دنبال کردن ریشه تمسخر در فرهنگ یک جامعه/ قرآن کریم تمسخر انسان‌ها را نهی می‌کند

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، یکی از خصوصیت‌های اخلاقی و رفتاری ناپسندی که از گذشته تاکنون در میان جوامع مختلف وجود داشته، تمسخر انسان‌ها است.

 

مسخره کردن اشخاص در حالی صورت می‌گیرد که ممکن است آن‌ها نزد پروردگار جایگاهی بلند مرتبه داشته باشند و یا به دلیل تعلق داشتن به فرهنگی دیگر، با دیگر افراد متفاوت باشند. قرآن کریم نیز همواره تمسخر انسان‌ها را مورد سرزنش قرار داده است.

 

مسخره کردن ابعاد بسیاری دارد، اما یکی از مهمترین آن‌ها مربوط به بعد فرهنگی است چرا که در بسیاری از موارد دیده می‌شود شخصی که دیگران را مسخره می‌کند، همواره در زندگی خود با کمبود‌هایی رو به رو بوده و برای سرپوش گذاشتن بر این کمبود‌ها و همچنین برای اینکه با قرار گرفتن در جمعی از افراد، حرفی برای گفتن داشته باشد، از ویژگی‌های متعلق به انسان‌های دیگر جهت تمسخر آن‌ها استفاده می‌کند.

در ادامه می‌توانید بخش نخست از رونده ویژه میزان درخصوص تمسخر را مطالعه کنید.

امیرحسین قموشی کارشناس مسائل فرهنگی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه فرهنگی گفت: با وجود پیشرفت‌های بسیاری که در عرصه‌های مختلف زندگی بشر به وقوع پیوسته، اما هنوز هم تفکر‌های عجیب در بین برخی اشخاص وجود دارد که منجر به مسخره کردن دیگران می‌شود.

وی ادامه داد: از بعد فرهنگی، در بسیاری از موارد ریشه مسخره کردن را می‌توان در فرهنگ گذشته یک جامعه دنبال کرد به گونه‌ای که اگر نسل‌های پیشین یک فرد به دلیل کمبودهایشان همواره درصدد کوچک شماردن ویژگی‌های ممتاز افراد دیگر بوده باشند، چنین خصوصیتی را به مرور زمان به فرزندان و نسل‌های پس از خود انتقال می‌دهند.

این کارشناس مسائل فرهنگی تصریح کرد: همچنین از زاویه‌ای دیگر می‌توان اینگونه به این موضوع نگاه کرد که برخی افرادی که دیگران را به دلیل داشتن برخی ویژگی‌ها مسخره می‌کنند، خودشان از آن خصوصیات برخوردار هستند، اما می‌خواهند این ویژگی‌ها را به افراد دیگر نسبت دهند تا دستمایه‌ای برای تمسخر آن‌ها داشته باشند.

وی در ادامه صحبت‌های خود اظهار کرد: با توجه به تفاوت بی‌نظیری که در میان فرهنگ‌های مختلف وجود دارد، گاهی تمسخر دیگران از روی ناآشنایی با فرهنگ‌های مختلف صورت می‌گیرد در حالی که با نگاهی جامع به گستردگی فرهنگ اقوام مختلف، متوجه می‌شویم تفاوت‌های موجود نه تنها باعث مسخره کردن نمی‌شود بلکه زمینه‌ای مناسب را فراهم می‌آورد تا افراد از ابعاد گسترده تری از ظرفیت‌های فرهنگی اقوام مختلف بهره بگیرند.

 

قموشی توضیح داد: همچنین بسیاری از افرادی که همواره سعی در تمسخر و تحقیر دیگران دارند، چنین واکنشی را در پاسخ به رفتار‌های اینچنینی که در دوران کودکی با آن‌ها صورت گرفته، بروز می‌دهند چرا که با نگاه کردن به گذشته به خصوص دوران کودکی این افراد، مقطع‌هایی را مشاهده می‌کنیم که فرد به دلایل مختلفی مانند ضعف در تحصیل، تفاوت درجه هوش با سایر همسالان خود و مواردی اینگونه مورد تمسخر همکلاسان و حتی برخی از مربیان آموزشی قرار گرفته است.

وی یادآور شد: در بیشتر موارد، انسان‌هایی که ایمان ضعیفی دارند به مسخره کردن دیگران روی می‌آورند از این رو اگر افراد دیگری را هم در این روند نادرستی که پیش گرفته اند، با خود همراه کنند درواقع زمینه‌ای را برای گسترش هرچه وسیع‌تر رفتار‌ها و عادت‌های نادرست اخلاقی رقم می‌زنند و این موضوع خلاف آموزه‌های اسلامی و دینی به شمار می‌رود.

این کارشناس مسائل فرهنگی همچنین افزود: بسیاری از افراد مسخره کننده با نام‌هایی همچون طنز و لطیفه دیگر افراد را مسخره می‌کنند در حالی که چنین اقدامی نه تنها طنز و لطیفه نیست بلکه شخصیت و روحیه فرد مسخره شونده را زیر سوال می‌برد و ممکن است حتی در بخش‌هایی از زندگی عادی و روزمره او اختلال ایجاد کند.

وی توضیح داد: بسیاری از اشخاص وقتی در مراسمی حضور پیدا می‌کنند، تنها به دلیل اینکه حرفی برای گفتن داشته باشند و بتوانند شرایطی را جهت رضایت و خشنودی دوستانشان از خود رقم بزنند، از آبرو و حیثیت دیگران مایه مى‏‌گذارند و با کارهایى از قبیل تقلید در راه رفتن، سخن گفتن، غذا خوردن و خلاصه به هر طریقى از اشاره و کنایه و... دیگران را به مسخره مى‏‌گیرند. چنین افراد مسخره کننده‌ای نه آبروی دیگران بلکه خود را به بازی می‌گیرند و با گذشت زمان، در شرایطی قرار می‌گیرند تا متوجه شوند سزای مسخره کردن دیگر انسان‌ها چیست.

 

قموشی تصریح کرد: قرآن کریم مسخره کردن دیگران را مورد سرزنش و نهی قرار داده و آن‌را به‌عنوان ظلم و ستم مورد توبیخ و تهدید قرار داده است و به توبه سفارش مى‏‌کند.

 

وی همچنین اظهار کرد: خداوند متعال درآیه ۱۱ سوره حجرات در رابطه با ضرورت پرهیز از مسخره کردن دیگران فرموده است: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَومٌ مِّن قَوْمٍ عَسَى أَن یَکُونُوا خَیْرًا مِّنْهُمْ وَلَا نِسَاء مِّن نِّسَاء عَسَى أَن یَکُنَّ خَیْرًا مِّنْهُنَّ وَلَا تَلْمِزُوا أَنفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ بِئْسَ الاِسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ وَمَن لَّمْ یَتُبْ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ». در این آیه خداوند فرموده است: «اى کسانى‌که ایمان آورده‌‏اید نباید گروهى از مردان شما گروه دیگر را استهزاء کنند، شاید آن‌ها که مورد استهزاء واقع مى‌‏شوند بهتر از مسخره کنندگان باشند و همچنین زنان یکدیگر را مسخره نکنند، زیرا ممکن است زنان مسخره شده از آن‌ها که مسخره مى‏‌کنند بهتر باشند و مبادا از یکدیگر عیب‌جویى کنید و زنهار از این‌که یکدیگر را با القاب زشت و ناپسند یاد کنید که پس از ایمان آوردن، نامى که نشان از فسق و فجور دارد بسیار زشت است و هر کس که از این رفتار توبه نکند ستمگر و ظالم است».