انیمیشن در كشورمان دچار بی‌توجهی است/ جشنواره رویش نگاه باز و وسیعی به دین دارد
*به نظر شما دلیل اصلی توجه ویژه به انیمیشن در میان سایر تولیدات سینمایی چیست؟
انیمیشن در رسانه‌های تصویری برای قشر كودك، نوجوان، جوان و بزرگ‌سال به
عنوان تاثیرگزارترین بخش به حساب می‌آید. از طرفی چون انیمیشن خیلی به خیال
و خیال پردازی نزدیك است و خیلی راحت این زمینه را فراهم می‌كند كه رویایی
را كه در ذهن دارید به تصویر بكشد، طرفدارهای بسیار زیادی دارد. در حال
حاضر هزینه كردن برای انیمیشن در كشورهای پیشرفته به خصوص آمریكا و ژاپن با
سایر نقاط دنیا متفاوت است. آن‌ها سرمایه گذاری می‌كنند و این سرمایه
گذاری بازده مالی بسیار بالایی برایشان دارد. مبنای یك انیمیشن در آمریكا
این است كه از یك كودك تا یك انسان مسن می‌تواند انیمیشن را ببیند و تحت
تاثیر قرار بگیرد. البته گونه‌های دیگر تصویری چنین خاصیتی را ندارند. هنوز
هم كشورهایی كه روی انیمیشن خیلی سرمایه گذاری می‌كنند، انگشت‌شمار هستند.
بعد از انیمیشن بلند، سریال‌سازی انیمیشنی داریم. در جشنواره‌ها هم اغلب
به انیمیشن‌های كوتاه پرداخته می‌شود.
*وضعیت كشور ما در انیمیشن چگونه است؟
كشورهای اروپایی در زمینه سریال‌های انیمیشن خیلی كار می‌كنند. بعضی
كشورهای آسیایی هم این‌گونه هستند. اما ما در كشورمان كمی بلاتكلیفیم؛ یعنی
هیچ كدام از تولیداتمان خیلی حرفه‌ای نیست. هر دو یا سه سال یك‌بار شاهد
یك كار شاخص هستیم و دیگر هیچ.
*خب دلیل این بلاتكلیفی به نظر شما چیست؟
كشور ما همچنان كه در صنعت نسبت به سایر كشورهای پیشرفته بسیار عقب است، در
سینما و انیمیشن هم عقب است. الان ما حتی نسبت به كشورهایی همچون كره و
هند و چین كه ۲۰ یا۲۵ سال پیش هم‌ترازمان بودند نیز عقب مانده‌ایم.
*آیا ضعف فناوری داریم؟
بیشتر به خاطر بی اهمیتی هنر در مملكتمان است. به خاطر نگاه مدیران و
سیاست گذاری‌های غلط است. به این خاطر كه در كشور ما به انیمیشن احساس نیاز
نمی‌شود. اولویت توجه در سینمای ما، به سمت سینما زنده معطوف شده. سینمای
زنده‌ای كه داستان و وقایعش در زمان حال اتفاق می‌افتد حالا اگر پله بعدی
هم باشد گذشته را می‌سازند. در سینمای ایران هیچ وقت به آینده روی
نمی‌آوریم. آینده در سینمای ما یعنی یك هفته یا نهایتا یك ماه بعد. از سوی
دیگر انیمیشن می‌تواند این خلاء را پر كند؛ چرا كه هنر آینده‌نگر است. ولی
در كشور ما اصلا به آینده اهمیت نمی‌دهند.
*چرا در همین وادی هم اقبال فیلم بلند سینمایی در كشور بیش از انیمیشن است؟
چون فیلم‌های بلندمان تنها چیزی است كه اگر خوب باشد مخاطب سراغش می‌رود.
یعنی مخاطب تنها فیلم خارجی را دنبال نمی‌كند بلكه فیلم ایرانی را هم
می‌بیند. فیلم خارجی هرقدر هم خوب باشد اما جای خالی برای فیلم ایرانی وجود
دارد. اما در انیمیشن این‌طور نیست. خوراك انیمیشن ما سال‌هاست توسط
انیمیشن‌های درجه یك خارجی تامین شده و خلاء نیاز به انیمیشن پرشده است.
حالا به جایی رسیده‌ایم كه اصلا توانایی رقابت با انیمیشن‌های خارجی را
نداریم. حالا اگر انیمیشنی ساخته می‌شود كه كمی خوب است، همه می‌گوییم خدا
را شكر. تجربه نشان داده كه سبك انیمیشن ایرانی بدون تحرك، كند، پر دیالوگ و
بی بهره از موسیقی است. البته در این میان هر از چند گاهی آثاری می‌بینیم
كه امیدوارمان می‌كند. البته بودجه هم در این كم اقبالی انیمیشن تاثیر
داشته. برای مثال با بودجه یك انیمیشن متوسط ایرانی می‌توان پنج تا فیلم
«ابد و یك روز» ساخت. پس مدیر هنری ما ریسك نمی‌كند و ترجیح می‌دهد پنج تا
فیلم زنده بسازد تا یك انیمیشن. چرا كه انیمیشن ما هنوز نتوانسته امتحانش
را پس دهد و واقعا مدیران ما نمی‌توانند به امثال من با ۲۵ سال سابقه
اطمینان كنند كه هم فیلم خوب باشد و هم بازگشت مالی داشته باشد.
*مدیریت در این بخش چگونه بوده است؟
در انیمیشن به خاطر هزینه بالایی كه دارد نیازمند بودجه دولتی است. اما
مشكل این است كه مثلا هزینه شما 2 میلیارد است و شما 1میلیارد و نیمش را
خودتان می‌دهید و 500 میلیون را یك بخش دولتی می‌پردازد اما آن ها به
اندازه 5 میلیارد در كار شما دخالت می‌كنند. ما هنوز سر موسیقی مشكل داریم.
موسیقی در انیمیشن سینمایی بسیار مهم است. حتی ما اندازه كارگردان انیمیشن
افغانی و عراقی دستمان برای كار در انیمیشن هم باز نیست. زمانی بود كه
مدیران ما طوری برخورد می‌كردند كه انگار آن ها مسلمان‌تر از ما هستند و یا
ایرانی‌تر. طوری برخورد می‌شد كه می‌خواستند همه چیز را به ما دیكته كنند.
چون پول داشتند، حتی دوست داشتند در مسائل فنی و تخصصی هم دخالت كنند. با
تمام این حرف‌ها به تازگی یك توجهی دارد به انیمیشن می شود. البته برخی از
این فضا به خوبی استفاده كردند و انیمیشن‌های خوبی همچون شاهزاده روم را
خلق كردند و عده‌ای هم به نظر سوء استفاده كردند و نتوانستند پاسخ خوبی به
اعتماد بودجه‌ای كه در دست داشتند بدهند و با تولید آثار ضعیف حتی كارهای
خوب را هم زیر سوال بردند.
*پرورش انیمیشن در كشور ما به چه ابزاری نیاز دارد؟
متاسفانه ما از نظر آموزشی در كشورمان ضعف زیادی داریم. حتی خروجی دانشگاه
ما نیز نیروی خوبی را تربیت نمی كنند و به جرئت می توانم بگویم 80درصدشان
نمی‌توانند یك كار كوتاه را هم جمع و جور كنند. در انیمیشن بیش از 100 شغل
وجود دارد اما همه دوست دارند كارگردان شوند. نتیجه این شده كه ما سالانه
عده زیادی فارغ التحصیل دانشگاهی در رشته انیمیشن داریم اما هنوز داریم
درجا می‌زنیم. تیم ما در پروژه تهران 1500 نزدیك 250 نفر بود كه فقط دو نفر
تحصیلات انیمیشن داشتند و این جای تاسف دارد. متاسفانه دانشگاه‌های ما
خیلی ضعف دارد. اگر هر دانشگاه ما 10 تا استاد داشته باشد شاید 8 نفرشان
اصلا این كاره نیستند.
*وضعیت عرضه تولیدات را چگونه می دانید؟
اگر كار خوب ساخته باشید از آن خیلی خوب استقبال می شود. سختگیری زیادی از
نظر مجوز ندارد. از نظر حمایت چیزی كم نمی گذارند به شرط اینكه بتوانید كار
خوب تولید كنید.
*نقش جشنواره «رویش» در این میان برای توسعه عرضه انیمیشن در كشورمان چگونه است؟
رویش یكی از جشنواره های درجه یك كشور ما در انیمیشن است و رتبه بالایی
دارد. رویش جشنواره‌ای با موضوع دینی است اما دست هنرمند را باز گذاشته تا
دین را در خانواده، زندگی و جامعه جست‌وجو كند و نگاه باز و وسیعی به موضوع
دارد. اگر شما یك انیمیشن ارزشی به معنای واقعی كلمه داشته باشید، رویش از
آن استقبال می كند. خیلی از فیلم‌سازان ما دوست دارند انیمیشن‌شان برای
نخستین بار در رویش اكران شود و برای خود من هم چنین بوده است. من یك
انیمیشن با موضوع دینی داشتم و برای اكران در جشنواره های دیگر ندادم تا در
رویش اكران شود. چون جشنواره مهمی است؛ هم از نظر اكران هم از نظر داوری و
... جشنواره درجه یكی است. رویش جایگاهی مهمی همچون دوسالانه انیمیشن
ایران را داراست.
*آینده انیمیشن چگونه خواهد بود؟
چهار نوع انیمشن در كشورما تولید می شود: انیمیشن سینمایی، انیمیشن
تلویزیونی، انیمیشن كوتاه جشنواره‌ای و انیمیشن تبلیغاتی. ما در انیمیشن
سینمایی هیچ جایگاهی در دنیا نداریم اما در چند سال گذشته اتفاقات خوبی
افتاده كه ما را به آینده امیدوار كرده و باید منتظر ماند و دید كه آیا این
اتفاقات خوب دوباره تكرار می شود یا خیر. یعنی تا 4 سال دیگر می توانیم
بگوییم كه اتفاقی بزرگ در زمینه انیمیشن سینمایی ما افتاده است یا خیر. اما
در انیمیشن تلویزیونی گروه‌های خوبی وجود دارد كه مدت هاست به كارشان
ادامه می دهند. البته سیستم جدید شركت صبا به سمت كیفی پیش رفته است و این
ما را به آینده امیدوار كرده است. اما انیمیشن تبلیغاتی به خاطر هزینه های
بالای تلویزیون برای پخش آگهی، دوران خوب خود را از دست داده و اكثر
شركت‌های تولیدی از فیلم‌های زنده ارزان قیمت برای تبلیغ محصولات خود
استفاده می كنند. اما مهم ترین بخش انیمیشن ما كه قابل رقابت با بهترین‌های
جهان است، انیمیشن‌های كوتاه است. 30 تا 35 سال است كه انیمیشن كوتاه ما
رو به رشد بوده و این رشد ادامه خواهد داشت. بچه‌های ایرانی در طول سال
جایزه‌های معتبر جشنواره‌های جهانی را برنده می‌شوند و این نشان از موفقیت
انیمیشن كوتاه در ایران دارد.
* وضعیت امروز انیمیشن چگونه است؟
از نظر من 3 یا 4 سال است كه انیمیشن در كشور ما به دلایل مختلف از جمله
ركود مالی كه در جامعه وجود دارد، افت كرده اما در همین چند سال ركود
انیمشین، ما شاهد حضور مدیران فرهنگی درجه یك در عرصه فرهنگ كشورمان هستیم.
زمانی بود كه ما تولید داشتیم اما مدیران خوبی وجود نداشتند؛ حالا مدیر
خوب وجود دارد اما پول نیست و انیمیشن ما دچار ركود شده. امیدوارم هرچه
زودتر فضای جامعه و تولید به نقطه‌ای برسد كه بتوان از وجود این مدیران
استفاده خوبی كرد و شاهد شكوفایی انیمیشن كشور بود.