«قلب فرماندهی» جستاری بر سلوک عملی سردار شهید طوسی

به گزارش گروه سیاسی ،انقلاب اسلامی به تمام معنی، هویت خود را از رهبری امام خمینی(ره) دریافت می­‌نماید و در پی آن جریان یافتن خون انقلاب، هم در مرحلۀ تثبیت و هم در مرحلۀ رویش، نیازمند حاملانی است که تمام ­قامت، امام‌­گونه تدبیر کنند و عمل نمایند.

سردار سرلشکر شهید «محمدحسن قاسمی طوسی» (فرمانده اطلاعات و عملیات و قائم ­مقام لشکر ویژه 25 کربلا) از آن گونه شخصیت­ هایی است که در حیات پربرکتش در عین حال که پیرو مطلق مدیریت کلان اسلامی بود، الگوی تمام ­عیاری است که در طول رهبری امام(ره)، قلوب بسیاری از مؤمنین را واله و حیران خود ساخته و مصداق بارزی برای مدیریت در یک جامعۀ مطلوب انسانی ـ اسلامی است.

این مسئله ­که چرا فردی نظیر شهید طوسی، چه در زمان حیاتش و چه بعد از شهادتش، بر دل­ها حکومت می‌کند، باید مورد بررسی جدی قرار گیرد.

کتاب قلب فرماندهی به قلم سید حسین ولی­پور زرومی که با حمایت و مشارکت دو اداره کل حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس و  بنیاد شهید و امور ایثارگران مازندران  منتشر شده است تلاش دارد تا با نگاهی جدید، زمینه­های بهره‌مندی از خوان گستردۀ­ شهید را برای جامعۀ نیازمند فعلی میسر سازد.

مطالب این کتاب در دو بخش کلی تنظیم شده است: در بخش اول، زندگی­نامۀ شهید با توجه به فرازهای مهم زندگی و کارنامۀ مسئولیتی و عملکردی ایشان در انقلاب اسلامی و دفاع مقدس مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است و در بخش دوم نویسنده تلاش کرده است تا با بررسی و تحلیل شاخص­ها و ویژگی­های شخصیتی و رفتاری شهید، الگوی مشخصی از یک مدیریت اسلامی و انقلابی ارایه نماید. برخی از شاخص­های مورد بررسی در این قسمت عبارتند از: دایرمداری اسلام، خلوص و بندگی، صبوری و پایداری، عزم راسخ، کرامت ­مداری،  و توانمندی و کارآمدی.

پرونده سرگذشت ­پژوهی و بهره‌­مندی از سخنان خانواده و همرزمان شهید، مهمترین منبعی بود که نویسنده بر اساس آن به تحلیل و تبیین مطالب کتاب پرداخت.

قابل ذکر است که مطالب کتاب قلب فرماندهی در دو بخش و چهار فصل و دوازده گفتار سامان یافته است. این کتاب در قطع رقعی و در 212 صفحه، به همت انتشارات سرو سرخ در اسفند 1394 به چاپ رسیده است.

در پایان قطعه­ ای از این کتاب خوانده می­ شود:

شهید طوسی بارها ابراز نگرانی کرده بود که در فردای شهادتش با توجه به معروفیتش ممکن است تجلیل فراوانی از وی شود و در برابر، نیروهای مخلص و زحمت­کشی که معروف نبودند، در غربت و گمنامی تشییع شوند. مرحوم بتول بامتی، مادر شهید طوسی با یادآوری خاطرهای از جوان برومندش، می­ گوید:

«محمدحسن همواره می­گفت مادر! نذر کن اگر شهید شدم، مفقود شوم و جسدم پیدا نشود. می­گفتم چرا پسر؟ جسد که باید بیاید، به من رحم کن! می­گفت نه! اگر جسدم پیدا شود، با جسد بسیجی­ها فرق می­دهند، تشییع جنازۀ مرا از بسیجی­ها فرق می­دهند، بسیجی­ها از من بالاتر هستند، مادران شهدا ناراحت می­شوند. بارها این مسئله را گفته بود.»

همین هم شد. جنازۀ شهید طوسی هشت سال پیدا نشد و زمانی باز گشت که با زنده­کردن دوبارۀ یاد شهدا در فضای جامعۀ سرشار از فراموشی، موجبات التیام قلب مجروح تمام خانواده­های شهدا را فراهم کرد.

 لحظۀ‌ دیدار

... عملیات کربلای 5 با تمام سختی‌های خود در 12 اسفند 1365 به مرحله تثبیت رسید و سرزمین شلمچه، فرماندهان و رزمندگان بی‌شماری را از بدنۀ لشکر ویژۀ 25 به آغوش خود کشید. شهید طوسی نیز برای چهارمین بار در اثر اصابت ترکش در این عملیات مجروح شد، اما هنوز رؤیای وی در «گرفتن سیب از دست پیامبر اکرم(ص)» تعبیر نشده بود. تا این زمان، حدود 30 ماه از شروع زندگی پرمشقّت خانوادۀ شهید طوسی در پایگاه شهید بهشتی در اهواز می‌گذشت. با اوج‌گیری عملیات کربلای 5 و ناکامی صدام در جلوگیری از شکست نظامی‌ در میدان نبرد، حملات هوایی به شهرها و نقاط مسکونی ایران نیز شدت گرفت. مدارس اهواز تعطیل شده بود. سمیه طوسی، یادگار شهید، که در آن زمان حدود نه سال داشت در یادداشتی می‌نویسد:

«به دلیل بمباران پیاپی، مدارس تعطیل شده بود و ما با خانوادۀ یکی دیگر از فرماندهان، زودتر از پایان سال (بهمن ماه) به طوسکلا برگشتیم تا از درس و امتحانات عقب نمانیم. هر چه مادرم اصرار کرد که پدرم بیاید که با هم برویم قبول نکرد و گفت نمی‌شود در این شرایط، جبهه را تنها گذاشت.»

طوسی چند روز مانده به پایان سال 1365 به جمع خانواده پیوست. دختر شهید ادامه می‌دهد:

«روزهای پایانی سال بود که [پدرم] آمد و قرار بود تا آخر تعطیلات نوروز بماند ولی تماس گرفتند که باید باز گردد. هفت روز عید را ماند و به اصرار من، یک روز دیگر هم بود و روز هشتم فروردین رفت. آخرین روزهای زندگی پدر و مادرم رؤیایی بود.»

این آخرین دیدار طوسی با خانواده و آشنایان بود. لحظۀ خداحافظی در ذهن پدر شهید، ماندگار شد:

»بعد از آخرین باری که روبوسی و خداحافظی کردیم، دوباره دیدم که حالی پیدا کردم و باز او را بغل کردم و دستش را بوسیدم... گفت: حاجی چرا ما را خجالت می‌دهید، من باید دست شما را ببوسم... وقتی تا دم در حیاط رفت، مادرش صداش کرد: پسرجان برگرد. دوباره برگشت و خداحافظی کرد...«

 چند روز بعد از بازگشت طوسی به جبهه، عملیات کربلای 8، در موقعیت عملیاتی کربلای 5 و جهت تکمیل آن عملیات، طراحی و اجرا شد. طوسی، حمیدرضا نوبخت و سیدمنصور نبوی جزء فرماندهان شهید لشکر ویژۀ 25 کربلا در این عملیات بودند که به همراه شهید اسماعیل کلبادی‌نژاد به فاصلۀ کمی از یکدیگر به شهادت رسیدند. پیکرهای مطهر شهیدان طوسی، نوبخت و کلبادی‌نژاد در همان خاک‌های شلمچه باقی ماند. روایت مرتضی قربانی از این اتفاق چنین است:

»در ادامۀ نبردمان [بعد از کربلای 5] از کانال ماهی رفتیم به سمت تنومه [برای انجام عملیات] کربلای 8. در یکی از روزهایی که در این عملیات، شدید درگیر بودیم، شهید محمدحسن، شهید نبوی و شهید حمیدرضا نوبخت، به اتفاق برای شناسایی مکانی که می‌خواستیم عمل کنیم، رفتند. چون دشمن دیگر توان خودش را از دست داده بود می­خواستیم به هر جهت، تعقیب و گریز را انجام دهیم تا برویم نزدیکی‌های بصره. ما ده کیلومتری بصره بودیم. آن روز این عزیزان ما وقتی به خط اول شناسایی رسیدند، عراقی‌ها با تیر تانک زده بودند و این سه عزیز ما شهید شدند و جنازه‌های­شان ماند. خاک هم به هم زده شده و روی جسد مطهرشان ریخته شده بود و چند ماهی بین ما و عراقی‌ها قرار داشتند.»

 با شهادت طوسی، کمر لشکر ویژۀ 25 کربلا شکست. ولوله‌ای در میان فرماندهان و رزمندگان لشکر بر پا شد و حس یتیمی کاملاً احساس می‌شد. علیجان میرشکار که در آن هنگام از فرماندهان گردان لشکر بود، در وصف هنگامۀ شنیدن خبر شهادت طوسی می‌گوید:

«وقتی خبر شهادت شهید طوسی را شنیدم، احساس کردم عمود خیمۀ لشکر 25 کربلا فروریخت، یعنی همان‌طور که  با شهادت بهشتی یک خلأیی در انقلاب ایجاد شد و دیگر هیچ‌ کس برای انقلاب ما شهید بهشتی نشد، با شهادت طوسی نیز هیچ‌کس نتوانست خلاء ایشان را برای لشکر 25 کربلا پر کند.»

خانواده شهید طوسی، ستون آهنین خود را تقدیم اسلام کرده بود. لحظۀ شنیدن خبر، به‌ویژه از سوی مادر، وصف‌ناشدنی است؛ مادری که این بار جوان برومند دیگرش را به دیدار معبود فرستاده بود؛ تبیین سختی روزگار مادر در فردای پس از فقدان فرزندانش و به‌ویژه محمدحسن ممکن نیست. اما همین مادر، ندای آشکار و نهان شهادت‌طلبی فرزندانش را در راه صیانت از اسلام و مکتب اهل بیت(ع) بارها شنیده بود:

«محمدحسن هر وقت به خانه می‌آمد، می‌گفت مادر! برایم شربت درست کن. شربت که درست می‌کردم می‌گفت نه مادر! این شربت‌ها قبول نیست، شربت شهادت درست کن»

طوسی یقین داشت که مزد خود را با شهادت دریافت خواهد کرد. عبدالعلی عمرانی به ذکر خاطره‌ای می‌پردازد که توجه به آن دلالت بر این یقین دارد:

«روز چهارم عملیات در فاو بود. چند گردان از بچه‌های لشکر 25 در فاصله چندکیلومتری از شهر فاو در اطراف جادۀ فاو ـ بصره در محاصرۀ نیروهای دشمن قرار گرفته بودند. به همراه شهید طوسی برای سرکشی، با موتور در میان نیروها تردد می‌کردیم. دشمن تمام منطقه را شیمیایی زده بود. چفیه را خیس کرده بودم، یک بار جلوی صورت خودم می‌گرفتم یک بار جلوی صورت شهید طوسی. چند بار ادامه دادم. بعد از چند بار دستم را رد کرد و گفت بس است عبدالله! من الان شهید نشوم، یک هفته دیگر، یک ماه دیگر، یک سال دیگر شهید می‌شوم.»

خواست خدا بود تا طوسی بعد از عمری مجاهدت و پایداری، در 18 فروردین 1366، با تنی خونین به دیدار معبودش بشتابد. بیش از هشت سال، خاک‌های تفتیدۀ شلمچه، میزبان بدن مطهرش بود. سرانجام در آبان 1374، پیکر این سردار سلحشور، با تلاش گروه تفحّص شهدا کشف شد و با انجام تشییع باشکوه در مرکز استان و شهر نکا، در زادگاه خویش روستای طوسکلا آرام گرفت؛ پدر و مادر رنجورش سال‌ها در انتظار پیکر مطهر دو فرزند رشیدشان خون‌ گریستند. محمدابراهیم را در اسفند 1362 در راه خدا تقدیم کرده بودند و محمدحسن را در فروردین 1366؛ ولی پیکر هیچ‌ کدام را دریافت نکرده بودند. از سوی دیگر نمی‌دانستند که خداوند هنوز هم می‌بایست از این خانوادۀ فداکار و صبور قربانی می‌گرفت. قربانی سوم، محمدحسین بود که در مهر 1374 در کسوت سربازی حضرت ولیعصر(عج) به قربانگاه رفت. یک سال بعد در مهر 1375 پیکر مطهر محمدابراهیم بعد از گذشت 13 سال از زمان شهادتش، کشف و تشییع شد. مادر گرامی شهیدان طوسی نیز در سال 1378 به مهمانی سه فرزند شهیدش رفت؛ ولی پدر و برادران صبور محمدحسن، به نیکویی یاد شهیدان­شان را عزیز می‌دارند. در این میان سخن‌گفتن از صبوری و فداکاری همسر مکرّمۀ شهید طوسی، خود فصلی جدا می‌طلبد. سمیه تنها یادگار شهید طوسی است که در زمان شهادت پدر 9 سال داشت و هنوز هم از گرمای محبت پدر می‌گوید.

طوسی همواره زنده، حاضر و اثرگذار است و معنابخش اخلاق و مدیریت اسلامی و انقلابی خواهد بود. ذهن و قلب هم‌رزمان و عاشقان طوسی، دمادم با نور وجودی این شهید والامقام، زنده و روشن است؛ البته با اندوه و حسرتی که جز با وصال سرخ، پایان نمی‌پذیرد:

بی‌حسرت از جهان نرود هیچ کس به در

الاّ شهید عشق، به تیر از کمان دوست.

سعدی