ترویج خرافات و ارتباط آن با کسب درآمد/ تاثیر گسترده خرافه‌پرستی بر جوامع غیر قابل انکار است
به گزارش خبرنگار گروه فرهنگی ، خرافات و خرافه از دیرباز در هر عصر و دوره‌ای وجود داشته است و شاید تفاوت آن در زمان‌های مختلف تنها در شیوه ارائه این موضوع بین افراد باشد.
در شکل‌گیری باور‌های خرافی بین افراد در جوامع مختلف، علاوه بر نداشتن آگاهی، مواردی مانند کسب درآمد و سوءاستفاده‌های مالی از افراد ساده لوح، تخریب کردن شخصیت‌های برجسته و مورد اعتماد مردم و همچنین عوام زدگی و حاکم شدن شرایط سرشار از جاهلیت نقش مهمی ایفا می‌کنند.
به طور معمول تاثیر باور‌های خرافی تنها در همان دوره زمانی مورد نظر بر جای نمی‌ماند بلکه در بسیاری از موارد شاهد برجای ماندن تاثیرات این گونه نگرش‌ها بر نسل‌های آینده هم هستیم چرا که بسیاری از اعتقادات و باور‌ها در میان جوامع به صورت سینه به سینه نسل به نسل منتقل می‌شوند.
در شماره سوم از سلسله مصاحبه‌های پرونده ویژه میزان با موضوع خرافات، به این محور، زمینه‌های ایجاد شدن و تاثیرگذاری آن بر جوامع می‌پردازیم.
در ادامه می‌توانید بخش‌های اول و دوم گفت و گو‌های صورت گرفته با موضوع "خرافات" را مطالعه کنید:
از شکل‌گیری خرافات تا حرکت در مسیر خرافی/ چگونه در مسیر خرافه‌زدایی گام موثر برداریم؟
رابطه عمق خرافات با سطح فرهنگ یک جامعه/ اصلی‌ترین دلیل شکل‌گیری خرافات چیست؟
سلمان محمدی کارشناس مذهبی در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگی گفت: علاوه بر نداشتن آگاهی که در مواقعی باعث شکل‌گیری خرافات می‌شود، موارد دیگری نیز در ایجاد این موضوع و همچنین استمرار آن در طول زمان تاثیر می‌گذارد.
وی ادامه داد: در هر دوره زمانی عده‌ای از افراد سودجو وجود دارند که به منظور کسب سود و درآمد از شرایط اجتماعی جامعه سوءاستفاده می‌کنند که رواج خرافات و خرافه پرستی نمونه‌ای از این سوءاستفاده‌ها است.
این کارشناس مذهبی تصریح کرد: به طور معمول به چنین افراد سودجویی، فالگیر و در مواردی رمال گفته می‌شود. این افراد با استفاده از وسایل عجیب و غریب و بیان ناگفته‌هایی که در بیشتر موارد نادرست هستند و نادرستی آن‌ها با گذشت زمان مشخص می‌شود، سعی می‌کنند موضوعاتی را درباره زندگی آینده افراد بگویند.
وی در ادامه صحبت‌های خود اظهار کرد: در گذشته که حضور استعمارگران بر بسیاری از کشور‌ها و مردم آن‌ها سایه انداخته بود، در مواردی شاهد بودیم که استعمارگران به منظور تسلط هرچه بیشتر بر مردم آن نواحی، از راه تغییر در عقاید و باور‌های مردم آن مناطق وارد عمل می‌شدند.
محمدی همچنین افزود: با نگاهی به تاریخ و اتفاق‌هایی که در طول تاریخ رخ داده، متوجه می‌شویم که تغییر در عقاید مردم یک منطقه باعث شکل گیری خرافه و سپس خرافه پرستی در میان مردم شده است و چنین روندی با گذشت زمان نیز ادامه پیدا کرده است.
وی توضیح داد: بنا بر شرایط حاکم در دوره‌های زمانی مختلف، بسیاری از قدرتمندان و حاکمان عرصه سیاست و اقتصاد به منظور جلوگیری از الگو قرار گرفتن شخصیت‌های مذهبی، تاریخی و علمی آن عصر برای عموم مردم اقدام به ترویج و اشاعه خرافه در مورد آن افراد می‌کردند و اینگونه زمینه‌ای را برای دور کردن مردم از این شخصیت‌ها فراهم می‌آوردند.
این کارشناس مذهبی در ادامه صحبت‌های خود با اشاره به یکی از دلایل دیگری که در شکل گیری خرافه و رواج خرافه پرستی در میان مردم نقش بسزایی داشته است، اظهار کرد: یکی از موضوع‌هایی که در تمامی دوره‌ها وجود داشته و با پیشرفت‌های علمی در عصر‌های جدید نیز ارتباط چندانی ندارد، این است که گاهی اتفاق‌هایی نظیر بروز برخی از بیماری‌های سخت در زندگی انسان رخ می‌دهد که در چنین شرایطی محور‌های علمی کاری را از پیش نمی‌برند به همین جهت انسان متوسل به راه‌هایی مانند خرافه و زیر شاخه‌های این موضوع مانند جادو می‌شود.
وی یادآور شد: درواقع انسانی که در رویارویی با مشکل خود به چنین راهکاری متوسل می‌شود، به ناتوانی و درماندگی رسیده و در چنین لحظه‌هایی همیشه افرادی سودجو وجود دارند که از موقعیت پیش آمده برای این انسان‌ها سوءاستفاده کنند.
محمدی تصریح کرد: در هر دوره زمانی افرادی وجود دارند که عادت به بزرگ نمایی و غلو کردن درباره برخی از موضوعات و یا برخی از شخصیت‌ها دارند و با ادامه دادن چنین رویکردی به طور خواسته یا ناخواسته خرافه پرستی را رقم می‌زنند.
وی ادامه داد: بسیاری از افرادی که درباره موضوعات مختلف بزرگ نمایی بیش از اندازه انجام می‌دهند، از روی علاقه این کار را انجام می‌دهند در حالی که در عمل متوجه می‌شویم افراد مورد نظر نه تنها سودی برای این اشخاص در بر نداشته اند، بلکه در مواقع حساس حتی از کمک کردن به آن‌ها شانه خالی می‌کنند.
این کارشناس مذهبی توضیح داد: در برخی شرایط و بنا بر دلایل مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نقش افراد دانا، آگاه، عالم و آشنا به امور مختلف کم رنگ می‌شود و افراد ناآگاهی که با چنین اموری آشنایی ندارند، انجام دادن و مدیریت کردن امور را در دست می‌گیرند و اینگونه وضعیتی نابسامان را رقم می‌زنند که تاثیر آن تنها با گذشت زمان مشخص می‌شود. در این راستا می‌توان از وضعیت نامساعد و شرایط جاهلیت حاکم در دوره پیش از پیامبر اکرم (ص) نام برد و به همین دلیل بود که اعراب جاهل همه تلاش خود را برای مخالفت با خاتم پیامبران (ص) به کار گرفته بودند چراکه از نابود شدن قدرتشان و روی برگرداندن مردم از خرافه‌ها و بت هایشان وحشتی عجیب داشتند.
وی خاطرنشان کرد: تاثیری که خرافات و خرافه پرستی بر جوامع بر جای می‌گذارد بسیار وسیع و گسترده و در عین حال غیر قابل انکار است که بسیاری از آن‌ها در سال‌های آینده مشخص می‌شود با این حال می‌توان به تحریف شدن شخصیت‌های برجسته در عرصه‌هایی همچون تاریخ و اجتماع، عقب ماندن از پیشرفت‌های علمی و توسعه در امور فرهنگی، هدر رفتن منابع و امکانات و همچنین تبلیغات وارونه در جهت مخالف با هدف گذاری‌های صحیح برای یک جامعه و افراد آن به عنوان نمونه‌ای از این اثرگذاری‌ها اشاره کرد.
گفت و گو: بهاره کنجکاوفرد