کاهش بهره‌وری آب با استفاده از کنتورهای مشترک/موفقیت صنعت ارتباطات در کسب بالاترین بهره‌وری/ضعف بهره‌وری در بخش ساختمان
به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، افزایش بهره‌وری یکی از مباحثی است که خلا آن در سال‌های گذشته بیشتر در اقتصاد ما نمایان شده است.به همین خاطر برای بررسی وضعیت بهره‌وری در حوزه‌های مختلف اقتصاد به گفت‌وگو با رویا طباطبایی، رئیس سازمان ملی بهره‌وری ایران نشستیم تا از آخرین شرایط بهره‌وری ایران با خبر شویم.
در بخش نخستین این مصاحبه به موضوعاتی همچون جایگاه بهره‌وری در برنامه ششم توسعه،بهره وری بانک‌ها، بررسی سنجش و ارزیابی بنگاه های اقتصادی،شاخص ارزیابی، بهره وری شاخص نیرو کار پرداختیم.
در ادامه این مصاحبه به مواردی همچون بهره‌وری آب، بهره‌وری انرژی، بهره‌وری در حوزه‌های مختلف اقتصادی و بهره‌وری خودروسازان پرداختیم.
* آپارتمان نشینی یکی از دلایل افت بهره‌وری آب
در فصل تابستان قرار داریم که در این ایام مصرف آب به شدت افزایش می‌ِیابد و به تازگی صحبت‌هایی در خصوص بهره‌وری آب و شاخص پایین ایران در این خصوص در میان کشورهای خاورمیانه و شمال افریقایی به گوش می‌رسد. در این خصوص با وزارت نیرو به‌عنوان متولی امر آب شرب کشور چه تعاملاتی داشته و چه برنامه‌ای برای افزایش بهره‌وری آب در کشور دارید؟
اخیراً کارگاه 5 روزه آموزشی بین‌المللی برای سازمان ملی بهره‌وری آسیایی در کشور با همکاری سازمان ملی بهره‌وری به همراه جهاد کشاورزی برگزار شد که از 14 کشور در این کارگاه آموزشی شرکت کردند. پیش از این از حدود 2 سال پیش کمیته بهره‌وری با مشارکت وزارت نیرو، وزارت جهاد کشاورزی و خود ما و بعضی از دانشگاه‌ها به همراه یونسکو تشکیل و جلسات متعددی را برگزار کردیم که در حال حاضر بنا به شرایط این جلسات کندتر برگزار می‌شود ولی به زودی این کمیته را مجدداً برگزار خواهیم کرد.
برای بهره‌وری آب در تکلیف برنامه جامع بهره‌وری کشور برنامه‌ای در خصوص ارتقای بهره‌وری آب در دولت دوازدهم تقدیم هیئت وزیران شده. مسائل کشور ما در خصوص بهره‌وری آب قابل مقایسه با کشورهای حاشیه خلیج فارس نیست زیرا از لحاظ جمعیت و منابع آبی در اختیار کشور قابل قیاس با این کشورها نیستیم. مسئله کشور ما در خصوص آب با توجه به جمعیت و میزان منابع آب و شرایط جغرافیایی کشور یک بحران ویژه به حساب می آید که به جز مناطق محدود، سایر مناطق در کشور از کمبود آب رنج می‌برد.
آپارتمان‌نشینی و استفاده از کنتورهای مشترک در واحدهای بزرگ مسکونی یکی از نقاط ضعف ساختمان‌ها برای بهره‌ور کردن منابع آبی به حساب می‌ِآید. همچنین پایین بودن بهای آب شرب و بی‌توجهی مردم هنگام استفاده به دلیل بهای کم آن بر روی بهره‌وری پایین منابع آب شرب تأثیرگذارا ست.
در کنار این مسئله، صداوسیما و سایر نهادها باید در خصوص قرار گرفتن شرایط کشور بر روی هشدار بیش از پیش فعالیت و آگاه سازی کنند. کشاورزان نیز باید روش‌های قدیمی آبیاری را کنار گذاشته و به روش‌های نوین آبیاری روی بیاورند. سازمان بهره‌وری نقش حلقه واسطه را میان دو وزارتخانه جهاد کشاورزی و وزارت نیرو بازی کند تا از این طریق و از تبیین قوانین جدید و برگزاری کامل کمیته بهره‌وری آب بتوانیم شاهد ارتقاء بهره‌وری در این زمینه باشد.
استفاده مشترکین از شیرآلات اهرمی و یا چشمی به ویژه در مراکز عمومی، بهبود سیستم تجهیزاتی برای کاهش هدر رفت آب و جریمه مشترکین پرمصرف از سوی وزارت نیرو به همراه فرهنگسازی برای پرهیز مشترکین از اسراف در این زمینه باید صورت گیرد.
در شرایط حال حاضر نقش خانواده‌ها پررنگ‌تر از تمام نهادهای اجرایی کشور بر روی افزایش بهره‌وری است. گفتنی است این فرهنگسازی باید از دوران کودکی و از مدارس بر روی کودکان و نوجوانان آغاز گردد. تا این اعضا جلوی مصرف زیاد آب در محل زندگی خود را بگیرند. همچنین اقدام آب و فاضلاب برای جداسازی کنتور آب واحدهای مسکونی می تواند بر افزایش بهره‌وری کشور تأثیر مثبت داشته باشد.
گفتنی است اگر ما 25 تا 30 درصد در مصرف آب صرفه‌جویی نکنیم به زودی با مشکلاتی مواجه خواهیم شد که دیگر هر اقدامی برای جبران دیر است.
*نیاز به فرهنگسازی در راستای افزایش بهره‌وری انرژی
در خصوص بهره‌وری انرژی در کشور طی سال‌های گذشته توصیحاتی بفرمایید.
در خصوص بهره‌وری انرژی مدت‌ها است که در سازمان محاسباتی صورت گرفته، بخش معاونت، پایش و مشاوره بهره‌وری ما یکی از معاونت‌های سازمان است کاملاً تسلط کافی بر روی جنبه‌های فنی دارد و از هر بنگاهی که بخواهند بهره‌وری انرژی خود را محاسبه کنند می‌تواند از کمک‌های فنی و مشاوره‌ای سازمان بهره‌مند شود.
در شرایط کلی در ایران مصرف انرژی نسبت به تولید ناخالص ملی بسیار بالا است. طبق محاسبات صورت گرفته مصرف انرژی در ایران چندین برابر کشورهایی با جمعیت مشابه و تولید ناخالص ملی نزدیک به ما را دارند.
یکی از عوامل آن را می‌توان به فرهنگسازی در مدل مصرف اشاره کرد. مورد بعدی سطح پایین تکنولوژی در صنعت است که این عامل باعث شده از ماشین‌آلات مورد استفاده در کارخانجات تماماً از لحاظ مصرف انرژی پرمصرف باشند که این نیز با عاملی چون قیمت پایین حامل‌های انرژی در کشور ارتباط مستقیم دارد.
در صنعت خودروسازی با وجود اقدامات صورت گرفته در سال گذشته ولی به دلیل تحریم‌های اعمال شده در این صنعت هم‌اکنون نیازمند فعالیت گسترده برای افزایش بهره‌وری هستیم.
از نظر وسایل برقی مورد استفاده در منازل و ادارات باید به سمت استفاده از وسایل برقی با درجه A و یا A+ و A++ و A+++ باشیم. این وسایل شاید در ابتدا گران قیمت‌تر از سایر وسایل مشابه خود باشند ولی در طول زمان با صرفه‌جویی در مصرف انرژی تفاوت قیمت ابتدایی خود را جبران می‌کند.
برنامه‌های مشترکی هم با سازمان های مربوطه داریم تا بتوانیم موارد یافت شده را در کشور ما جایگزین کنید؟
ما چون تا سال های گذشته سازمانی کوچک بودیم و به تازگی رشد داشته ایم، مسئله بهره‌وری ابعاد گسترده‌ای به خود گرفت، ولی در شرایط فعلی نمی‌توانیم جوابگوی نیاز تمام سازمان ها باشیم، ولی به هر حال برنامه‌های مختصری داریم که امیدواریم با داشتن نیروی انسانی کافی بتوانیم کارمان را گسترده‌تر کنیم.
عضویت ما در سازمان بهره‌وری آسیایی در نقش دبیرخانه سازمان به معنای ارتباط گسترده بین المللی است،که این ارتباط می‌تواند تجارب کشورهای موفق و کمک های فنی و مشاوره‌ای کشورهایی مانند ژاپن، تایوان و کره‌جنوبی را به ایران منتقل کند.
در خصوص بهره‌وری انرژی در حوزه‌های مختلف کدام گروه دارای بهره‌وری بیشتر و کدام گروه دارای کمترین میزان بهره‌وری است؟
آمار ریز و دقیق در خصوص گروه‌های مختلف انرژی و محاسبه بهره‌وری آنها صورت نگرفته است و امکانات آماری این اجازه را به ما نداده است که با جزئیات تمام مسائل را بررسی کنیم.
در محاسبه بهره‌وری بنگاه‌ها مشکلی وجود ندارد و به راحتی تمام مسائل در آنجا قابل دسترسی و محاسبه است. البته در این میان باید به ذات فعالیت بنگاه‌ها نیز توجه کرد زیرا برخی از تولیدی‌ها به ذات انرژی‌بر هستند که در این صورت ایران با سیاستی می‌تواند این رشته فعالیت‌ها را کاهش دهد و جایگزین آن در حوزه‌هایی فعالیت کنند که کمتر در کشور انرژی نیاز دارند.
به‌طور مثال فولادسازی‌ها مصرف انرژی بالایی دارند به همین دلیل در برخی از برهه‌های زمانی کشورهایی که خود توانایی تولید فولاد را داشتند رو به واردات این کالا از کشورهای دیگر کردند. بر همین اساس باید کار زیادی را بر روی بهره‌وری و سنجش بهره‌وری در داخل کشور انجام داد و فقط در این دو سه سال گذشته اقداماتی در این زمینه صورت گرفته و امیدواریم بتوانیم این کاری که انجام می‌دهیم به بهترین نحو در آینده ادامه دهیم.
در خصوص بهره‌وری سرمایه اطلاعاتی در حال حاضر دارید یا خیر؟
اطلاعاتی داریم و مطالب مربوط به آن در روی سایت قرار گرفته است. در سطح بخش‌های نه گانه می‌توانید اطلاعات را ملاحظه کنید و حتی در زمینه بنگاه‌های بورسی هم این اطلاعات وجود داشته باشد.
* بهره‌وری بالای در صنعت ارتباطات
در حال حاضر بهره‌ورترین حوزه اقتصادی کشورمان کدام است؟
دربخش بهره‌وری عوامل تولید در حوزه‌های مختلف اقتصادی اگر بخواهیم یک دوره ده ساله را در نظر بگیریم زیرا بهره‌وری معقوله‌ای است که باید در یک دوره بلندمدت و میان‌مدت محاسبه شود و اگر سال پایه را 1383 در نظر بگیریم بخش ارتباطات از سایر نهادها بهتر عمل کرد بعد از آن بخش حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات، بخش معدن، اینها بخش‌هایی بودند که موفق‌تر ظاهر شدند.
حوزه نفت و گاز به دلیل تحریم در شرایط ناگواری در خصوص بهره‌وری در آن سال‌ها بوده که بعد ازتحریم‌ها توانسته در سال های 94 و 95 آنها را جبران کند. بخش ساختمان هم تا آن سال عملکرد ضعیفی در خصوص بهره‌وری داشته که دلیل آن را باید در نبود تکنولوژی‌های روز در ساختمان‌سازی اشاره کرد.
دربخش سایر خدمات نیز موفق نبوده‌ایم در بخش خدمات حمل و نقل، ارتباطات، خدمات آب و برق و گاز جدا شده و مابقی تحت نام سایر خدمات محاسبه کردیم که بازهم بخش بزرگ و قابل توجهی به حساب می‌ِآید که موفق نبوده است.
در خصوص بهره‌وری خودروسازان کشورمان نیز توضیحاتی بفرمایید.
خودروسازان ما خیلی از تحریم لطمه دیدند و باید شدیدتر از آن برای جبران کاستی‌های ایجاد شده فعالیت کنند. زیرا کیفیت خودروهای ما مناسب نیست، همچنین این خودروها از نظر مصرف انرژی بالا هستند و راحتی مناسب برای مصرف‌کننده را ندارند.
ولی در شرایط فعلی که با خودروسازان بزرگ جهانی کار می‌شود امید است که کیفیت خودروسازان ما افزایش یابد زیرا در دنیا کشوری وجود ندارد که به‌صورت انفرادی اقدام به ساخت خودرو کند. اتومبیل‌سازان بزرگ جهان هم ممکن است برای تولید خودرو در یک کلاس مخصوصی به‌صورت مشارکتی اقدام به تولید کنند.
با توجه به اینکه تیراژ تولید خودروهای روزانه ما افزایش یافته ما بیشتر از قبل نیاز داریم که به مسئله کیفیت خودروها توجه کنیم.
با توجه به اینکه شاهد کاهش درآمدهای نفتی کشور هستیم و بر این اساس مسئله بهره‌وری باید بیش از پیش جدی گرفته شود. آیا خروجی‌های این جلسات تاثیرگذار بوده و نتایج ملموسی از آن داشته اید؟
بهره‌وری سهل و ممتنع است یعنی به ظاهر آسان می‌آید و فرمول آن به ظاهر آسان است ولی واقعیت این نیست. بهره‌وری واقعاً موضوع پیچیده و زمان‌ّبر است که این مسئله در کنار جدی گرفته نشدن در دوره‌های قبلی کار را برای ما مشکل کرده است.
برای مثال کشوری مثل ژاپن برای بحث بهره‌وری خود هدف بلندمدت داشت که شاید در حدود 25 سال طول کشید تا به هدف مورد نظر خود رسید.
مورد به‌خصوصی هست که خودتان بخواهید آن را مطرح کنید.
مبحث بهره‌وری موضوعی به ظاهر ساده است که فرمول محاسباتی آن به راحتی محاسبه می شود ولی در واقعیت بهره‌وری موضوع بسیار پیچیده‌ای است تا با آن به اهدافم مدنظر دست یابیم. برای توسعه در این بخش هم باید در زمینه فردی اقداماتی صورت گیرد، هم در سطح خانوارها و هم در سطح بنگاه‌های اقتصادی و بخش‌های کلان اقتصادی.
همه نهادها و سازمان‌ها باید با کمک هم در راستای ارتقای بهره‌وری قدم بردارند و اگر قرار باشد بهره‌وری سهم 35 درصدی در رشد اقتصادی داشته باشد این کار از دست یک نهاد برنمی‌آید بلکه هماهنگی بین دستگاه‌ها می طلبد.
سازمان ملی بهره‌وری ایران به عنوان مرکز ثقلی در میان نهادها و سازمان ها نقش هدایتگر و نظارتگر دارد تا از اقدامات متناقض جلوگیری شود ولی کشورهای مثل کره و ژاپن و کشورهای موفق در این زمین حداقل چیزی در حدد 20 سال زمان گذاشتند تا به‌صورت عمیق بتواند در تمام ستون اقتصادی به بهره‌وری بیندیشند و به بهره‌وری عمل کنند و امیدواریم روزی برسد همه ایرانیان به بهره‌وری آب، بهره‌وری خاک و انرژی بنیدیشند و در راستای آن عمل کنند.
انتهای پیام/