ارزش افزوده چگونه محاسبه می‌شود؟

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، ارزش افزوده که امروزه همه جا راجع به آن صحبت زیاد است  ؛ در واقع عبارت است از ثروت اضافه‌ای که توسط شرکت از طریق فرآیند تولید و یا ارایه خدمات ایجاد می‌شود که با کسر نهاده‌های واسطه (مثل هزینه خریدها) ازعایدی‌ها به‌دست می‌آید برای مثال نهاده‌هایی نظیر کابل، مراکزسوئیچ، نیروی انسانی متخصص در طی یک فرآیند، یک ارزش جدیدی (ارایه خدمت به مشترکین) تولید می‌کنند که در واقع به ارزش نهاده‌های ما افزوده می‌شود.

محاسبه ارزش افزوده به‌منظور پرهیز از احتساب مضاعف صورت می‌گیرد. به این معنی که ارزش کالاها و خدماتی که به‌عنوان داده‌های واسطه یک فعالیت به‌کار گرفته می‌شود به نوبه خود ستانده یک فرآیند تولید بوده و لازم است از ستانده این فعالیت کسر شود تا ارزش افزوده آن به‌دست آید.

ارزش ستانده – ارزش مصرف واسطه = ارزش افزوده ناخالص

ارزش افزوده ناخالص – مصرف سرمایه ثابت =ارزش افزوده خالص

ارزش افزوده ایجاد شده در شرکت بین افرادی‌ که درایجاد آن سهیم بوده‌اند توزیع می‌شود به‌عبارت دیگر ارزش افزوده به‌صورت دستمزد برای کارکنان، استهلاک برای سرمایه‌گذاری مجدد تجهیزات، سود برای شرکت، مالیات به دولت و... تسهیم می‌شود .

 *روش‌های محاسبه ارزش افزوده 

ارزش افزوده درهریک از سطوح واحد اقتصادی، طبقه (متشکل ازچند واحد اقتصادی دارای فعالیت مشابه)،گروه(متشکل ازچند طبقه)،بخش(متشکل ازچند گروه) ، قسمت (متشکل از چند بخش) وبالاخره کل اقتصاد (شامل کلیه قسمت‌های اقتصادی) قابل محاسبه است . برای محاسبه ارزش افزوده 3 روش مختلف به ‌شرح زیر وجود دارد:

الف) روش تولید یا تفریق

ب) روش توزیع یا جمع

ج) روش مصرف (هزینه)

شایان ذکر است که روش‌های تولید و توزیع در سطوح مختلف، از واحد اقتصادی تا کل اقتصاد قابل محاسبه می‌باشد ولیکن روش مصرف تنها در سطح اقتصاد کلان قابل اندازه‌گیری می‌باشد. نحوه محاسبه ارزش افزوده در هر یک از روش‌ها به‌صورت تفضیلی در زیر ارایه شده است:

الف) محاسبه ی ارزش افزوده به روش تولید یا تفریق

مجموع مصارف واسطه بکاررفته درجریان تولید کالاها وخدمات–ارزش ستانده موسسه=ارزش افزوده

(درطول یک دوره مالی)

به عبارت روشن تر :

ارزش مصارف واسطه _ ارزش ستانده = ارزش افزوده

روش ب)محاسبه ارزش افزوده به روش جمع یا توزیع روش متداول در موسسات

محاسبه ارزش افزوده ازطریق توزیع آن به عوامل تولید است در این روش ارزش افزوده از تجمع هزینه جبران خدمات، هزینه استهلاک، مالیات و مازاد عملیاتی به‌دست می‌آید. در مواردی‌که مؤسسه علاوه برمالیات مستقیم درارتباط با واحد کالای تولید شده یا خدمت ارایه شده مالیات غیرمستقیم پرداخت می‌کند و یا اینکه برای پایین نگهداشتن سطح قیمت‌ها ازدولت یارانه‌ای دریافت می‌کند ما به التفاوت مالیات‌های غیرمستقیم منهای یارانه باید به چهار عنصر فوق اضافه شود.

روش ج)محاسبه ی ارزش افزوده به روش هزینه (مصرف)

روش هزینه برای برآورد تولید ناخالص داخلی به تفکیک نوع مصرف نهایی و نه به تفکیک نوع فعالیت اقتصادی تولیدکنندگان به‌کار برده می‌شود.این متضمن انجام برآوردهای مستقلی از مصرف نهایی خانوارها، خدمات دولتی، خدمات خصوصی غیرانتقاعی به خانوارها و افزایش موجودی‌ها، تشکیل سرمایه ثابت ناخالص و واردات و صادرات می‌باشد.

 ارزش افزوده را به دو طریق می‌توان محاسبه کرد

الف) روش تفاضلی :

خدمات و مواد خریداری شده – کل فروش = ارزش افزوده 

ب) روش تجمعی :

سایر هزینه‌های توزیع شده + هزینۀ نیروی انسانی + سود + استهلاک = ارزش افزوده

محاسبه ی ارزش افزوده به روش توزیع (تجمعی) :

در این روش برای محابه ارزش افزوده چهار عنصر تشکیل‌دهنده آن یعنی جبران خدمت کارکنان، مصرف سرمایه ثابت (استهلاک) ، سود (زیان) حاصل از عملیات و خالص مالیات‌ با هم جمع می‌شود.

خالص مالیات‌ها + سود (زیان) حاصل از عملیات + استهلاک +

 جبران خدمات کارکنان = ارزش افزوده

مالیات + سایر هزینه‌های توزیع شده + هزینه نیروی انسانی +  استهلاک + سود = ارزش افزوده

189.444+ 16 + 39395 + 122.911 + 541.268 = 893.034 (میلیون ریال)

 پس از اندازه‌گیری ستاده نوبت به اندازه‌گیری نهاده می‌رسد، نهاده‌ها عبارتند از عوامل تولید مانند نیروی انسانی و سرمایه.

 اگر نگاهی كلی و گذرا بر كتب اقتصاد كلان داشته باشيم و بخواهيم كه ارزش افزوده را به زبان ساده بيان كنيم و از ورود به مباحث پيچيده مربوط به آن پرهيز كنيم، خواهيم ديد كه اقتصاددانان ارزش افزوده را چنين تعريف می‌کنند:افزوده عبارت است از ما به التفاوت ستانده و داده.

به عبارت ساده تر و در عمل ارزش افزوده يعنی: فروش منهای خريد

برای مثال: يك كارگاه كفاشی را در نظر بگيريد كه اقدام به توليد كفش می‌كند. اين كارگاه براي توليد يك جفت كفش احتياج به مواد اوليه به شرح زير دارد كه هر كدام را به قيمت‌هائی كه در فهرست زير تهيه آمده است، ‌خريداری می‎نمايد:

1- چرم رویه:35000 ريال

2- کفی کفش25000 ريال

3-میخ کفاشی1000 ريال

4-چسب کفاشی800 ريال

5-نخ کفاشی 500 ريال

بنابراين مجموع خريد اين كارگاه كفاشی براي توليد يك جفت كفش 62.300 ريال است . بعد ازانجام يك سری عمليات بر روي مواد اوليه خريداری شده ، يك جفت كفش توليد می‌شود . توليد كننده كفش ، يك جفت كفش را به قيمت 120.000 ريال می‌فروشد . 

با توجه به تعريف ماليات بر ارزش افزود ، ارزش افزوده ايجاد شده توسط توليد كننده كفش عبارت خواهد بود از : 

خرید – فروش =ارزش افزوده =62300-120000 =57700