چهار گلایه برجامی ظریف
پایبندی کامل ایران و پایبندی نازل طرف مقابل
اقداماتی که طبق برجام ایران باید انجام دهد، بصورت داوطلبانه حتی پیش از عملیاتی شدن برجام آغاز شده و هم اکنون ادامه دارد و این اقدامات هفت بار از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی - که تنها نهاد ذیصلاح برای اعمال نظر در بخش فنی برجام است - مورد تایید قرار گرفته است؛ یعنی آژانس از زمان آغاز اجرای برجام، هفت بار پایبندی ایران به این توافق را مورد تاکید قرار داده است.
اما اوضاع در طرف مقابل اینچنین نیست و علی‌رغم پایبندی کامل و جامع ایران به توافق هسته‌ای، کشورهای عضو 1+5 و در راس آنها آمریکا در این مدت به کرات در مسیر نقض برجام قدم برداشته‌اند.
پیشتازی آمریکا در نقض برجام
آمریکایی‌ها در نقض برجام پیشتازند؛ اگر دولت پیشین آمریکا به ریاست اوباما از نقض متن برجام اکراه داشت و تنها با سنگ اندازی‌هایش در مسیر رفع تحریم‌ها و موانع اقتصادی و مالی پیش‌روی ایران، روح برجام را نقض می‌کرد، اما هیئت حاکمه جدید آمریکا به ریاست دونالد ترامپ علنا و آشکارا هم روح و هم متن برجام را نقض میکند و توصیه‌های شرکای اروپایی آنها هم دیگر موثر نیست؛ این امر به قدری حاد شده است که ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در یکماه اخیر چهاربار از نقض آشکار برجام توسط آمریکا سخن گفته است.
انتقاد صریح ظریف از نقض توامان روح و متن برجام
ظریف دیروز(25 تیر96) در مصاحبه با شبکه «سی ان ان»، به صریح ترین شکل ممکن از آمریکا به سبب نقض برجام انتقاد کرد و گفت: وقتی ما درباره توافقنامه مذاکره کردیم تصمیم گرفتیم که آژانس را تنها مرجع پذیرفته شده برای نظارت بر اجرای بخش هسته‌ای توافقنامه قرار دهیم و آژانس نیز از روز اجرای توافقنامه هفت بار تایید کرده است که ایران توافقنامه را صادقانه، کامل و بدون نقص اجرا کرده است. اما آمریکا به بخش مربوط به خود در توافقنامه(برجام) عمل نکرده است. وقتی کاخ سفید چند روز پیش اعلام کرد که رئیس جمهور ترامپ از حضور خود در هامبورگ در جریان اجلاس گروه بیست برای منصرف کردن رهبران کشورهای دیگر برای تعامل تجاری و اقتصادی با ایران استفاده کرد، این کار او نقض نه فقط روح برجام بلکه متن برجام است.
اشاره ظریف در بند آخر مرتبط است با اظهارات هفته گذشته «مارک شورت» یکی از نزدیکان ترامپ و مدیر سیاستگذاری کاخ سفید، که گفته بود رئیس‌جمهور آمریکا در سفر اخیرش به هامبورگ آلمان جهت شرکت در اجلاس گروه 20، در جریان رایزنی با روسا و مقامات کشورهای شرکت کننده، بر لزوم توقف مراودات و تبادلات تجاری سایر کشورها با ایران تاکید کرده است.
ضرورت تجدیدنظر آمریکا در مواجهه با برجام
اما ظریف روز پنجشنبه هفته گذشته نیز در بدو ورود به نیویورک جهت شرکت در اجلاس سالانه سیاسی سازمان ملل، در مصاحبه با خبرنگاران صریحا از پایبندی نازل واشنگتن به برجام سخن گفت و اعلام داشت که «دراین مرحله انتظار ما این است که همه طرفین برجام به تعهدات خود پایبند بمانند اما متاسفانه تاکنون مشاهده کردیم که آمریکا در حدی بسیار نازل این توافق نامه را قبول داشته و به آن پایبند مانده است و با رویکردها و سیاست های نادرست خود قادر به احترام و حمایت از روح این توافقنامه نبوده و در نتیجه به ایران این اجازه را نداده تا به حد کامل از منافع این توافقنامه به صورتی که باید بهره ببرد. معتقدیم که سران آمریکا باید در برخورد با این توافقنامه تجدید نظر کنند چرا که در غیر این صورت به دوام این توافقنامه کمکی نخواهد کرد».
نامه به موگرینی در گلایه از آمریکا
در اواخر خردادماه نیز ظریف طی نامه‌ای به موگرینی مسئول هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام، به نقض صریح و توأمان روح و جسم برجام توسط دولت آمریکا به‌ویژه طی ماه‌های اخیر و پس از روی کار آمدن ترامپ، معترض شد.
در بخش‌هایی از این نامه به اقدامات آمریکا از جمله تحریم‌های اخیر و نیز بعضی اقدامات در دستور کار آمریکا من‌جمله لایحه موسوم به S.722 که در سنای آمریکا تصویب شد، اشاره و تأکید شده بود که این تحریم‌ها در صورت تصویب و اجرایی شدن، قطعاً نقض صریح بندهای برجام خواهد بود.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین در این نامه با ذکر برخی جزئیات، به سنگ‌اندازی‌های فراوان آمریکایی‌ها در مقابل بهره‌مندی ایران از منافع اقتصادی برجام شدیداً اعتراض کرده بود.
مقام معظم رهبری در دیداری که در 22 خردادماه با مسئولان نظام داشتند، به همین نامه ظریف که در آن بر نقض روح و جسم برجام تصریح شده بود، اشاره فرمودند و بیان داشتند:«در همین قضیّه‌ی برجام، ما در موارد زیادی -به‌خاطر اعتماد به حرف آن طرف مقابل، مذاکره‌کننده‌ی مقابل- از یک نقطه‌ای صرفِ‌نظر کردیم، به یک چیزی اهتمام نورزیدیم، یک خلأیی باقی ماند؛ دشمن همین الان از همان خلأ دارد استفاده میکند؛ اینها واقعاً مسائل مهمّی است. وزیر محترم خارجه‌ی ما، آقای دکتر ظریف، یک نامه‌ی گویایی به مسئول اروپایی مینویسند -البتّه این بارِ چندم است- و موارد نقض روح برجام و جسم برجام [را مطرح میکند]. گاهی میگفتند روح برجام نقض شده، ایشان میگوید که فقط روح برجام نیست، [بلکه] یک جاهایی هم خود برجام -یعنی جسم برجام- هم نقض شده به‌وسیله‌ی آمریکایی‌ها؛ ایشان فهرست کردند فرستادند برای آنها. یعنی این [شخص] دیگر کسی نیست که بگویند مخالفین این مذاکرات هستند که این حرف را میزنند؛ نه، خود وزیر محترم خارجه، چون انسان متدیّنی است، انسان باوجدانی است و انسان صاحب احساس مسئولیّت است، خود ایشان هم این اعتراض را دارد میکند. این به‌خاطر آن است که آنجا یک مسامحه‌ای انجام گرفته از ناحیه‌ی ما؛ اگر این تسامح انجام نمیگرفت، اعتماد به دشمن نمیشد، راه دشمن بسته بود و نمیتوانست این کار را انجام بدهد».
تاثیر سیاست مخرب آمریکا بر برجام
ظریف 23 خردادماه که به منظور شرکت در مجمع اسلو ٢٠١٧ در ژنو به سر می‌برد؛ در جمع خبرنگاران پیرامون نامه نگاری با موگرینی گفت:« من دوبار در چند هفته اخیر در مورد بدعهدی‌های ایالات متحده و تأثیری که سیاست‌های مخرب این کشور در این زمینه دارد، برای خانم فدریکا موگرینی پیامی را به‌صورت کتبی ارسال کردم. همچنین در یک جلسه کمیسیون مشترک که یکی دو ماه قبل برگزار شد، در این زمینه بحث کردیم و در جلسه آینده کمیسیون مشترک نیز این موضوع بحث خواهد شد».
به هر ترتیب آنچه مشخص است آنکه آمریکایی‌ها از نقض یکطرفه برجام اکراهی ندارند؛ مجلس در این رابطه و در تقابل با اقدامات آمریکایی‌ها، طرحی تدوین کرده است که در روزهای آتی در دستور کار وکلای ملت قرار خواهد گرفت.