کردستان از سال 2013 تا 2017 توسط دولت مرکزی؛ پرداخت حقوق نیروهای پیشمرگه؛ تسریع روند اجرای ماده 140 قانون اساسی و به طور قطعی پایان دادن به مسئله مناطق مورد منازعه به این ترتیب که این مناطق سهم منطقه کردستان عراق شود؛ مذاکرات بغداد و اربیل تحت نظارت و ضمانت سازمان ملل باشد؛ پارلمان عراق به اربیل به طور قانونی اجازه دهد که نفت و گاز منطقه کردستان را صادر کند و تمام درآمد آن نیز به کردها بازگردد و در ضمن اربیل از حق برخورداری سرمایه‌های نفتی در منطقه کردستان و اختصاص آن به خود، برخوردار باشد؛ همه‌پرسی برای دو سال به تأخیر افتد و در صورتی که بغداد در تحقق این مطالبات کوتاهی کند، بارزانی حق اعلام موجودیت کشور کُردی را داشته باشد.
کاملا مشخص بود که بغداد با این شروط اقلیم کردستان موافقت نخواهد کرد؛ همینطور هم شد و مسئولان دولت مرکزی عراق اعلام کردند شروط تعیین شده از سوی مقامات اقلیم کردستان عراق قابل پذیرش نیست.
اما آنطور که از شواهد و قرائن پیداست، امکان تعویق همه پرسی جدایی کردستان عراق از دولت مرکزی این کشور وجود ندارد و این همه پرسی فردا (دوشنبه 25 سپتامبر – 3 مهر) در اقلیم کردستان و آنطور که کمیته انتخابات کردستان عراق اعلام کرده در «کرکوک»، «نینوا» و «دیاله» اجرایی خواهد شد.
مخالفت صریح ایران
مقامات و مسئولان جمهوری اسلامی ایران بعنوان مقتدرترین همسایه عراق که در ایام تهاجم وحشیانه تروریست‌های تکفیری داعش به این کشور، بیشترین کمک‌ها را برای دفع شر این تروریست‌های خون آشام به مردم و دولت عراق به درخواست دولت این کشور انجام دادند، از همان ابتدای طرح موضوع همه پرسی جدایی کردستان از دولت مرکزی عراق با این موضوع مخالفت کردند و خطرات این امر را گوشزد کردند.
رفراندوم خطرناک
حسن روحانی رئیس جمهور ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در دیدار با «ترزا می» نخست وزیر انگلیس به موضوع همه پرسی جدایی اقلیم کردستان از دولت مرکزی عراق اشاره کرد و گفت که «آنچه در اقلیم کردستان عراق تحت عنوان رفراندوم استقلال مطرح شده، کاری بسیار خطرناک است چرا که استقلال به معنای جنگ جدید در منطقه است و بغداد، آنکارا، تهران و دمشق مخالف این مساله‌اند و امیدواریم انگلیس در این زمینه نقش سازنده‌ای ایفا کند».
نشست مشترک ایران و عراق و ترکیه
چهارشنبه هفته گذشته (29 شهریور) نیز در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، وزرای امور خارجه عراق، ايران و تركيه در نشست سه جانبه خود موضوع همه پرسی در اقلیم کردستان عراق را مورد بررسی قرار دادند و به توافق رسیدند که چنين اقدامی تمامی دستاوردها و تلاش‌های عراق در راستای مبارزه با داعش را در معرض مخاطره بزرگ قرار خواهد داد.
وزرای خارجه ایران و عراق و ترکیه همچنین در این نشست تاکید داشتند که انجام همه‌پرسی در اقليم كردستان بر خلاف قانون اساسی عراق است و خطر مناقشات جدیدی را در منطقه دامن زند که تجربه نشان داده مهار آنها به سادگی میسر نخواهد بود.
مذاکره بغداد - اربیل تنها راه‌حل رفع اختلافات است
ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز در جریان رایزنی‌ها و دیدارهایش در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل یکی از دستور کارهای ویژه‌اش موضوع همه پرسی جدایی اقلیم کردستان عراق بود؛ وی در دیداری که با «یان کوبیش» نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور عراق داشت، ضمن ابراز مخالفت جمهوری اسلامی ایران با برگزاری همه پرسی در منطقه اقلیم بر لزوم احترام به حاکمیت ملی، رعایت قانون اساسی و حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی عراق تاکید کرد و اظهار داشت که گفت‌وگوی بغداد - اربیل تنها راه‌حل رفع اختلافات است.
ماجراجویی جدید
اما علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در نطق قبل از دستور امروز مجلس شورای اسلامی به موضوع همه پرسی جدایی اقلیم کردستان از دولت مرکزی عراق اشاره کرد و گفت که «لازم است دوستان ما در اقلیم کردستان عراق نیز توجه داشته باشند که با احساسات وارد میدانی نشوند که آرامش مردم عراق را بهم بزنند، مردم عراق پس از سال‌ها تحمل دیکتاتوری سفاکانه صدام و پس از دخالت نظامی سبعانه آمریکا، نظامی دموکراتیک را ایجاد نمودند؛ کسانی که این فکر را در اقلیم القا نمودند پایه گذار ماجراجویی جدیدی برای ملت عراق می‌شوند که سال‌ها آنها را درگیر کشمکش می‌کند که نتیجه آن عقب افتادگی آنها است».
لاریجانی این را هم گفت که «ما در سخت‌ترین شرایط نظیر بحران تروریستی اخیر داعش به کمک مردم عراق و اقلیم کردستان برآمدیم، اما نمی‌توانیم خطرات بحران جدید برای ملت عراق را نادیده بگیریم».
تجدید نظر ایران در رویکرد مرزی خود در صورت جدایی اقلیم کردستان از بغداد
«علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی و نماینده مقام معظم رهبری در این شورا هفته گذشته طی مصاحبه‌ای در خصوص همه پرسی جدایی کردستان عراق متذکر شد که «ایران به طور قطع صرفا، دولت واحد، یکپارچه و فدرال عراق را به رسمیت می‌شناسد و توافقات مرزی صرفا با محوریت دولت مرکزی عراق پابرجا بوده و جدایی اقلیم کردستان از دولت مرکزی عراق به معنای مسدود شدن تمامی معابر و گذرگاه‌های مشترک مرزی خواهد بود؛ همچنین این امر به مفهوم پایان یافتن تمامی توافقات نظامی و امنیتی با اقلیم کردستان خواهد بود».
شمخانی این را هم گفت که «در صورت برگزاری همه پرسی جدایی اقلیم کردستان عراق، ایران در چارچوب تامین امنیت مرزهای مشترک در رویکرد خود برای مقابله با حضور و فعالیت ضدانقلاب ایرانی که در مناطقی از کردستان عراق تردد دارند به صورت جدی تجدیدنظر کرده و با شیوه‌های کاملا متفاوت نسبت به گذشته رفتار خواهد کرد».
آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها به دنبال تحریک قومیت‌ها
علی اکبر ولایتی وزیر امور خارجه اسبق کشورمان نیز در جریان یک نشست خبری با بیان اینکه موضع ایران در قبال همه‌پرسی اقلیم کردستان عراق کاملاً روشن است و از تمامیت ارزی کشورهای منطقه و عراق حمایت می‌کنیم، گفت: «همه‌پرسی در بخشی از یک کشور مستقل مثل عراق، مقدمه‌ای برای تجزیه این کشور است. درحالی‌که ایران و متحدانش در سوریه پیروز شدند؛ آمریکایی‌ها و صهیونیست‌ها به دنبال تحریک قومیت‌ها در ظاهر برای استقلال‌یابی و در واقع تضعیف و تجزیه کشورهای منطقه هستند».
سه خطای راهبردی مسعود بارزانی
حسین امیرعبداللهیان دستیار ویژه رئیس مجلس در امور بین الملل نیز در مصاحبه‌ای که با یکی از خبرگزاری‌های داخلی داشت در مورد اقدام مشکوک مسعود بارزانی رئیس اقلیم کردستان عراق برای جدایی از دولت مرکزی، چنین گفت که «اولین خطای راهبردی که از بارزانی به یاد دارم از دوره حکومت صدام بود. در حالی که کردها معارض جدی صدام بودند و با شیعه پیمان داشتند و مجلس اعلا و حزب الدعوه به عنوان معارض علیه صدام فعالیت می کردند، به یک باره بارزانی‌ها با ارتش صدام هم دست شدند و به مرکز اتحادیه میهنی کردستان به ریاست جلال طالبانی حمله کردند».