رویکرد بانک جهانی به تأمین مالی کشاورزی و روستایی

به گزارش گروه اقتصاد ، تأمین مالی کشاورزی پایدار بخش کشاورزی با رویکرد اقتصاد سبز یکی از مباحث مهم در اقتصاد جهانی است. موضوع تأمین بخش کشاورزی در بسیاری از سازمان‌های جهانی مورد توجه است. یکی از آنها بانک جهانی است که تحت عنوان گروه تأمین مالی کشاورزی، به موضوع تأمین مالی بخش کشاورزی می‌پردازد.

در همین راستا ضرورت‌های تأمین مالی بخش کشاورزی برای امنیت غذایی آتی مردم جهان را در موارد ذیل خلاصه كرده است:

١) تأمین مالی بلندمدت برای سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت از قبیل بهبود امکانات ذخیره‌سازی، تهیه و بهبود امکانات فراوری موادغذایی، ابزارها و تجهیزات و مکانیزاسیون موردنیاز.

٢) تأمین مالی زیرساخت‌های مرتبط با بخش کشاورزی: در بسیاری از کشورهای در حال توسعه و کمترتوسعه‌یافته، زیرساخت‌های مرتبط با کشاورزی، مانند جاده‌های روستایی، تأسیسات بندر، پایانه‌های بارگیری و... مورد نیاز است. درحال‌حاضر، هزینه‌های حمل‌ونقل اغلب بیش از حد بالاست، به‌ویژه برای مناطق محلی که در آن جریان موادغذایی در داخل و خارج تقریبا به دلیل کمبود امکانات و هزینه‌های بالا غیرممکن است.

٣) تأمین مالی مدیریت تغییرات اقلیمی: تغییرات اقلیمی بزرگ‌ترین خطر برای کشاورزی و امنیت غذایی است. در همین راستا لازم است در کشاورزی (مانند آبیاری، فناوری مقاوم در برابر خشک‌سالی، کنترل سیل و...) سرمایه‌گذاری شود تا بتوان با تغییرات آب‌وهوایی سازگار شد. در همین ارتباط نیازمند مکانیسم‌های بیمه و سایر ابزارها برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی همانند رویدادهای آب‌و‌هوایی است که باعث اتلاف تولیدات کشاورزی و دارایی‌های کشاورزان می‌شوند. سرمایه‌گذاری در تطبیق و سازگاری با محیط‌ زیست و توسعه بیمه و دیگر ابزارهای بازار سرمایه برای جبران زیان‌ها نیازمند توسعه بیشتر است.

٤) تأمین مالی زنان و جوانان: تمرکز بر ایجاد جذابیت بخش کشاورزی برای جوانان و توانمندسازی زنان بوده تا از این طریق بتوان از نیروی فکری و کاری آنان در توسعه پایدار بخش کشاورز سود جست. متوسط ​​سن کشاورزان در سراسر جهان در حال افزایش است زیرا کشاورزی برای جوانان جذاب نیست. زنان در کشاورزی دسترسی مشابهی همانند مردان درخصوص فناوری، تأمین مالی و تحقیق و توسعه را ندارند که منجر به کاهش عملکرد و درآمد آنان می‌شود.

٥) تأمین مالی فناوری پیشرفته: فناوری‌های نوین و پیشرفته می‌تواند باعث کاهش هزینه خدمات مالی به کشاورزان شود. فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) کلیدی در جهت کاهش هزینه‌های مکرر معاملاتی بوده مخصوصا که جمعیت روستایی در مناطق مختلف پراکنده بوده و فراهم‌سازی و دسترسی آنان به منابع مالی پرهزینه است. استفاده از تلفن‌های همراه، سیستم‌عامل‌های پرداخت الکترونیکی، آژانس‌های تلفن همراه و از این قبیل نقش مؤثری در کاهش هزینه‌های معاملاتی دارند که نیازمند گسترش و سرمایه‌گذاری هستند. با توجه به موارد ذکرشده استراتژی گروه بانک جهانی متمرکز بر تدوین سیاست‌های مناسب و بهینه دولت و مؤسسات مالی برای بهبود و افزایش کارایی خدمات مالی برای کشاورزی پایدار است.

برای همین منظور بر دو هدف تمرکز دارد:

١) افزایش درآمد مالی بخش کشاورزی و روستایی با جهت‌دهی و هدایت مردم روستایی به سمت سیستم مالی رسمی.

٢) تأمین مالی برای افزایش سرمایه‌گذاری در کشاورزی به منظور افزایش بهره‌وری، بهبود کیفیت محصولات کشاورزی و بهبود و ارتقای کارایی اقدامات پس از برداشت که در نهایت باعث افزایش درآمد خرده‌مالکان و توسعه کارآفرینی روستایی و کسب و کار کوچک خواهد شد.

برای رسیدن به این دو هدف ابزارهایی برای حمایت از تأمین مالی کشاورزی در نظر گرفته شده است: ١

) خطوط اعتباری از طریق مؤسسات مالی دولتی و خصوصی

٢) تضمین اعتبار به طور مناسب و ساختاریافته

٣) بیمه کشاورزی برای جبران زیان‌های زراعی

٤) توسعه لیزینگ تجهیزات کشاورزی

٥) ایجاد زیرساخت‌های مالی (دفاتر اعتباری و ثبت وثیقه در مناطق روستایی)

٦) توسعه ظرفیت و کمک‌های فنی به بانک‌های خصوصی و عمومی

٧) حمایت از تعاونی‌های کشاورزی ٨

) ایجاد محیط مناسب قانونی و نظارتی برای تأمین مالی برای بخش کشاورزی

٩) کمک در توسعه طرح‌های تأمین مالی نوآورانه مانند تأمین مالی از طریق قبض انبار و تأمین مالی زنجیره ارزش

١٠) کمک به توسعه مبادلات کالا از طریق کاهش خطرات مربوط به بازار. آنچه مسلم است تأمین مالی کشاورزی پایدار از طریق مشارکت دولت و بخش خصوصی و جامعه مدنی امکان‌پذیر است.

فاطمه پاسبان

عضو هیأت علمی پژوهشی مؤسسه برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی