ساخت شناورهای «آمبولانس ـ. سرچ اند رسکیو» توسط سپاه برای نخستین بار در جهان/ ارائه خدمات درمانی به محرومان جنوب کشور

به گزارش گروه فضای مجازی ، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به واسطه حضوری که در خلیج فارس دارد و اینکه سلامت نیروی انسانی از اولویت فعالیت‌های سپاه است، همواره می‌کوشد تا به انحای مختلف سلامت نیروی انسانی را حتی در دریا حفظ کند؛ به همین دلیل برای آشنایی با فعالیت‌های معاونت بهداشت و درمان نیروی دریایی سپاه گفت‌و‌گویی را با سردار دکتر «سیدعلی موسوی جزایری» انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید.

 بهداری نیروی دریایی سپاه با بهداری نیروی زمینی و هوافضای سپاه چه مشابهت‌ها و تفاوت‌هایی دارد؟

نیروی دریایی مشترکاتی با نیروی زمینی و هوافضا دارد و کار تخصصی هم دارد که در دریا دنبال می‌شود؛ بدین صورت که، چون در دریا سواحل و جزایر وجود دارند، کارهای تدافعی نسبت به سواحل و جزایر انجام می‌شود لذا از این حیث با نیروی زمینی مشترک است، از سوی دیگر، چون در جزایر فعالیت‌های موشکی و ترابری هوایی هم وجود دارد، در این بخش هم با نیروی هوافضا مشترک است، اما فعالیت‌های سطحی و زیر سطحی که در دریا صورت می‌گیرد مختص به نیروی دریایی است؛ با این وجود دکترین بهداری در همه جا مشترک است و هدف این است که تلفات نیروی انسانی کاهش یابد و سلامت نیرو‌ها حفظ و ارتقاء یابد.

با این وجود بهداری نیروی دریایی برای فعالیت امدادی بر روی آب نیازمند شناوری است که پیدا کردن، نجات دادن، درمان و انتقال مصدوم به ساحل را انجام دهد، لذا از این منظر ما تفاوت ماهوی با سایر بهداری‌ها در نیروهای مسلح داریم.

 آیا در شناورهای نیروی دریایی سپاه بهداری وجود دارد؟

ارتش‌های دنیا به علت استفاده از ناو یا ناوچه‌ها در داخل آن‌ها قسمتی برای بهداری تعبیه شده است که بعضا شامل اتاق عمل، کلینیک یا دی کیلنیک است، اما نیروی دریایی سپاه با توجه به ماهیت عملیاتی که دارد قادر به تعبیه بهداری در هر شناوری نیست بنا بر این شناوری خاص طراحی و ساخته شده است.

 نیروی دریایی سپاه برای جابه‌جایی مصدومان و مجروحان از چه نوع شناورهایی استفاده می‌کند؟

معنی خود اتکایی این است که اگر مصدوم یا مجروحی وارد شناور امداد و نجات شد، تمام اقدامات درمانی بر روی فرد مصدوم یا مجروح در همان شناور انجام شود؛ بر این اساس در دنیا این گونه شناور‌ها یا سرچ اند رسکیو یا آمبولانس هستند.

آمبولانس‌ها وظیفه دارند مصدوم یا مجروح را از یک نقطه به نقطه دیگر انتقال دهند و شناورهای سرچ اند رسکیو هم وظیفه جستجو و نجات را برعهده دارند، اما ما شناورهایی داریم که هم آمبولانس و هم سرچ اند رسکیو هستند. به همین دلیل ما تن‌ها کشوری هستیم که از چنین شناوری استفاده می‌کنیم و مشابه خارجی ندارد و مختص شرایط دریایی کشورمان طراحی و تولید کرده‌ایم.

بدین ترتیب این گونه شناور‌ها اگر مصدوم یا مجروحی را از آب بگیرد منتظر شناور دیگری برای انجام کارهای درمانی فرد مصدوم یا مجروح نمی‌ماند، چون این گونه شناور‌ها تمام کارهای مربوط به نگهداری، انتقال و درمان را انجام می‌دهند.

 بهداری نیروی دریایی سپاه از چه ویژگی برخوردار است؟

یکی از ویژگی‌های بهداری نیروی دریایی سپاه، داشتن قابلیت خود امدادی و دگر امدادی است، زیرا فردی که در دریا قرار دارد باید با دو عامل مبارزه کند؛ فردی که بر روی آب قرار دارد باید برای جلوگیری از غرق شدن، تلاش و مبارزه کند و از سوی دیگر بحث جراحت و مجروحیت هم مطرح است؛ پس کار خود امدادی و دگر امدادی بر روی آب سخت‌تر از روی زمین است.

به همین خاطر ما سه سر فصل آموزشی تهیه کردیم که به سه موضوع مختلف خود امدادی مانند تروما، محیط آب و مخاطرات محیطی آن و به لحاظ روانشناختی مشکلاتی که برای یک فرد بر روی آب به وجود می‌آید، پرداختیم. غیر از این ما باید در شناور‌ها افرادی را داشته باشیم که دوره‌های خود امدادی و دگر امدادی را گذرانده باشند.

 آموزش‌هایی که ارائه می‌دهید تا چه حد با آموزش‌های روز دنیا مطابقت دارد؟

آموزش‌هایی که در نیروی دریایی سپاه ارائه می‌شود تا حد زیادی با آموزش‌های سایر کشور‌ها برابری دارد و حتی بعضا جامع‌تر از آموزش‌هایی است که در سایر کشور‌ها ارائه می‌شود. به عنوان مثال نیروی دریایی ارتش آمریکا کتابی را در خصوص فعالیت‌های پزشکی در دریا چاپ کرده است که هر چند سال یک بار این کتاب به روز رسانی می‌شود، اما ما برای اینکه کتاب مختص به خودمان را داشته باشیم، کتابی را در خصوص تروما چاپ کردیم که چهار یا پنج فصل از کتاب ارتش آمریکا بیشتر است؛ بدین ترتیب کتاب ما در مقایسه با کتاب مورد اشاره جامع‌تر تدوین شده است.

 موضوعی که در شناور‌ها باید به آن توجه داشت، موضوع اورگونومی بودن صندلی شناور‌ها است؛ آیا این موضوع در ساخت و بکارگیری شناورهای نیروی دریایی سپاه رعایت می‌شود؟

بحثی که هم هزینه‌بر و هم چالشی و هم بسیار دقیق است، بحث اورگونومی صندلی شناورهای سپاه است، زیرا استفاده از صندلی‌هایی که هم بتواند ضربات وارد شده از شناور را مهار کند و هم مطابق با ارگونومی بدن انسان باشد، بسیار هزینه‌بر است، اما وقتی به هزینه‌هایی که باید بابت درمان نیروی انسانی صرف شود توجه می‌کنیم، هزینه استفاده از صندلی‌های مورد اشاره سودآور است؛ لذا چندین سال است که نیروی دریایی سپاه این موضوع را لحاظ کرده است؛ البته باید به این نکته هم توجه داشته باشیم که متأسفانه در کشورمان پژوهش‌های دریایی بسیار کم و کم رنگ است لذا وقتی جستجو می‌کنیم مطلبی دست گیر ما نمی‌شود براین اساس ما دو سه سالی است پژوهش‌هایی را در خصوص آسیب‌های دریا شروع کردیم مانند زندگی در شناورها، امواج ساطع شده از دریا و محیط دریا و اثراتی که این گونه موارد می‌تواند بر بدن انسان بر جای بگذارد را بررسی کردیم که تا حدودی هم در این گونه حوزه‌ها تسلط و آگاهی کسب شده و قطعا در تولید شناورهای آینده این موارد نه تن‌ها لحاظ خواهد شد بلکه افزایش نیز خواهد داشت.

 اشاره داشتید به آمبولانس‌های دریایی؛ آمبولانس‌های دریایی به چند دسته تقسیم می‌شوند؟

آمبولانس‌های دریایی در دنیا در سه کلاس A. و B. و C. تقسیم می‌شوند؛ کلاس A. مصدوم یا مجروح را فقط انتقال می‌دهد که در واقع آمبولانس‌های غیر اورژانسی هستند؛ در کلاس B. چنانچه جان مصدوم یا مجروح در خطر باشد با این آمبولانس‌ها منتقل می‌شود و کلاس C. نیز آمبولانس‌هایی هستند که یک تخت آی سی یو دارند و برای مصدومان و مجروحان با وضعیت بحرانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

حال اگر مصدومی در دریا داشته باشیم که نیاز به دریافت خدمات اورژانسی داشته باشد باید قطعا از امکانات آمبولانس کلاس C. برخوردار باشد؛ بر این اساس نیروی دریایی سپاه از میان آمبولانس‌های کلاس A. و B. و C، از آمبولانس کلاس B. استفاده می‌کند بدین ترتیب با این نوع آمبولانس‌های دریایی که دارای دو تخت اورژانس است، می‌توان دو مجروح نیازمند دریافت خدمات حیاتی را جا به جا کرد و همزمان چهار مصدوم یا بیمار سرپایی را نیز منتقل کرد.

البته موضوع امداد و انتقال یک زنجیره است، بدین معنی که خود امدادی، دگر امدادی یا داشتن آمبولانس دریایی به تنهایی کافی نیست بلکه این‌ها در کنار هم معنا می‌یابد. بدین معنی که وقتی آمبولانس دریایی به ساحل می‌رسد باید آمبولانس زمینی هم وجود داشته باشد تا بیمار یا مجروح به یک پست امدادی یا اورژانس صحرایی و یا یک مرکز درمانی منتقل شود.

به همین منظور نیروی دریایی سپاه تعدادی بیمارستان صحرایی چابک در کلاس‌های مختلف طراحی کرده و در کنار آن به لحاظ اینکه حوزه ماموریتی این نیرو در مناطق محروم قرار دارد، بیمارستان‌های شهری هم طراحی کردیم تا علاوه بر ارائه خدمات به پرسنل نیروی دریایی سپاه و خانواده‌هایشان، در راستای کار جهادی به مردم محروم نیز خدمت رسانی کنند.

ما در خلیج فارس به چه نوع آمبولانس‌های دریایی نیازمندیم؟

ما در خلیج فارس به شدت به «سارآمبولانس» نیازمندیم و این هم نه به دلیل نیروهای نظامی بلکه برای کمک به مصدومان حوادث دریایی است؛ این در حالی است که در بخش کشوری یعنی اورژانس کشوری برای انتقال بیمار از جزایر، فاقد آمبولانس دریایی هستیم.

این بیمارستان‌های شهری که به مردم منطقه نیز خدماتی را ارائه می‌دهند، در کدام شهر‌ها واقع شدند؟

بیمارستان‌های این نیرو در تعدادی از شهرهای جنوبی کشورمان مانند «چاه مبارک» عسلویه و «بندرلنگه» که امسال به بهره برداری می‌رسند، بندر عباس که در حال احداث است، بوشهر، دی کلینیک ماهشهر، مرکز درمانی چابهار و جاسک و قشم قرار دارند؛ بنابراین مراکز درمانی این نیرو در سواحل خلیج فارس و دریای عمان با رویکرد پشتیبانی از ماموریت‌ها و ارائه خدمات به مردم محروم در حال فعالیت هستند البته مراکز درمانی هم که در آینده ساخته می‌شوند نیز همین رویکرد را برای آن‌ها پیش بینی کردیم.

به عنوان مثال در بندر عباس با آوردن آم آر آی در مرکز درمانی نیروی دریایی سپاه، عموم مردم که برای انجام یک ام آر آی می‌بایست تا شش ماه در نوبت می‌ماندند، با نصب دستگاه مورد اشاره در این مرکز درمانی، مدت زمان مورد انتظار برای مراجعه کنندگان بسیار کاهش یافته یا با نصب سی تی اسکن ۱۶ اسلاید در بندر عباس سعی کردیم علاوه بر رفع نیازهای درمانی پرسنل این نیرو، به مردم منطقه نیز کمک کنیم.

در واقع این خدمات به نحوی صورت می‌گیرد که ۵۰ درصد ظرفیت مراکز درمانی این نیرو در خدمت مردم قرار می‌گیرد تا خدمات کلینیکی و دی کلینیکی تخصصی و فوق تخصصی هم به عموم مراجعه کنندگان ارائه شود.

نیروی دریایی سپاه هم اکنون در جنوب ۲۴۰ تخت بیمارستانی دارد که این تعداد در حال افزایش است و این در حالی است که آمایش سرزمینی به لحاظ تعداد مراکز درمانی، تنوع ارائه خدمات درمانی و پزشکان به صورت صحیح در کشور پراکنده نشده است.

خدماتی که معاونت بهداشت و درمان نیروی دریایی سپاه در قالب کمک به مردم مناطق محروم ارائه می‌کند، نیاز سنجی می‌شوند؟

یکی از رویکردهای این نیرو در خدمت رسانی به مردم مناطق محروم نیاز سنجی مردم است، بدین شکل که با نیاز سنجی نوع خدمتی که باید ارائه شود مشخص شده و پس از آن تیم‌های پزشکی خدمات درمانی لازم را ارائه می‌دهند، به عنوان مثال در جزیره لارک با تحقیقی که صورت گرفت مشخص شد مردم منطقه به شدت دچار فقر ویتامین D. و آهن هستند به نحوی که این کمبود‌ها منشاء سایر بیماری‌های مردم است.

در اقدام دیگری که برای کمک به مردم مناطق محروم انجام دادیم، تجهیز یک دستگاه اتوبوس به عنوان درمانگاه زنان بود؛ چون نیاز به درمانگاه زنان در مناطق محروم به شدت احساس می‌شود، به همین خاطر برای اولین بار با تجهیز یک دستگاه اتوبوس به عنوان درمانگاه زنان، در یکی از مناطق محروم جنوبی کشور بسیاری از بانوان را مورد معاینه و درمان قرار دادیم، زیرا شدت محرومیت در جنوب کشور به حدی است که در برخی مناطق حتی یک بار هم پزشک در بعد از انقلاب به آنجا نرفته است.

علاوه بر این برای رسیدگی به وضعیت بهداشتی و درمانی ساکنین دو جزیره تنب کوچک و تنب بزرگ نیز یک بار تا دو بار در ماه بیمارستان صحرایی برپا کرده و به دنبال آن تیم‌های تخصصی به منطقه اعزام می‌شوند که طی آن علاوه بر رسیدگی به وضعیت پرسنل و خانوادهایشان، نسبت به وضعیت مردم نیز رسیدگی‌های لازم به عمل می‌آید، اما در سایر جزایر که قابلیت مسکونی ندارد، چنین امکانی میسر نیست؛ بنابراین هر چه اینگونه اقدامات در کشور توسعه یابد، سطح سلامت جامعه نیز بهبود می‌یابد، اما متأسفانه طی سالیان پس از انقلاب به این موضوع کم توجهی شده است، به عنوان مثال وقتی وارد خوزستان که می‌شوید علی رغم اینکه این استان بر روی دریای نفت قرار دارد، ولی محرومیت به شدت وجود دارد و به چشم می‌آید.

پس اگر خواهان آبادانی سواحل جنوبی کشور و جلوگیری از مهاجرت هستیم باید نسبت به بهبود زیر ساخت‌ها توجه لازم را داشته باشیم.