بررسی ابعاد و پشت پرده سفر ناگهانی امیرقطر به ترکیه

به گزارش گروه بین‌‍‌الملل ، به نقل از روزنامه رای الیوم، تمیم بن حمد آل خلیفه امیر قطر که در اولین سفر خارجی خود پس از آغاز بحران روابط با محور سعودی عازم آنکارا شد، نفرین تاریخی علیه خاندان حاکم در سفر به خارج و کودتا علیه آنان را به چالش کشید.

امیر تمیم عازم آنکارا شده و پس از آن به ترتیب راهی برلین و پاریس خواهد شد و به نظر می رسد در چارچوب این سفرها با یک تیر چند نشان خواهد زد.

آنکارا متحد قوی و تلاش برای تشکیل ائتلاف نظامی

روشن است که سفر امیر قطر به آنکارا مهر تاییدی بر ائتلاف مستحکم با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه بوده و پیامی است که چندان نیازی به توضیح ندارد اما انگیزه قطر در پس به چالش کشیدن «نفرین سفر امیر» بیانگر تمایل شدید تمیم به ارزیابی آمادگی ائتلاف نظامی ترکیه است به ویژه اینکه پیش از سفر به آنکارا از پایگاه آمریکایی العدید در دوحه دیدار کرد.

این در حالی است که ژنرال ژوزف وتل فرمانده یگان مرکزی آمریکا اعلام کرده بود کشوش از حضور نیروهای ترک در قطر احساس نگرانی نمی کند و به دلیل تنش روابط برخی کشورهای عربی به فکر انتقال پایگاههای نظامی خود از قطر نیست.

تلاش امیر قطر برای ارزیابی حمایت اردوغان از دوحه

با این توضیحات امیر قطر از باقی ماندن پایگاه نظامی آمریکا در خاک کشورش اطمینان حاصل کرده و منطقی است که تمایل داشته باشد از جدیت ارودوغان در حمایت از دوحه در صورت حمله نظامی به آن مطمئن شود به ویژه اینکه احتمال حمله نظامی از نظر قطر بعید نیست زیرا شیخ صباح الاحمد امیر کویت پیش از این گفته بود که با وساطت او دخالت نظامی که قرار بود علیه قطر انجام شود، متوقف شد.

پیچیدگی روابط قطر و ترکیه در پرتو اهداف مشترک

در این شرایط به نظر می رسد یکی از نخستین اولویت های امیر قطر تضمین ائتلاف نظامی قوی ترکیه باشد آن هم درشرایطی که روابط دو طرف با توجه به برخی مسائل پیچیده است یکی از مسائلی که از در هم تنیدگی مسائل و پیچیده بودن روابط دو طرف حکایت دارد اینکه در آستانه نشست آستانه در ارتباط با سوریه، وزیر خارجه قطر اظهاراتی داشت مبنی بر اینکه دوحه هنوز حامی مخالفان سوری است.

به هر حال به نظر می رسد برنامه سفر امیر قطر به آنکارا سریع و شتاب زده تنظیم شد و از پیش اعلام نشده بود اما به هر حال این سفر و پس از آن عزیمت به برلین چه از نظر ظاهر و زمان و مضمون پیام های زیادی را در دل خود جا داده است.

نفرین سفر امیر قطر و برگ های برنده مخالفان

به محض اعلام برنامه سفر امیر قطر به آنکارا از سوی منابع رسمی قطر و نیز کاخ ریاست جمهوری ترکیه، اخبار مربوط به بحران داخلی در قطر تحت عنوان «سلب تابعیت آل مره» بالا گرفت و کشورهای تحریم کننده قطر به بزرگنمایی این بحران پرداختند زیرا این کشورها شاهد هستند امیر قطر بدون نگرانی از شدت بحران داخلی علیه خود، کشورش را ترک کرد.

با وجود نفرین تاریخی سفر امیران قطر به خارج و مجموعه کودتاهایی که موجب شد امیر قطر دوحه را ترک نکند، تمیم بن حمد در صدد برآمد با سفر به خارج این پیام را ارسال کند که به استحکام موقعیت خود کاملا اطمینان دارد.

نقش کودتاها در انتقال قدرت در قطر

این در حالی است که در تاریخ خاندان حاکم قطر از زمان نسل سوم در فاصله سال های 1913-1949 تا زمان حمد بن خلیفه پدر امیر کنونی، قدرت در قطر یا از طریق کودتاهای نرم و کناره گیری از قدرت صورت گرفته و یا از طریق کودتای علنی به این معنی که امیر احمد بن علی آل ثانی در جریان سفر به خارج از کشور به دلیل کودتای پسرعمویش یا همان خلیفه بن حمد آل ثانی از قدرت کنار گذاشته شد و شخص بن حمد نیز در جریان سفر به خارج از کشور توسط پسرش حمد یا همان پدر امیر کنونی خلع قدرت شد.

این رخدادها در حافظه خاندان حاکم قطر ثبت شده است، اما امیر جوان قطر با سفر به آنکارا آن را به چالش کشید آن هم درشرایطی که در کشورش شاهد برخی تکاپوها تحت عنوان «سلب تابعیت از خاندان آل مره» است که از سوی عربستان حمایت می شود و به موازات آن برخی جنبش های مخالف قطر نیز در اروپا فعالیت دارند تا جایی که لندن میزبان کنفرانس مخالفان قطری است و همزمان با آن یک گروه دیگر در ورشو تحت عنوان «تکاپوی جهانی مبارزه با تروریسم قطر» اعلام موجودیت کرده است.

تمام این تحولات در حالی است که قطر به اظهارات احمد القطان نماینده عربستان در اتحادیه عرب مبنی بر تکذیب حمایت ریاض از کودتا علیه خاندان حاکم قطر اعتماد ندارد به ویژه اینکه امیر قطر شاهد است پسر عمویش شیخ عبدالله بن علی آل ثانی با لقب امیر از حمایت سعودی ها برخوردار است.

به هر حال امیر قطر با این سفر در صدد برآمد به این ادعاها که اردوغان او را رها کرده است، پاسخ دهد.

سفر به برلین و توافق بی سابقه اطلاعاتی

امیر قطر در پایان سفر به آنکارا عازم برلین خواهد شد و در آنجا با آنگلا مرکل دیدار خواهد کرد؛ سفری که پیش بینی می شود در جریان آن یکی از خطرناک ترین توافقنامه های اطلاعاتی بین دو طرف به امضا برسد به این ترتیب که بر اساس آن اطلاعاتی در خصوص پرونده ترویسم و تامین مالی و آموزش اعضای آن عرضه خواهد شد و به گفته زیگمار گابریل وزیر خارجه آلمان این توافق به قطر در پشت سرگذاشتن اتهام های مربوط به حمایت از تروریسم کمک خواهد کرد.

اجرای این توافق نامه به مثابه معدنی از اطلاعات مهم و اساسی برای برلین است که سخت در تلاش است در صدر قوی ترین سرویس های اطلاعاتی قرار بگیرد، زیرا ارائه این اطلاعات به آلمان کمک خواهد کرد کشورهای حامی تروریسم را شناسایی کرده و در نتیجه از قطر حمایت کند و علاوه بر این برلین این قدرت را پیدا می کند که تحرکات عوامل تروریستی در اروپا را رصد کرده و زیر نظر داشته باشد.

در مقابل امیر قطر انتظار دارد به ائتلاف های بین المللی دست یابد و اروپا در مقابله با مخالفان قطری فعال در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، با آن همکاری داشته باشد.

این در حالی است که مراکز تحقیقاتی غرب اکنون بر موضوع حمایت عربستان از تروریسم به ویژه در یمن متمرکز شده اند و پارلمان اروپا نیز در همین ارستا در تکاپوی ممنوعیت فروش سلاح به عربستان برآمده است.

میانجیگری احتمالی بین مرکل و اردوغان

ترتیب دادن سریع و فوری سفر امیر قطر به آنکارا پیش از سفر به برلین چه بسا حاکی از تلاش برای بهبود فضای حاکم بین آلمان و ترکیه باشد که اخیرا به دلیل اظهارات اردوغان در خصوص انتخابات آلمان متشنج شده بود تا جایی که برلین درخواست جلوگیری از پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا را مطرح کرد.

به هر حال سفر امیر قطر به ترکیه و آلمان پیام های زیادی را در دل خود جا داده است اما هنوز یک سوال باقی است: آیا «نفرین اجدادش» مربوط به سفر به خارج و احتمال اینکه کشورهای تحریم کننده کودتا علیه او را شکل دهند، امیر قطر را دنبال می‌کند ؟ آیا جایگزین قابل قبول برایش وجود دارد؟

هرچند چنین تحرکی (کودتا) خیلی نزدیک به نظر نمی رسد اما جو سنگین دو روز پیش در اتحادیه عرب می تواند از احتمال هراتفاقی حکایت داشته باشد.