معرفی کتاب «حق طبیعی و حقوق بشر»

به گزارش خبرنگار گروه حقوقی و قضایی ، مواجهۀ ما با بعضی ابعاد فرهنگی تمدن غرب، به سبب تقدم زمانی ظهور و پیدایش آن آموزه‌ها و مظاهر تمدنی در غرب، انفعالی و مدافعانه بوده است، اما اگر محل نزاع و موضوع بحث به‌خوبی با رویکرد فرهنگی ایرانی اسلامی و با عقلانیت غیرمنفعل تحلیل گردد، چه‌بسا تمدن غربی باید پاسخگوی تمدن اسلامی باشد. 

کتاب «حق طبیعی و حقوق بشر» به قلم دکتر عباس شیخ ‌شعاعی تلاشی است به‌صورت موجز و مختصر برای واکاوی مفهوم حق در دیدگاه دانشمندان و فیلسوفان غربی و در دیدگاه اسلامی و متفکران مسلمان.

این کتاب در پنج بخش تدوین شده است: حق و نسبت آن با تکلیف، قانون طبیعی، وضع طبیعی، حق طبیعی، حقوق بشر؛ نمود حق طبیعی.

نویسنده در مقدمۀ کتاب می‌گوید: «بحث دربارۀ «حق طبیعی» در مغرب‌زمین به بیش از بیست قرن پیش، در فلسفه ارسطو و رواقی‌ها برمی‌گردد. لکن در فرهنگ اسلامی برای اولین بار این اصطلاح در کتاب‌های حقوقی حقوقدانان مسلمان به عنوان یک بحث حقوقی در سده گذشته به چشم می‌خورد که عموماً در ضمن مباحث حقوقی، به عنوان یک مکتب حقوقی مطرح می‌شده است. البته در این کتاب‌ها «حق طبیعی» از دیدگاه غربی‌ها بررسی می‌شود. هر چند برخی به اختصار اشاره‌ای به مباحث عقلی مطرح شده در علم اصول به عنوان مباحث متناظر با بحث از حق و قانون طبیعی می‌نمودند. تا آنجا که نگارنده در این سال‌ها کاوش نموده هیچ بحث کارشناسانه تطبیقی در این‌باره مشاهده ننموده است. برخی نویسندگان شتابزده آن را پذیرفته و سعی می‌کنند مباحثی از علم اصول و فقه را بر آن منطبق کنند. اما به نظر می‌رسد جای یک بحث دقیق در طرح صورت مسأله و دیدگاه‌های اصلی در فیلسوفان غربی راجع به این موضوع و بررسی مطالب احتمالاً مرتبط با آن، در آرای حکیمان و فقیهان مسلمان خالی است. واضح است که نگارنده مدعی پر کردن این خلأ نبوده نوشتار حاضر را فقط درآمدی بر این بحث می‌داند. جا دارد که علاقه‌مندان به این بحث هر کدام جنبه‌ای از آن را مورد بررسی قرار دهند تا در نهایت یک مجموعه هماهنگ، تحقیقی و همه‌جانبه را درباره آن به‌دست دهند.

نوشتار حاضر مربوط به فلسفه حقوق نیست چنان‌که فلسفه سیاست هم نیست بلکه قلمرو بحث خود را محدود به هیچ یک نکرده و از حق و حق طبیعی سخن می‌گوید که هم به قلمرو حقوق، هم اخلاق و هم سیاست تعلق دارد.»