بازدید از مراکز نظامی؛ بهانه خروج از برجام یا ترفند جاسوسی؟/ آمریکا نه حق دارد و نه جرات
بهانه بازدید
این رسانه آمریکایی در گزارش خود آورده بود که ترامپ برای خروج بدون هزینه از برجام به گزینه‌های مختلفی روی آورده است که یکی از آنها اعمال فشار برای بازرسی از تاسیسات نظامی ایران است. آنطور که در گزارش آسوشیتدپرس ذکر شده بود اگر ایران با بازرسی‌ها مخالفت کند، ترامپ پشتوانه‌ای قوی برای بیان این ادعا خواهد داشت که ایران در حال نقض برجام است و نقض و شکست توافق برجام را به گردن این کشور خواهد انداخت.
نیویورک تایمز دیگر رسانه معتبر آمریکایی نیز در گزارشی مشابه، نوشت که بر اساس گفته‌های چندین و چند مقام خارجی، ایالات‌متحده در حال مطرح کردن امکان درخواست دسترسی به پایگاه‌های نظامی ایران با بازرسان بین‌المللی در وین است.
پروتکل الحاقی
اما ادعای رسانه‌های آمریکایی مبنی بر اهتمام هیئت حاکمه این کشور برای اعمال فشار جهت بازدید از تاسیسات و مراکز نظامی ایران در چارچوب برجام در شرایطی است که نه در این توافق و نه در قطعنامه پیرامونی آن، به هیچ وجه بند و مفادی دال بر ضرورت بازدید از مراکز نظامی ایران درج نشده است؛ بلکه ایران صرفا به جهت تسهیل و تسریع در فرایند اعتماد سازی، بصورت داوطلبانه پروتکل الحاقی را اجرایی می‌کند؛ پروتکلی که در آن هیچگونه «الزام مشخصی» برای دسترسی به سایت‌های نظامی کشورها پیش‌بینی نشده است؛ مضاف بر اینها، مقامات و مسئولان کشورمان نیز در رابطه با بازدید از مراکز نظامی از آن جهت که مستقیما مرتبط با حیطه محرمانه امنیتی و دفاعی است بسیار حساس هستند.
مراکز نظامی؛ حریم امنیتی
علی‌اکبر ولایتی رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام جمعه شب در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی پیرامون قصد آمریکاییها برای بازدید از مراکز نظامی ایران، اظهار داشت: «نه به آنها اجازه داده میشود که چنین کاری بکنند و نه جرات این را دارند که به حریم امنیتی ایران تجاوز کنند. به هیچ وجه آمریکاییها چنین حقی ندارند. آنها جرات نمی‌کنند به سمت ایران بیایند و به هیچ‌وجه به مراکز نظامی راه نخواهند یافت، چون جزو حریم امنیتی جمهوری اسلامی ایران است. آمریکاییها هم از این بیهوده‌گویی‌ها و گزافه‌گویی سودی نمی‌برند، جز اینکه آبروی خود را در صحنه بین‌المللی برده و خواهند برد».
واکنش قاطعانه
البته در اوایل سال 94 نیز در شرایطی که مذاکرات فشرده برای انعقاد توافق هسته‌ای میان هیئت‌های ایران و 1+5 در جریان بود، زمزمه‌هایی در خصوص احتمال گنجاندن بندی مرتبط با بازدید از تاسیسات نظامی ایران در توافق هسته‌ای مطرح شده بود که با واکنش قاطعانه مقام معظم رهبری روبه رو شد؛ معظم‌له، سی‌ام اردیبهشت 94 در آیین دانش آموختگی دانشجویان افسری و تربیت پاسداری دانشگاه امام حسین (ع) در این رابطه فرمودند: «حالا در همین مذاکرات باز حرفهای تازه‌ای میزنند. [مثلا] بازرسی‌ها، گفتیم که اجازه نمیدهیم از هیچ‌یک از مراکز نظامی هیچ بازرسی‌ای از سوی بیگانگان صورت بگیرد. میگویند بایستی ما بیاییم با دانشمندان شما مصاحبه کنیم یعنی در واقع بازجویی کنیم. ما اجازه نمیدهیم به حریم دانشمندان هسته‌ای ما و دانشمندان در هر رشته‌ی حسّاس و مهمّی، اندک‌اهانتی بشود. من اجازه نمیدهم بیگانگان بیایند با دانشمندان ما، با فرزندان برجسته و عزیز ملّت ایران که این دانش گسترده را به اینجا رسانده‌اند، بخواهند بنشینند حرف بزنند. در دنیا هیچ عاقلی اجازه نمیدهد، هیچ دولتی اجازه نمیدهد؛ دانشمندانشان را مخفی میکنند، نمیگذارند اسمهایشان را هم کسی بفهمد. دشمن پُررو و وقیح توقّع دارد اجازه بدهند راه را باز کنند و بیایند با دانشمندان ما، با اساتید ما، با محقّقین ما گفتگو کنند، مذاکره کنند. درباره‌ی چه؟ درباره‌ی یک پیشرفت اساسی بومی علمی در کشور. این اجازه مطلقاً داده نخواهد شد؛ این را هم دشمنان بدانند، هم کسانی که منتظرند ببینند تصمیم نظام جمهوری اسلامی چه میشود، بدانند».
بازدید، جاسوسی
اما جاسوسی آمریکا به بهانه مسائل هسته‌ای و حتی از طریق آژانس بین المللی انرژی اتمی از سایر کشورها، امری مسبوق به سابقه است. موضوع جاسوسی آمریکا از سایر کشورها از طریق اطلاعات آژانس، یک موضوع قدیمی است که شاید نمونه بارز آن در رابطه با عراق باشد؛ پس از حمله ناکام عراق به کویت در سال 1990، که به جنگ خلیج فارس معروف شد، شورای امنیت سازمان ملل با همکاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کمیته‌ای برای خلع سلاح این کشور موسوم به «آنسکام» را تاسیس کرد.
آنسکام با همکاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی 7 سال 250 گروه بازرسی را روانه عراق کرد. «نورمن سالومون» تحلیلگر برجسته آمریکایی در کتاب «جنگ عراق» می‌نویسد: «واشنگتن از بازرسان آنسکام برای اهداف جاسوسی خود بهره برده بود، چرا که مشخص شد فعالیت آنها هیچگونه ارتباطی با مأموریت‌های مجاز از سوی سازمان ملل نداشته است. در اواخر سال 2002، گروه‌های جدیدی از بازرسان که در عراق جستجو می‌کردند اطلاعات ذی قیمتی را برای ایالات متحده فراهم آوردند، که موجب تقویت هرچه بیشتر استفاده آمریکا از حمله نظامی علیه عراق شد».
برخی تحلیلگران داخلی با اشاره به جاسوسی‌های ماموران آژانس از عراق در چارچوب پروژه خلع سلاح این کشور در دو دهه گذشته، تلاش محافل سیاسی و اطلاعاتی غرب برای برجسته سازی مسئله هسته‌ای ایران در یک دهه اخیر را در راستای اهداف جاسوسی ارزیابی میکنند و در این زمینه مشخصا از ترور دانشمندان هسته‌ای کشورمان توسط سرویس‌های جاسوسی آمریکا و رژیم صهیونیستی نام می برند.
فرصت نمی دهیم
آنچه که مسلم است هیئت حاکمه جدید آمریکا برای توجیه خروج خود از برجام بدنبال بهانه های واهی است. البته علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی پنج روز پیش گفت که آمریکا به دنبال خروج از برجام با هزینه ایران است که قطعا این فرصت از سوی ما در اختیار این کشور قرار داده نخواهد شد. البته این به مفهوم حفظ برجام با هر هزینه‌ای نیست.
آمریکاییها بر روی بهانه بازدید از مراکز نظامی کشورمان تمرکز کرده اند؛ قطعا طرح بازدید از مراکز نظامی ایران جهت راستی آزمایی برجامی با امتناع و مخالفت تصمیم گیران کشور مواجه خواهد شد.
اجازه بازدید نخواهیم داد
ولی‌الله نانواکناری نماینده مردم بابلسر و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در این رابطه به خبرنگار میزان می گوید:بهانه‌گیری‌های خصمانه آمریکا بحث امروز و دیروز نیست و این مسئله سبقه تاریخی دارد. به هیچ وجه اجازه نخواهیم داد تا آمریکایی‌های در قالب برجام از مراکز نظامی ما بازدید کنند.
همچنین محمدکاظم انبارلویی روزنامه نگار ارشد کشورمان به خبرنگار میزان می گوید: چنین خواسته‌ای امکانپذیر نیست. ما یک کشور مستقل هستیم و آمریکاییها نمی‌توانند استقلال مان را با درخواست بازدید از مراکز نظامی نادیده بگیرند. ما یک قراردادی از برجام با آنها داریم و مربوط به تاسیسات هسته‌ای است و چون در برجام بدعهدی دیده‌ایم ممکن است به مسیری برویم که حتی از NPT خارج شویم چه برسد به اینکه آمریکاییها ادعا داشته باشند از مراکز نظامی ما بازدید کنند.
به هر روی باید منتظر غوغاسالاری‌های ترامپ و دوستانش در کاخ سفید و کنگره آمریکا باشیم؛ در این میان آنچه اهمیت دارد اینکه آنها ظاهرا مصمم به خروج از برجام هستند و برای این کار دنبال بهانه تراشی اند اما به ایران اجازه چنین کاری را نخواهد داد.