انواع قراردادهای تحویل کالا در مقررات اتاق بازرگانی بین‌المللی

به گزارش گروه حقوقی و قضایی به نقل از روزنامه حمایت، «اینکوترمز» به معنای اصطلاحات بین‌المللی بازرگانی است که برای تفکیک هزینه‌ها و مسئولیت‌های بین فروشنده و خریدار استفاده شده و به طور کلی موجب می‌شود که از چندگانگی تفسیر این اصطلاحات در کشورهای مختلف پرهیز شود یا حداقل تا میزان قابل ملاحظه‌ای کاهش یابد.

مریم مصطفوی، کارشناس ارشد حقوق تجارت بین‌الملل با بیان این مطلب اظهار کرد: اینکوترمز به مسایل مرتبط با انتقال کالا از فروشنده به خریدار و مسائل مرتبط با حمل کالا توجه می‌‌کند که از جمله این موارد می‌توان به حمل کالا، ترخیص، واردات، صادرات، فرد مسئول پرداخت، ریسک جابه‌جایی و نیز اینکه انتقال کالا در مراحل مختلف بر عهده چه کسی است، اشاره کرد.

وی با بیان اینکه اینکوترمز توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تهیه و تدوین شده است، افزود: نخستین بار در سال 1936 مجموعه‌ای از مقررات بین‌المللی برای تفسیر اطلاعات تجاری منتشر شد که به اینکوترمز 1936 معروف شد و بعدها در سال‌های 1953، 1967، 1976، 1980، 1990، 2000 و 2010 به منظور انطباق با روش‌های معمول تجارت بین‌الملل، اصلاحاتی در آن صورت گرفت. 

مصطفوی اضافه کرد: استفاده از اصطلاحات تجاری بین‌المللی در قراردادهای فروش بین‌المللی بسیار رایج است؛ به نحوی که امروز کمتر قرارداد خرید و فروشی پیدا می‌شود که فاقد ارجاع به این اصطلاحات باشد. وی گفت: اتاق بازرگانی بین‌المللی برای نخستین بار عبارات و اصطلاحات مزبور را گردآوری و تحت عنوان اصطلاحات تجاری بین‌المللی یا اینکوترمز منتشر کرد. از آن به بعد نیز به طور مرتب این اصطلاحات تکمیل و به‌روز شده و مجموعه‌ای از قواعد بین‌المللی که تفسیری آسان از قوانین بین‌المللی است را در خصوص شرایط خرید خارجی ارائه می‌کند.

این کارشناس ارشد حقوق تجارت‌ بین‌الملل با بیان اینکه برای هر چه آسانتر فهمیدن این اصطلاحات، می‌توان آنها را در 4 گروه تقسیم‌بندی کرد، افزود: گروه اول که E نامیده می‌شود، تحویل کالا در نقطه عزیمت در مبدأ است. این گروه تنها شامل یک مورد و عبارت از آن است که فروشنده، کالا را در محل تولید یا انبار کالا، به خریدار تحویل می‌دهد و تمامی هزینه‌ها اعم از بارگیری، حمل و نقل، بیمه، گمرک و ریسک خرابی بر عهده خریدار بوده یعنی بیشترین مسئولیت بر عهده خریدار است.

این حقوقدان در خصوص گروه دوم که F نامیده می‌شود، گفت: این مورد در خصوص تحویل کالا به خریدار بدون پرداخت کرایه حمل در مبدا است. به این معنا که فروشنده، کالا را در محلی که خریدار تعیین کرده است، تحویل وی می‌دهد.  وی با بیان اینکه گروه F نیز دارای سه دسته است، اظهار کرد: اولین اصطلاح آن FCA به معنای تحویل کالا به حمل‌کننده در مبدا است. (به عبارت دیگر، تحویل کالا در داخل کامیون، ریل و هواپیما) با توجه به اینکه محل تحویل کالا، کشور خریدار است، بارگیری با خریدار بوده همچنین هزینه حمل و نقل، عقد قرارداد و بیمه با خریدار است.  مصطفوی گفت: دومین اصطلاح گروه F نیز، FAS به معنای تحویل کالا در کنار کشتی در مبدا است. به عبارت دیگر، محل خاتمه ریسک فروشنده، در کنار کشتی در بندر است. خاتمه ریسک فروشنده نیز به این معناست که فروشنده در کنار کشتی، کالا را تحویل می‌دهد و از آن به بعد مسئولیتی متوجه وی نخواهد بود.  وی ادامه داد: در این اصطلاح، هزینه حمل و بیمه با خریدار است همچنین عقد قرارداد، حمل، بیمه و بازرسی، با خریدار خواهد بود.

این کارشناس ارشد حقوق تجارت بین‌الملل نیز با بیان اینکه سومین اصطلاح گروه F نیز FOB یعنی تحویل کالا در عرشه کشتی در مبدا نامیده می‌شود، عنوان کرد: در تعریف این اصطلاح باید گفت که هنگامی که فروشنده کالا را از روی نرده کشتی عبور داد، ریسک خود را خاتمه داده است. در این اصطلاح، هزینه حمل و نقل و بیمه با خریدار بوده و نیز عقد قرارداد حمل از بندر، تحویل، بیمه و بازرسی با خریدار است.  برای مثال وقتی گفته می‌شود، کالایی به قیمت «فوب خلیج فارس» ارائه می‌شود یعنی هزینه کالا برای تحویل روی عرشه کشتی در خلیج فارس مبنای محاسبه قیمت خواهد بود که البته باید هزینه‌های مربوط به حمل در کشور مبدأ و بیمه و بارگیری بعدی را هم حساب کرد. 

این حقوقدان در خصوص گروه سوم که C نامیده می‌شود، گفت: این گروه عبارت از تحویل کالا در مبدا به خریدار با پرداخت کرایه حمل است. به این معنا که فروشنده قسمت اعظم کرایه را پرداخت می‌کند. این گروه نیز شامل اصطلاحاتی است و به موجب آن، فروشنده باید مخارج کرایه را تا مقصد پرداخت کند اما خطر فقدان یا خسارت و هزینه‌های اضافی بر عهده خریدار است.

وی با بیان اینکه در این اصطلاح که یکی از منصفانه‌ترین اصطلاح‌ها محسوب می‌شود، نوعی تقسیم مسئولیت میان خریدار و فروشنده اعمال شده است، افزود: نخستین اصطلاح در این زمینه، CFR است؛ به این معنا که هزینه و کرایه حمل تا مقصد، با فروشنده است.  مصطفوی ادامه داد: هنگامی که کالا از روی نرده کشتی بارگیری می‌شود، مسئولیت فروشنده خاتمه می‌یابد. در اینجا هزینه حمل و بیمه با فروشنده و نیز عقد قرارداد حمل و بیمه با فروشنده است. 

 وی اضافه کرد: اصطلاح بعدی CIF و به این معناست که هزینه بیمه و کرایه حمل تا مقصد با فروشنده است. این اصطلاح مخصوص حمل دریایی کالاست و وقتی از روی نرده کشتی بارگیری می‌شود، مسئولیت فروشنده نیز خاتمه خواهد یافت. هزینه حمل و بیمه با فروشنده و عقد قرارداد حمل و بیمه نیز با فروشنده خواهد بود.

این کارشناس ارشد حقوق تجارت بین‌الملل اصطلاح بعدی را CPT عنوان کرد و گفت: این اصطلاح به معنای تحویل با پرداخت کرایه حمل تا مقصد است و بیشتر برای طرق زمین یا هوایی استفاده می‌شود. ریسک و مسئولیت فروشنده، زمانی که کالا را تحویل اولین حمل‌کننده می‌دهد، خاتمه می‌یابد. طبق قرارداد هزینه حمل با فروشنده تا نقطه معین است همچنین هزینه بیمه با خریدار و عقد قرارداد بازرسی نیز با خریدار خواهد بود.

وی اصطلاح بعدی را CIP برشمرد و عنوان کرد: این اصطلاح به معنای تحویل با پرداخت کرایه حمل و بیمه تا مقصد است. این اصطلاح مرکب است همچنین ریسک و مسئولیت فروشنده، زمانی که کالا را به نقطه توافق‌شده می‌رساند، خاتمه می‌یابد. در این اصطلاح، هزینه بیمه و حمل با فروشنده بوده، عقد قرارداد بیمه و حمل نیز با فروشنده و عقد قرارداد بازرسی با خریدار است. 

مصطفوی همچنین در خصوص گروه چهارم که D یعنی تحویل کالا در مقصد نامیده می‌شود، اظهار کرد: این گروه شامل اصطلاحاتی است که به موجب آن، فروشنده مسئول رساندن کالا به نقطه یا محل مورد توافق در مقصد است و وی تمامی خطرات و هزینه‌ها را بر عهده می‌گیرد. وی با بیان اینکه گروه D نیز شامل 5 اصطلاح است، عنوان کرد: DAF به معنای تحویل در مرز تعیین‌شده است. به طور عمده، حمل به وسیله راه‌آهن انجام می‌شود. در این نوع حمل می‌توان سندی سراسری از راه‌آهن گرفت که تمامی عملیات حمل و نقل تا مقصد نهایی را در برگیرد و کالا را برای آن دوره زمانی بیمه کند.

این حقوقدان ادامه داد: DES نیز به معنای تحویل در عرشه کشتی (در مقصد) است. فروشنده کالا را در عرشه کشتی در بندر مقصد تحویل خریدار می‌دهد و اقدامات و هزینه‌های ترخیص کالا جهت ورود به بندر مقصد بر عهده خریدار است.  وی به DEQ یعنی تحویل در اسکله (مقصد) نیز اشاره کرد و گفت: هنگامی که فروشنده، کالا را از کشتی به اسکله منتقل و عوارض انتقال به اسکله مقصد را پرداخت کرد، در بندر مقصد تحویل خریدار می‌دهد.

مصطفوی چهارمین اصطلاح را DDU‌ عنوان و بیان کرد: این اصطلاح به معنای تحویل در مقصد بدون پرداخت هزینه و عوارض گمرکی است. یعنی فروشنده کالا را در کشور مقصد بدون انجام ترخیص کالا برای ورود و پرداخت عوارض تحویل دهد. وی خاطرنشان کرد: پنجمین اصطلاح نیز DDP به معنای تحویل در مقصد با پرداخت حقوق و عوارض گمرکی است یعنی فروشنده کالا را در کشور مقصد، پس از انجام ترخیص کالا و پرداخت عوارض، تحویل خریدار می‌دهد.