تکرار رویه ضدبرجامی ترامپ/ «تمدید تعلیق» یا «اعمال تحریم»!/ ایران راست‌قامت ایستاده است
ترامپ که علی‌رغم برجام ستیزی‌های اولیه‌اش، توسط کادر امنیتی رژیم ایالات متحده آمریکا و نهیب شرکای اروپایی نسبت به عوارض خروج از برجام آگاهی یافته است، حالا مسیری تازه را برای الغای خاموش و بی سر و صدای برجام در پیش گرفته است. او در عین اینکه به ضوابط ظاهری برجام پایبند است و طبق مفاد برجام هر 120 روز یکبار به تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران مبادرت می‌ورزد، به موازات آن بر حجم تحریم‌های غیر هسته‌ای ایران نیز در سررسید هر تمدید تعلیق می‌افزاید.
تحریم به موازات تعلیق
آخرین نمونه این استراتژی همین پنجشنبه شب (14 سپتامبر 2017 – 23 شهریور 96) هفته گذشته به وقت تهران جلوه‌گر شد؛ زمانیکه که ترامپ برای دومین بار از زمان ریاست جمهوریش، تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران وفق برجام را امضا کرد؛ اما بلافاصله پس از آن، وزارت خزانه‌داری آمریکا با ادعای آنچه که مقابله با برنامه موشکی سپاه پاسداران و فعالیت‌های نیروی قدس سپاه و حملات سایبری علیه آمریکا می‌دانست، 7 شرکت و شخصیت حقیقی ایرانی را تحریم کرد.
در بیانیه روز پنجشنبه وزارت خزانه‌داری آمریکا که به امضای «استیو منوشین» وزیر خزانه داری دولت ترامپ رسیده بود ضمن پیوست افزودن نام 5 شخص و 2 موسسه ایرانی به فهرست تحریمی‌های آمریکا، آمده بود که «وزارت خزانه‌داری به اقدامات قاطع برای مقابله با تحریکات ایران، شامل حمایت از نیروی قدس سپاه و افراط‌گرایان تروریست، خشونت‌ها در سوریه و حملات سایبری با هدف ثبات‌زدایی از سیستم مالی ایالات متحده، ادامه خواهد داد».
البته بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه شب گذشته گفت «اتهام نادرست و بی پایه به شهروندان ایرانی مبنی بر حمله سایبری، ادعائی بی ربط و بلا وجه بوده و مغایر با حقوق اولیه افراد برای دسترسی و گردش آزاد اطلاعات و فضای مجازی است و اقدام دولت آمریکا، حرکتی بر خلاف تمامی موازین شناخته شده حقوقی و بین المللی است».
اسامی نفرات و شرکت‌های اخیرا تحریم‌شده ایرانی نیز بدین قرار است: آقایان «احمد فتحی»، «حمید فیروزی»، «امید غفارنیا»، «سینا کیسار»، «نادر سعیدی» و «امین شکوهی» و شرکت‌های ایرانی «امن پردازش خوارزمی» و «مهندسی سدید کاران صبا».
همچنین در تحریم‌های پنجشنبه شب (14 سپتامبر 2017 – 23 شهریور 96) وزارت خزانه داری آمریکا علیه ایران، نام 3 فرد و 6 شرکت خارجی از جمله 2 شرکت هواپیمایی اوکراینی هم به بهانه همکاری با جمهوری اسلامی ایران دیده می‌شد.
استراتژی تعلیق و تحریم، 24 ساعت پیش از انتخابات
اما آخرین باری که ترامپ تعلیق 120 روزه تحریم‌های هسته‌ای ایران را وفق برجام به امضا رسانده بود، روز پنجشنبه 18 می 2017 (28 اردیبهشت 96) بود؛ درست یک روز قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم در ایران . اما ترامپ در همان مقطع هم استراتژی تمدید تعلیق تحریم‌های هسته ای ایران به موازات اعمال تحریم‌های غیر هسته‌ای جدید را در پیش گرفته بود.
بطوریکه در آن مقطع هم، تحریم‌های جدیدی علیه تهران از جانب واشنگتن باز هم به بهانه فعالیت‌های موشکی و آنچه مقابله با تروریسم می خواندند، وضع شد. تحریم‌های روز 27 اردیبهشت 96، هفت شخص حقیقی و حقوقی ایرانی و چینی را هدف قرار داده بودند.
تعلیق‌های 120 روزه
مطابق برجام، تحریم‌های ثانویه آمریکا که عمدتا شامل بخش‌های مالی و بانکی، نفتی و تجاری هستند (و به سبب فعالیت‌های هسته ای ایران توسط آمریکا وضع شده بودند)، در بازه‌های زمانی 120 روزه و 180 روزه تعلیق (Suspended) خواهند شد و پس از این بازه‌های زمانی، رئیس جمهور آمریکا مبتنی بر اصل Waiver یا اختیار توقف موقت، باید تصمیم بگیرد که تعلیق‌ها را ادامه بدهد یا خیر؟
همانطور که در سطور بالا ذکر شد، ترامپ تاکنون دوبار در تاریخ‌های «27 اردیبهشت 96» و «23 شهریور96» اقدام به تمدید 120 روزه تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران کرده است و به موازات آن، تحریم‌های جدیدی را به بهانه‌هایی همچون نقض حقوق بشر و حمایت از تروریسم علیه کشورمان وضع کرده است.
پیرامون مکانیزم تمدید 120 روزه تعلیق تحریم‌های هسته‌ای ایران توسط رئیس‌جمهور آمریکا که در برجام پیش بینی شده و عملا با تحریم‌های موازی غیر هسته‌ای ترامپ بلااثر شده است، از همان ابتدای عملیاتی شدن برجام(27 دی 94) حرف و حدیث‌های زیادی وجود داشت که کماکان نیز ادامه دارد.
نخست آنکه، این تعلیق تحریم‌ها شامل تحریم‌های اولیه آمریکا که مبتنی بر ادعاها و بهانه‌های غیرهسته‌ای است نمی‌شود؛ نکته بعدی آنکه درباره آنها واژه تعلیق (Suspended) یا توقف موقت (Ceased) صدق می‌کند که طبعا بار معنایی و حقوقی خاص خود را دارد و نباید با مفهوم لغو(Terminated) خلط شود.
نکته دیگر اینکه از آنجاییکه تحریم‌های ثانویه آمریکا دایره شمول گسترده‌ای دارد و حتی لغو تحریم‌های اروپایی‌ها به سبب روابط تنگاتگ تجاری‌شان با آمریکا زمانی برای ایران محسوس خواهد بود که تعلیق تحریم‌های آمریکا عملیاتی شود، این موضوع می‌تواند اهرم فشار دولت‌های غربی بر ایران باشد، که هر بار رئیس جمهور آمریکا به بهانه‌ها و ادعاهای مختلف هسته‌ای و غیر هسته‌ای از امضا و تمدید آن اجتناب کند و برجام را بلااثر و بی خاصیت گرداند.
این موضوع به وضوح در زمان انعقاد قراداد میان دو شرکت فرانسوی ایرباس و توتال با ایران قابل مشاهده بود که علی‌رغم بازار اغواکننده ایران اما و اگراهایی از سوی این دو شرکت اروپایی برای حضور در ایران احساس شد.
باید توجه داشت که دو نکته یاشده نشان دهنده نقص مکانیزم برجامی تمدید تعلیق تحریم‌هاست؛ این نقصان را هم اگر با دیده اغماض بنگریم، اما نمی‌توانیم از این رویه ترامپ که همزمان با تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای، با استناد به ادعاها و بهانه‌های واهی تحریم‌های غیرهسته‌ای علیه ایران وضع می‌کند، چشم پوشی کنیم.
بیانات قاطعانه
مقام معظم رهبری روز گذشته طی بیاناتی در مراسم دانش آموختگی دانشجویان دانشگاه علوم انتظامی، با اشاره به قضیه برجام، فرمودند: «ملت ایران محکم ایستاده است و هر حرکت غلط نظام سلطه در قضیه برجام، با عکس العمل جمهوری اسلامی مواجه خواهد شد». مقام معظم رهبری بر این نکته نیز تاکید داشتند که «دشمن بداند، اگر زورگویی و قلدرمآبی در نقاط دیگر جهان جواب می‌دهد، در جمهوری اسلامی، جواب نخواهد داد و این نظام، راست‌قامت و مقتدر ایستاده است».