نقش فناوری ارتباطات و اطلاعات در توسعه کشاورزی

به گزارش گروه اقتصاد ، فناوری ارتباطات و اطلاعات در تعریفی ساده، عبارت است از گردآوری، سازماندهی، ذخیره و نشر اطلاعات اعم از صوت، تصویر، متن یا عدد که با استفاده از ابزار رایانه‌ای و مخابرات صورت پذیرد.

فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) عبارتی است که شامل همه وسایل ارتباطی و کاربرد‌های آنها می‌شود؛ مانند رادیو، تلویزیون، تلفن همراه، رایانه، نرم‌افزار و سخت‌افزار، شبکه، سامانه‌های ماهواره‌ای و ... و همین‌طور خدمات گوناگونی که با آنها در ارتباط‌اند؛ مانند ویدئوکنفرانس و آموزش از راه دور. تجارب جهانی نشان می‌دهد که فناوری ارتباطات و اطلاعات توانسته در تمامی عرصه‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی زندگی بشر تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد.

به دلیل همین تأثیر‌گذاری، جهان امروز به‌سرعت در حال تبدیل‌شدن به یک جامعه اطلاعاتی است که در آن دانایی‌محوری و میزان دسترسی و استفاده مفید از دانش، نقش کمی در توسعه پایدار دارد. بر اساس گزارش فائو در سال ١٩٩٣، فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند در توسعه کشاورزی پایدار کمک كند که می‌توان به بعضي ﮐﺸﺎورزان و ﮐﺎرﮔﺰاران اﻣﺮ ﺟﻬﺖ ﺗﺼﻤﯿﻢﮔﯿﺮی اﻗﺘﻀﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی اﻃﻼﻋﺎت، ارائه اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﻓﻨﺎوری‌ها و ﻧﻬﺎده‌ها ﮐﺸﺎورزی، مانند وارﯾﺘﻪ‌های زراﻋﯽ ﺟﺪﯾﺪ، ارائه اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد آﻓﺎت و ﺑﯿﻤﺎری‌ها ﺑﻪ‌ﻣﻨﻈﻮر ﮐﻨﺘﺮل و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آنها، ارائه اﻃﻼﻋﺎت درﻣﻮرد آب‌و‌هوا و ﭘﯿﺶ‌ﺑﯿﻨﯽ‌های اﻗﻠﯿﻤﯽ، ارائه قیمت محصول و نهاده‌ها براي برنامه‌ريزي تولید و فروش اشاره كرد.

به عبارت دیگر اصلی‌ترین و مهم‌ترين ﮐﺎرﺑﺮد فناوری‌‌های اﻃﻼﻋﺎﺗﯽ و ارﺗﺒﺎﻃﯽ در ﮐﺸﺎورزی و ﺗﻮﺳﻌﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ تمرکز بر ﺗﻮاﻧﻤﻨـﺪﺳـﺎزی ذی‌نفعان است، از جمله ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی در ﺣﯿﻄﻪ ﮐﺎراﯾﯽ و ﺑﻬﺮه‌وری ﺗﻮﻟﯿﺪ (ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی اقتصادی)، اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﺸﺎرﮐﺖ، دﺳﺘﺮﺳﯽ و ﺣﻀﻮر در ﺟﻮاﻣﻊ (توانمندسازی اجتماعی) و دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ اﻣﮑﺎﻧﺎت رﻓﺎﻫﯽ و ﺑﻬﺪاﺷﺖ اشاره کرد. فناوری اطلاعات باعث کاهش هزینه فرصت شده و با ایجاد ارزش افزوده و کاهش هزینه‌های تولید و فروش و بازاریابی به بهره‌وری و کارايی اقتصادی در تولید و خدمات کمک می‌‌كند. از جمله کاربردهای فناوری ارتباطات و اطلاعات در اقتصاد سبز است. اینکه چگونه برای دستیابی به اهداف اقتصاد سبز می‌توان از فناوری ارتباطات و اطلاعات استفاده کرد، موضوع مهمی است که در تجارب کشورها می‌توان آن را جست‌وجو کرد.

در دو دهه گذشته، اینترنت و سایر ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات کمک شایانی به پیاده‌سازی سیاست‌ها و رویکردهای «رشد سبز» و «اقتصاد سبز» کرده‌اند. مطالعات انجام‌شده درخصوص توسعه پایدار جهانی و فناوری ارتباطات و اطلاعات برآورد کرده که استقرار سیستم‌های هوشمند باعث افزایش کارایی تولید و مصرف انرژی شده و انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای در بخش حمل‌ونقل، ساختمان و تولیدات کارخانه‌ای را ١٥ درصد در سال ٢٠٢٠ نسبت به سال ٢٠٠٢ کاهش خواهد داد (The Climate Group، ٢٠٠٨). به عبارت دیگر توسعه فناوری اطلاعات در صورت کارآمدی آن می‌تواند کمک شایانی به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای داشته باشد. از سوی دیگر مؤسسات بین‌المللی برای جلوگیری از تخریب محیط زیست که در نتیجه رشد اقتصادی سریع و توسعه مناطق شهری در کشورهای درحال‌توسعه صورت می‌گیرد، از فناوری اطلاعات برای مدیریت آن استفاده می‌کنند.

به‌عنوان‌مثال می‌توان به موضوعات مرتبط با آن همانند جمع‌آوری و تحلیل و نظارت و سازماندهی درخصوص مدیریت کلان‌شهر‌ها در راستای حفظ و صیانت از محیط زیست درخصوص ارتباط هدفمند و سازنده میان کارکنان، مشاوران، دانشمندان، برنامه‌ریزان و متخصصان اشاره کرد که اینترنت نقش ارتباطی وسیعی را ایفا می‌کند و باعث تسریع امور و کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی و بهره‌وری می‌شود.

تجارب جهانی نشان می‌دهد که نقش سازنده و مهم فناوری ارتباطات و اطلاعات در دستیابی به مولفه‌های اقتصاد سبز نیازمند برنامه و مدیریت هوشمند، خلاق و پویاست.

فاطمه پاسبان :عضو هیأت علمی پژوهشی مؤسسه برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی