واشنگتن در "افغانستان" با شکست راهبردی روبرو شده است

به گزارش سرویس بین الملل محمدتقی جهان‌بخش کارشناس مسائل افغانستان در خصوص اظهارات «جان مک‌کین» رئیس کمیته نیروهای مسلح سنای آمریکا مبنی بر اینکه عدم توجه ویژه «ترامپ» به افغانستان سبب ناکامی استراتژیک آمریکا می‌شود، بیان داشت: آمریکا بعد از حمله به عراق و افغانستان تلاش کرد تا با آغاز فرآیند دولت سازی، این دو کشور را به الگوهایی مبتنی بر اصول و ارزش‌های آمریکایی در منطقه غرب آسیا تبدیل کند و سپس این الگوی دموکراتیک را به سایر کشورهای بسط دهد.
 
وی با تأکید بر ناکامی واشنگتن در عراق و افغانستان مطرح کرد: آمریکایی­‌ها به دلیل فشارهایی که در عراق بود، نتوانستند این الگو را پیاده کنند و برخلاف خواست آن‌ها آنچه در عراق رخ داد، به نفع جمهوری اسلامی ایران رقم خورد. حضور آمریکایی‌ها در افغانستان به دلایل مختلف از جمله استمرار تهدیدات طولانی شد و هنوز نیز ادامه دارد؛ با این‌ حال این حضور طولانی به نهادینه شدن ساختارها و دولت سازی کمک چندانی نکرد. امروز بعد از 16 سال حضور آمریکا در افغانستان، بر اساس بهترین ارزیابی‌ها حدود 40 درصد از خاک این کشور در اختیار معارضان و به‌ویژه گروه طالبان قرار دارد. این واقعیت یک ناکامی بزرگ برای آمریکا محسوب می‌شود که قصد داشت در افغانستان مبتنی بر ارزش‌های آمریکایی دولت کارآمدی ایجاد کند.
 
کارشناس مسائل افغانستان با توجه به اینکه نه‌ تنها دولتی در افغانستان ایجاد نشد، بلکه واشنگتن نتوانست طالبان و تهدیدهای افراط‌گرایانه را نیز کنترل کند، افزود: طالبان در ماه‌های اخیر چند فقره عملیات بزرگ در افغانستان انجام داد. این گروه توانست دو بار قندوز را به تصرف خود درآورد. طالبان در شهرستان­های افغانستان حاکمیت نسبتاً گسترده‌ای دارند. این وضعیت برای دولت مرکزی نامطلوب است و حکایت از وخامت وضعیت امنیتی در این کشور دارد. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، ممکن است ولایت‌های دیگری هم به دست طالبان بیفتد.
 
وی با بیان اینکه طبق گزارش‌ها 6 مرکز ولایت در خطر سقوط قرار دارند، گفت: این مسائل عمدتاً از زمانی تشدید شد که نیروهای غربی مسئولیت امنیت افغانستان را واگذار کردند. از این‌ جهت پیش‌بینی می­‌شود که در دولت جدید آمریکا و با به قدرت رسیدن جمهوری خواهان، فشارها برای ادامه حضور نیروهای آمریکایی و حتی افزایش نیرو در افغانستان جدی‌تر شود. سخنان مک‌کین نیز در همین راستا قابل ارزیابی است.
 
جهان‌بخش با اشاره به اینکه به‌ غیر از مک‌کین، افراد دولتی دیگری نیز اعلام کرده‌اند که باید به سمت افزایش نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان رفت تا وضعیت امنیتی افغانستان به شرایط قابل‌ قبول برسد، مطرح کرد: بنابر این می‌توان گفت که آمریکا بعد از 16 سال حضور در افغانستان با یک شکست جدی مواجه شده است، چراکه نه توانسته دولت سازی کند و نه گروه‌های افراطی فعال در این کشور را سرکوب کند.
 
وی در پاسخ به این پرسش که «چرا ترامپ در قبال افغانستان ذهنیت متفاوتی نسبت به مناطق دیگر دارد؟» بیان داشت: ترامپ قابل پیش‌بینی نیست؛ اما بر اساس آنچه مشاهده می‌شود، ترامپ قصد دارد حضور هزینه‌ مند آمریکا در جهان را کمرنگ‌تر کند و به سمت نوعی درون­گرایی گزینش‌ شده حرکت کند. با این‌ حال وضعیت افغانستان متفاوت است. چراکه از سویی ترک افغانستان در افکار عمومی جهان به معنی شکست آمریکا تلقی می‌شود و هزینه‌های چندساله این کشور که بالغ‌ بر صدها میلیارد دلار است، به هدر خواهد رفت. در واقع حیثیت و پرستیژ آمریکا در افغانستان گروگان است.
 
کارشناس مسائل افغانستان از سوی دیگر اشاره داشت: تجربه نشان داده که نیروهای امنیتی افغان فاقد توان و تجربه کافی برای مقابله با گروه‌های افراط‌گرا هستند و تنها گذاشتن آن‌ها در تأمین امنیت، تبعات جبران‌ناپذیری بر امنیت افغانستان، منطقه و حتی ایالات‌متحده خواهد داشت. موقعیت ممتاز جغرافیایی افغانستان و همسایگی با ایران، چین و آسیای مرکزی را نیز باید به این عوامل اضافه کرد. این‌ها بخشی از مواردی است که افغانستان را در منظر ترامپ و دولت‌مردان جدید آمریکا که سیاست‌های متفاوتی نسبت به گذشتگان خود دنبال می‌کنند، متفاوت از سایر کشورها و مناطق خواهد کرد.