مشارکت ایران در تدوین استانداردهای بین‌المللی صنعت برق

به گزارش گروه اقتصاد ،کمیسیون الکتروتکنیکی بین‌المللی IEC (International Electrotechnical Commity)  یک موسسه استاندارد غیرانتفاعی غیردولتی است که استانداردهای بین‌المللی همه فناوری‌های مرتبط با الکترونیک و الکتریسیته (در کنار هم با نام الکتروتکنولوژی شناخته می‌شوند) را تهیه و منتشر می‌کند. مقر این کمیسیون در شهر ژنو کشور سوییس است.

مقره یا گیره چینی پایه عایقی است که در دکل‌های انتقال برق در محل اتصال کابل‌های برق با دکل به کار می‌رود. در خطوط انتقال نیرو لازم است هادی‌های تحت ولتاژ به نحوی از برج‌ها ایزوله شوند و برای این کار از مقره‌ها استفاده می‌شود. این مقره‌ها دو وظیفه عمده دارند. وظیفه اصلی مقره‌ها، ایزوله کردن هادی از بدنه برج است و باید بتوانند بدون داشتن جریان نشتی، ولتاژهای بالای خطوط انتقال را از بدنه برج ایزوله کنند.

مقره‌ها همچنین باید تحمل نیروهای مکانیکی حاصل از وزن هادی‌ها و نیروهای اعمالی ناشی از باد و یخ را داشته باشند.

داود محمدی مجری طرح توسعه فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر در پژوهشگاه نیرو در این باره گفت: استفاده از مقره‌ها در صنعت برق به عنوان عایق‌های الکتریکی در خطوط توزیع و انتقال دکل‌ها و تیرهای برق، قدمتی افزون بر 120 سال دارد و وظیفه آن‌ها ایجاد ایزولاسیون خطوط برق و خطوط پرفشار از زمین است.

به گفته این مقام مسوول، حدود 40 سال است مقره‌های پلیمری (مقره‌های نسل دوم) پا به عرصه گذاشته‌اند که برخلاف مقره‌های سرامیکی و شیشه ای (مقره‌های نسل اول)، سبک و آب گریز بوده و با جذب اندک آلودگی‌ها، در محیط‌های آلوده کاربرد مطمئن تری دارند.

وی بیان داشت: مستعمل و فرسوده شدن از جمله ویژگی‌های مقره های پلیمری است که عمری بین 25 تا 35 سال دارند و پس از آن با به هم ریختن ساختار عایقی‌شان، باید تعویض شوند؛ در حالی که مقره های سرامیکی و شیشه ای تا زمانی که شکسته نشوند قابل استفاده هستند.

محمدی ادامه داد: نسل سوم مقره ها، مقره های هیبریدی هستند که در آن‌ها از ترکیبی از دو نسل پیشین استفاده شده و با جمع کردن مزایای هر یک، معایب آن‌ها را به حداقل رسانده است.

وی که نخستین بار ایده ایجاد مقره های هیبریدی را در سال 1382 در کشور مطرح کرده است، خاطرنشان کرد: نمونه آزمایشگاهی این مقره ها در سال 1384 ساخته شد و پس از آن در سال 1386 برای تولید انبوه به یکی از شرکت‌های داخلی واگذار شد؛ پیش از آن تنها آلمان، کره جنوبی و برزیل از چنین مقره هایی در ساختار شبکه‌های برق خود استفاده کرده بودند.

مجری طرح توسعه فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر در پژوهشگاه نیرو اضافه کرد: نبود استانداردهای لازم در این زمینه، اساسی‌ترین مشکل ورود مقره های هیبریدی ساخت ایران به بازار بود، زیرا برای ارزیابی و تأیید شدن آن مرجعی وجود نداشت؛ همچنین کشورهای صاحب این فناوری نیز تنها استانداردهای کارخانه ای خود را داشتند و هیچ استاندارد بین المللی در این زمینه موجود نبود.

محمدی گفت: در این زمینه در پژوهشگاه نیرو به خواست شرکت توانیر برای تدوین دو نوع استاندارد ملی و بین المللی اقدام شد که استاندارد بین المللی طراحی شده از سوی کمیسیون الکتروتکنیکی بین‌المللی IEC مورد استقبال قرار گرفت.

استانداردهای IEC شامل دامنه وسیعی از فناوری‌ها ازجمله تولید، انتقال و توزیع نیرو برای مصارف اداری و خانگی، نیمه‌رساناها، فیبرهای نوری، باطری‌ها، انرژی خورشیدی، فناوری نانو، انرژی دریایی و بسیاری دیگر می‌شود. همچنین IEC مدیریت سه سامانه ارزیابی انطباق جهانی را که تجهیزات، سامانه‌ها یا اجزا را بر اساس استاندارهای جهانی تصدیق می‌کنند، بر عهده دارد.

محمدی گفت: پیشنهاد ذکر شده در سال 2010 در این کمیسیون به رأی گذاشته شد که با رأی مثبت 98 درصدی 45 کشور عضو مورد موافقت قرار گرفت و در نهایت در اجلاسیه سال 2011 این کمیسیون در کشور استرالیا پذیرفته شد.

وی افزود: در ادامه، این پیشنهاد برای تدوین به کمیته TC36 (کمیته ای تخصصی در حوزه تدوین استاندارد سازی مقره ها) و کارگروه WG12 که یکی از کارگروه‌های تخصصی این کمیته برای تدوین استاندارده مقره های پلیمری است، ارسال شد.

به گفته این مقام مسئول پژوهشگاه نیرو، همزمان با این اتفاق، از اینجانب به عنوان نخستین ایرانی برای عضویت در کارگروه تدوین کننده استانداردهای IEC دعوت شد و پس از آن عضو تیم هفت نفره پروژه تدوین آن شدم.

وی با بیان اینکه نخستین پیشنهاد پیش نویس استاندارد و بیش از 50 درصد نظرهای ارائه شده نیز توسط ایران انجام شد، خاطرنشان کرد: در نتیجه، در پایان سال گذشته میلادی (2015) این استاندارد چاپ و تدوین شد.

محمدی تصریح کرد: این استاندارد، نخستین استاندارد بین المللی در صنعت برق بود که ایران پیشنهاد دهنده آن بود و نقش حداکثری در شکل گیری و تدوین آن داشت.

وی با اشاره به دستاوردهای این مهم، افزود: کشوری که تدوین کننده استاندارد است می‌تواند در این زمینه به نفع محصولات و تولیدات خود دخل و تصرف داشته باشد و علاوه بر آن، نام ایران در صنعت برق پرآوازه شده و به تدریج می‌تواند به ایجاد برند اقدام کند.

مجری طرح توسعه فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر در پژوهشگاه نیرو یادآور شد: ایران از سال 2012 صادرات مقره های هیبریدی تولید خود را به کشور کلمبیا و پس از آن عراق آغاز کرد و صادرات به امارت متحده عربی نیز در دست اقدام است.

به گفته وی، حضور یک ایرانی در کمیته تدوین استانداردهای IEC می‌تواند در آینده به ورود سایر متخصصان ایرانی به دیگر کمیته‌های این کمیسیون بیانجامد و مطرح شدن نام ایران، گامی برای جهانی شدن صنعت برق کشور باشد.

در حال حاضر ایران با تمام کشورهایی که مرز خاکی دارد، انرژی الکتریکی مبادله می‌کند. کشورهای عراق، ترکیه، ارمنستان، ترکمنستان، آذربایجان، پاکستان و افغانستان از کشورهای دارای مبادلات برق با ایران هستند.

تبدیل نیروگاه‌های گازی کشور به نیروگاه سیکل ترکیبی با افزودن واحد بخار، کاهش تلفات انرژی، تولید توربین‌ها کلاس F با بازده 60 درصد و هوشمندسازی شبکه توزیع برق از اولویت‌های وزارت نیرو در ماه‌های آینده است.

ظرفیت اسمی تولید برق نیروگاه‌های کشور بیش از 75 هزار مگاوات است که از این نظر در رتبه نخست خاورمیانه و چهاردهم جهان قرار دارد.