معافیت‌ها و تسهیلات مودیان در قانون جدید مالیاتی

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، قوانین و مقرراتی که درکشورها وضع و به مورد اجرا گذارده می‌شود از بخش‌های مختلفی تشکیل می شود تا از طریق آن بتواند کلیه آحاد جامعه را تحت پوشش قرار دهد. زیرا در هر جامعه افراد از لحاظ شرایط اقتصادی، فرهنگی، آموزشی و مذهبی و ... در یک سطح نبوده و اجرای قانون بدون توجه به وضعیت آنان، بالطبع آثار و تبعات ناگواری را به همراه خواهد داشت که از آن جمله می‌توان به عدم استقرار عدالت اجتماعی اشاره نمود. 

دراین مورد قانون مالیات‌ها نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برای آن که بتواند به بسط و توسعه عدل و برابری در جامعه کمک نماید لازم ا ست قانون گذار در قوانین مصوب خود به ناهمگونی‌ها ونابرابری‌های موجود نیز توجه خاصی کند. 

 اهم معافیت‌هایی که قانون گذاردر سایر بخش‌های قانون مالیات‌های مستقیم برای فعالان اقتصادی پیش بینی نموده به شرح زیر است: 

*در صورتی که شخص حقیقی هیچ گونه درآمدی نداشته باشد تا میزان معافیت مالیاتی در آمد حقوق مالیات‌ها از درآمد مشمول مالیات سالانه مستغلات از مالیات معاف و مازاد طبق مقررات، مشمول مالیات است.

*میزان معافیت مالیات بر درآمد سالانه مشمول مالیات حقوق از یک یا چند منبع، هر ساله درقانون بودجه سنواتی مشخص می‌شود که برای سال 1394 میزان معافیت مذکور یکصد و سی و هشت میلیون ( 138000000) ریال در سال درنظر گرفته شده است.

*درآمد سالانه مشمول مالیات صاحبان مشاغل که ا ظهار نامه مالیاتی خود را در موعد مقرر تسلیم نمایند تا میزان معافیت مالیات‌های مستقیم از پرداخت مالیات معاف و مازاد آن به نرخ های مذکور در قانون مالیات‌ها مشمول مالیات خواهد بود. ضمنا در مشارکت‌های مدنی اعم از اختیاری و قهری شرکا حداکثر می‌توانند از دو معافیت استفاده نموده و مبلغ معافیت به طور مساوی بین آنها تقسیم و باقیمانده سهم هر شریک جداگانه مشمول مالیات خواهد بود. 

گفتنی است چنانچه شخص حقیقی دارای بیش از یک واحد شغلی باشد. مجموع درآمد واحدهای شغلی وی با کسر فقط یک معافیت قانون مالیات‌ها مشمول مالیات به نرخ‌های مذکور در قانون مالیات‌های مستقیم می‌شود. 

*اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی نسبت به سود سهام یا سهم الشرکه دریافتی که ازشرکت‌های سرمایه پذیر مشمول مالیات دیگری نخواهد شد.

*درآمد مشمول مالیات ابزاری شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی متعارف و شرکت‌های تعاونی سهام عام مشمول بیست و پنج درصد ( 25%) تخفیف از نرخ موضوع این ماده است.

*درآمد ابرازی ناشی از فعالیت‌های تولیدی و معدنی اشخاص حقوقی غیر دولتی در واحدهای تولیدی یا معدنی که از تاریخ اجرای این ماده از طرف وزارتخانه‌های ذی ربط برای آنها پروانه بهره برداری صادر یا قرارداد استخراج و فروش منعقد می‌شود و همچنین درآمدهای خدماتی بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مراکز اقامتی گردشگری اشخاص یاد شده که از تاریخ مذکور از طرف مراجع قانونی ذی ربط برای آنها پروانه بهره برداری یا مجوز صادر می شود از تاریخ شروع بهره برداری یا استخراج یا فعالیت به مدت پنج سال و در مناطق کمتر توسعه یافته و به مدت ده سال با نرخ صفر مشمول مالیات است.

-شایان ذکر است که به استناد قانون مالیات‌ها، تاریخ اجرای این قانون ( مصوب 31/4/94) از ابتدای سال 1395 است.

-منظور از مالیات با نرخ صفر روشی است که مؤدیان مشمول آن مکلف به تسلیم اظهارنامه، دفاتر قانونی، اسناد و مدارک حسابداری حسب مورد، برای درآمدهای خود به ترتیب مقرر دراین قانون و درمواعد مشخص شده به سازمان امورمالیاتی کشور می‌باشند و سازمان مذکور نیز مکلف به بررسی اظهار نامه و تعیین درآمد مشمول مالیات مؤدیان بر اساس مستندات، مدارک و اظهار نامه مذکور است و پس از تعیین درآمد مشمول مالیات مؤدیان، مالیات آنها با نرخ صفر محاسبه می‌شود.

 *مالیات با نرخ صفر برای واحدهای  تولیدی و خدماتی و سایر مراکز موضع این مدت که دارای بیش از پنجاه نفر نیوری کار شاغل باشند چنانچه دردوره معافیت‌ها، هر سال نسبت به سال قبل نیروی شاغل خود را به حداقل پنجاه درصد (50%) افزایش دهند، به ازای هر سال افزایش کارکنان، یک ساله اضافه می‌شود. تعداد نیروی کار شاغل و همچنین افزایش اشتغال نیروی کار در هر واحد با تأیید وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و ارائه اسناد و مدارک مربوط به فهرست بیمه تامین اجتماعی کارکنان محقق می شود. در صورت کاهش نیروی کار از حداقل افزایش مذکوردر سال بعد که از مشوق مالیاتی این بند استفاده کرده باشند ، مالیات متعلق درسال کاهش، مطالبه و وصول می شود. افرادی که بازنشسته، بازخرید ومستعفی می‌شوند کاهش محسوب نمی‌شود.

-دوره برخورداری محاسبه مالیات با نرخ صفر برای واحدهای اقتصادی مذکور موضوع این ماده واقع در شهرک‌های صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی به مدت دوسال و درصورت استقرار شهرک‌های صنعتی یا مناطق ویژه اقتصادی در مناطق کمتر توسه یافته به مدت سه سال افزایش می یابد.

- شرایط برخورداری از هر گونه معافیت مالیاتی برای اشخاص حقیقی و حقوقی فعال در مناطق آزاد و سایر مناطق کشور تسلیم اظهار نامه مالیاتی در موقع مقرر قانونی است. اظهارنامه مالیاتی اشخاص حقوقی شامل ترازنامه و حساب سود و زیان نمونه ای است که توسط سازمان امورمالیاتی تهیه می شود.

- به منظور تشویق و افزایش سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی در واحدهای موضوع این ماده علاوه بر دوره حمایت از طریق مالیات با نرخ صفر حسب مورد، سرمایه گذاری در مناطق کمتر توسعه یافته و سایر مناطق به شرح زیر مورد حمایت قرار می گیرد:

مالیات سالهای بعد از دوره محاسبه مالیات با نرخ صفر مذکور در صدر قانون مالیات‌‌ها تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد به دو برابر سرمایه ثبت و پرداخت شده برسد، با نرخ صفر محاسبه می شود و بعد از آن، مالیات متعلقه با نرخ‌های مقرر در  این قانون و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود.

پنجاه درصد ( 50%) مالیات سالهای بعد از دوره محاسبه مالیات مذکور با نرخ صفر و پنجاه درصد( 50%) باقی مانده با نرخ‌های مقرر در قانون مالیات‌های مستقیم و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می‌شود. این حکم تا زمانی که جمع درآمد مشمول مالیات واحد، معادل سرمایه ثبت و پرداخت شده شود ادامه می‌یابد و بعد از آن، صد درصد (100%) مالیات متعلقه با نرخ های مقرر در این قانون و تبصره‌های آن محاسبه و دریافت می ‌شود.

-درآمد حمل ونقل اشخاص حقوقی غیر دولتی، از مشوق مالیاتی این بند برخوردار هستند. اشخاص حقوقی غیر دولتی موضوع این ماده که قبل از این اصلاحیه تأسیس شده‌اند، در صورت سرمایه گذاری مجدد از مشوق این ماده می‌توانند استفاده کنند.

-هر گونه سرمایه گذاری که با مجوز مراجع قانونی ذی ربط به منظور تأسیس، توسعه، بازسازی و نوسازی واحدهای مذکور برای ایجاد دارایی‌های ثابت به استثنای زمین هزینه ‌می‌شود، مشمول حکم این بند است.

-استثنای زمین در مورد سرمایه گذاری اشخاص حقوقی غیر دولتی در واحدهای حمل ونقل، بیمارستان‌ها، هتل‌ها و مراکز اقامتی گردشگری صرفا به میزان تعیین شده درمجوزهای قانونی صادرشده از مراجع ذی صلاح جاری نیستند.

-در صورت کاهش میزان سرمایه ثبت و پرداخت شده اشخاص مذکور که از مشوق مالیاتی این ماده برای افزایش سرمایه استفاده کرده باشند، مالیات متعلق و جریمه‌های آن مطالبه و وصول می‌شود.

-نرخ صفر مالیاتی و مشوق‌های موضوع این ماده شامل درآمد واحدهای تولیدی و معدنی مستقر درشعاع یکصد و بیست کیلومتری مرکز استان تهران و پنجاه کیلومتری مرکزاستان اصفهان و سی کیلومتری مراکز سایر استان‌ها و شهرهای دارای بیش از سیصد هزارنفر جمعیت بر اساس آخرین سرشماری نفوس و مسکن نمی شود.

-واحدهای تولیدی فناوری اطلاعات با تأید وزارتخانه‌های ذی ربط و معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری در هر حال از امتیاز این ماده برخوردار می باشند. همچنین مالیات واحدهای تولیدی و معدنی مستقر در کلیه مناطق ویژه اقتصادی و شهرک‌های صنعتی به استثنای مناطق ویژه اقتصادی و شهرک‌های مستقر در شعاع یکصد و بیست کیلومتری استان تهران با نرخ صفر محاسبه می شود و از مشوق‌های مالیاتی موضوع این ماده برخوردار هستند.

*کلیه تأسیسات ایران گردی و جهانگردی که قبل از اجرای این ماده پروانه بهره برداری از مراجع قانونی ذی ربط اخذ کرده باشند تا مدت شش سال پس از سال 95( تاریخ لازم الاجرا شدن قانون جدید) از پرداخت پنجاه درصد ( 50%) مالیات بر درآمد ابرازی معاف می باشند. حکم این بند نسبت به درآمد حاصل از اعزام گردشگر به خارج از کشور مجری نیست.

 *صددرصد ( 100%) درآمد ابرازی دفاتر گردشگری و زیارتی دارای مجوز از مراجع قانونی ذی ربط که ازمحل جذب گردشگران خارجی یا اعزام زائر به عربستان، عراق و سوریه تحصیل شده باشد با نرخ صفر مالیاتی مشمول مالیات است.

*مالیات با نرخ صفر قانون مالیات ها صرفا شامل درآمد ابرازی به جز درآمدهای کتمان شده می باشد. این حکم درمورد کلیه احکام مالیاتی با نرخ صفر منظور دراین قانون وسایر قوانین قابل اجرا خواهد بود.

*معادل هزینه‌های تحقیقاتی و پژوهشی اشخاص حقوقی خصوصی وتعاونی در واحدهای تولیدی وصنعتی دارای پروانه بهره برداری از وزارتخانه‌های ذی ربط که در قالب قرارداد منعقده با دانشگاه‌ها یا مراکز پژوهشی و آموزش عالی دارای مجوز قطعه از وزارتخانه‌های علوم، تحقیات و فناوری و بهداشت، درمان وآموزش پزشکی که درچهارچوب نقشه جامع علمی کشور انجام می شود، مشروط  بر اینکه گزارش پیشرفت سالانه آن به تصویب شورای پژوهشی دانشگاه‌ها و یا مراکز تحقیقاتی مربوط برسد وناخالص درآمد ابرازی حاصل از فعالیت‌های تولیدی و معدنی آن‌ها کمتر از پنج میلیارد (5000000000) ریال نباشد؛ حداکثر به میزان ده درصد ( 10%) مالیات ابرازی سال انجام هزینه مذکور بخشوده می شود. معادل مبلغ منظور شده به حساب مالیات اشخاص مذکور به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی پذیرفته نخواهد شد.

- کلیه معافیت‌های مالیاتی و محاسبه با نرخ صفر مالیاتی مازاد بر قوانین موجود مذکور درماده 132 قانون از ابتدای سال 1395 اجرا می شود.

با بررسی مطالب این ماده ملاحظه می شود که قانون گذار در  حمایت از واحدهای تولیدی و خدماتی تسهیلات و امتیازات ویژه ای را در نظر گرفته  است . بدین ترتیب که علاوه بر فعالیت‌های تولیدی و معدنی برای فعالیت‌های خدماتی مانند بیمارستان‌ها، هتل‌ها، مراکزاقامتی و گردشگری نیز معافیت‌ها و مزایای خاص خود را قائل شده است.

بر این اساس واحدهایی که شروع بهره برداری آنها، پس از سال 1359 می‌باشد ممکن است گاهی با توجه به مفاد این ماده و شرایط استقراری ( شهرک‌های صنعتی) بتوانند تا 13 سال نیز از تعطیلی مالیاتی بهره مند شده وپس از آن هم با رعایت شرایطی تا مستهلک نمودن سرمایه واحد خود ازمحاسبه مالیات با نرخ صفر استفاده نمایند.

*صددرصد (100%) درآمد صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی شرکت‌های تعاونی روستایی ، عشایری، کشاورزی، صیادان، کارگری، کارمندی، دانشجویان ودانش‌آموزان واتحادیه های آن‌ها ازمالیات معاف است.

*درآمد حاصل از تعلیم و تربیت مدارس غیر انتفاعی اعم ازابتدایی، راهنمایی، متوسطه، فنی و حرفه‌ای، آموزشگاه‌های فنی وحرفه‌ای آزاد دارای مجوز از سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عای غیر انتفا عی و مهد کودک درمناطق کمتر توسعه یافته و روستاها و درآمد مؤسسات نگهداری معلولین ذهنی و حرکتی بابت نگهداری اشخاص مذکور که حسب مورد  دارای پروانه فعالیت ازمراجع ذی ربط هستند همچنین درآمد باشگاه‌ها و مؤسسات ورزشی دارای مجوز از سازمان تربیت بدنی حاصل از فعالیت‌های منحصرا آموزشی از پرداخت مالیات معاف است.

*وجوه پرداختی بابت انواع بیمه‌های عمر و زندگی از طرف مؤسسات بیمه که به موجب قراردادهای منعقده بیمه، عاید ذینفع می شود از پرداخت مالیات معاف است.

*هزینه‌های درمانی پرداختی هر مؤدی بابت معالجه خود یا همسر و اولاد و پدر و مادر و برادر و خواهر تحت تکفل در یک سال مالیاتی و همچنین حق بیمه پرداختی هر شخص حقیقی به مؤسسات بیمه ایرانی بابت انواع بیمه های عمر وزندگی وبیمه‌های درمانی از درآمد مشمول مالیات مؤدی کسر می‌گردد.

- اشخاصی که آورده نقدی برای تأمین مالی پروژه – طرح و سرمایه در گردش بنگاه های تولیدی را در قالب عقود مشارکتی فراهم نمایند، معادل حداقل سود مورد انتظار عقود مشارکتی مصوب شورای پول واعتبار از پرداخت مالیات بر درآمد معاف می‌شوند و برای پرداخت کننده سود، معادل سود پرداختی مذکور به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی تلقی می‌شود.

- استفاده کننده از معافیت موضوع ماده 138 مکرر قانون مالیات‌ها تا دو سال نمی تواند آورده نقدی را از بنگاه تولیدی خارج کند. در صورت کاهش آورده نقدی ، به میزان ارزش روز معافیت استفاده شده ، مالیات سال خروج آورده نقدی اضافه می‌شود.

- تشخیص تحقق به کارگیری آورده نقدی برای تأمین مالی پروژه – طرح یا سرمایه در گردش با اداره امور مالیاتی حوزه مربوطه است.

 *در آخرین اصلاحیه قانون مالیات‌ها قانون گذار آن قسمت از درآمد موقوفات عام که طبق موازین شرعی به مصرف اموری از قبیل تبلیغات اسلامی، تحقیقات فرهنگی، علمی، دینی ،‌ فنی ، اختراعات، اکتشافات، تعلیم و تربیت ، بهداشت و درمان ، بنا و تعمیر ونگهداری مساجد و مصلاها و حوزه‌های علمیه و مدارس علوم اسلامی و مدارس و دانشگاه‌های دولتی، مراسم تعزیه واطعام، تعمیر آثار باستانی، امور عمرانی وآبادانی، هزینه یا وام تحصیلی دانش آموزان  و دانشجویان، کمک به مستضعفان و آسیب دیدگان  حوادث ناشی از سیل، زلزله ، جنگ ،‌ آتش سوزی ،‌ حوادث غیرمترقبه دیگر برسد، مشروط بر اینکه درآمد و هزینه‌های مزبور به تأیید سازمان اوقاف وامور خیریه رسیده باشد و همچنین ساخت، تعمیر ونگهداری مراکز نگهداری کودکان ونوجوانان بی سرپرست و بدسرپست در گروه های سنی و جنسی مختلف، مراکز نگهداری و مراقبت سالمندان، کارگاه‌های حرفه‌آموزی واشتغال مصدومان ضایعه نخاعی، معلولان جسمی و حرکتی، زنان سرپرست خانوار و دختران خود سرپرست، مراکز آموزش، توان‌بخشی و حرفه ‌آموزی معلولان ذهنی  و کودکان نابینا، کم بینا، کم شنوا و ناشنوا و سایر مراکز واماکنی که بتوانند در خدمت مددجویان سازمان‌های حمایتی بهزیستی کشور قرار گیرند، از پرداخت مالیات معاف نموده است.

- ضمنا کمک‌ها و هدایای نقدی و غیر نقدی مؤسسات خیریه  عامل المنفعه که به ثبت رسیده‌اند، مشروط بر آنکه به موجب اساسنامه آنها صرف امور مذکور شود و سازمان امور مالیاتی کشور بر درآمد و هزینه آن‌ها نظارت کند، از پرداخت مالیات معاف است. گفتنی است کمک‌های نقدی وغیر نقدی که در هرسال به مصرف نرسیده باشد بدون تعلق مالیات به سال مالی بعد منتقل می‌شود.

*قانون گذار در اصلاحیه قانون مالیات‌ها، درآمدها و عایدی حاصل ازموقوفات و کمک‌ها و هدایای دریافتی نقدی و غیر نقدی اشخاص را از پرداخت مالیات معاف نموده ، اما این حکم شامل شرکت‌های زیر مجموعه آنان نمی ‌شود.

*فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی و قرآنی ( دارای مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دستگاه‌های ذی ربط) ، فرهنگی و هنری که به موجب مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انجام می‌شوند، از پرداخت مالیات معاف است.

*صد درصد ( 100%) درآمد حاصل از صادرات خدمات و کالاهای غیر نفتی و محصولات بخش کشاورزی و بیست درصد ( 20%) درآمد حاصل از صادرات مواد خام مشمول مالیات با نرخ صفر می‌شود.

- درآمد حاصل از صادرات کالاهای مختلف که به صورت عبوری ( ترانزیت) به ایران وارد می‌شوند و بدون تغییر در ماهیت یا با انجام کاری بر روی آن صادر می‌شوند مشمول مالیات با نرخ صفر می‌گردد. البته مفاد ماده 141 قانون مالیات‌ها با اتمام اجرای قانون برنامه پنج ساله پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران لازم الاجراست.

*مالیات سازمان‌ها و مؤسسات وابسته به شهرداری‌های که به موجب قانون برای انجام وظایف ذاتی و شهرداری در امور عمومی ، شهری و خدماتی تشکیل و صددرصد (100%) سرمایه و دارایی آن متعلق به شهرداری است با نرخ صفر است.