نمایش جدیدم را در تماشاخانه "دا" روی صحنه برده‌ام/صرفه‌جویی در تئاتر کیفیت را پایین آورده است
نویسنده نمایشنامه "دوازده" گفت: توقع اولیه اکثر کارگردانان تئاتر تعداد کاراکترهای محدود برای نمایشنامه است زیرا هم از لحاظ مالی و هم از نظر زمانی در محدودیت هستند و می خواهند به هر نحوی صرفه جویی کنند.
حسن جنت مکان نویسنده و کارگردان تئاتر در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگی ، درخصوص تجربه تازه خود در عرصه نمایش گفت: نمایشنامه "اندر تفسیر تنت به ناز طبیبان نیازمند مباد یا رو به راهی نازی" نمایشنامه ای مونولوگ از من است که قبل تر در جشنواره مونولوگ موندا به عنوان اثر برگزیده تماشاگران انتخاب شده بود. در حال حاضر اجرای عموم این نمایش را در تماشاخانه "دا" پشت سر می گذاریم.
وی ادامه داد: این اثر را به مدت یکسال تمرین می کردیم و پس از موفقیت در جشنواره انگیزه های لازم برای اجرای عموم آن ایجاد شد. خوشحالم که این اثر در اجرای عموم مورد رضایت مخاطب بوده و ارتباط مورد نظر اثر را با تماشاگر برقرار کرده به طوری که در اکثر دقایق اجرا تماشاگر به همراه شخصیت اصلی می خندد و اشک می ریزد.
نویسنده نمایشنامه "شالِ قرمزِ نارنجیِ زردِ بنفش" درباره نگارش متون نمایشی به صورت مونولوگ (تک گویی) اذعان کرد: مونولوگ یا تک گویی با نمایش های دیالوگ محور خارج از مسائل فنی فرق چندانی ندارد. از نظر من عمده تفاوت این دو مقوله را می توان در ساختار فنی اثر دید و آن این است که مونولوگ ذاتاً برگرفته از تنهایی انسان است. شاید برای اشخاصی که در فضای جمعی نمایش به سر می برند نوشتن مونولوگ سخت تر از آثار دیالوگ محور باشد. دلیل این اتفاق هم فضایی است که باید برای تولید یک اثر مونولوگ در نویسنده شکل بگیرد. نوعی از تنهایی که در فضای جمع تئاتر یافت نمی شود.
جنت مکان نوشتن آثار تک گویی یا مونولوگ را خارج از محدودیت ندانست و افزود: نگارش مونولوگ علاوه بر محدودیت های به وجود آورده، از سوی دیگر دست نویسنده را باز نگه می دارد. محدودیت های متون مونولوگ به طور مشخص در عدم اختیار داشتنِ کاراکترهای متفاوت است. وجود کاراکترهای مختلف امکان خلق موقعیت ها از دیدگاه های متفاوت را به نویسنده می دهد.
وی در همین راستا تصریح کرد: در نمایشنامه مونولوگ، تنها یک شخصیت داستان را پیش می برد، بنابراین نقش آن شخصیت بسیار پر رنگ خواهد شد ولی بسیاری از ابزار نویسنده را از وی می گیرد در نقطه روبرو کمتر بودن تعداد کاراکترها، کار را برای نویسنده راحت تر می کند، زیرا نیازی به فکر کردن درباره چندین شخصیت به صورت همزمان وجود ندارد.
نویسنده نمایشنامه "دوازده" برنده جشنواره امید، دیگر مزایای نگارش آثار تک گویی را اینگونه توصیف کرد: در مونولوگ نویسی نیازی به ایجاد مکانیزم دفاعی برای حفاظت شخصیت از دیگر شخصیت ها و یا برخوردها نیست و به نوعی موقعیت و اتفاق در مونولوگ توسط همان تک پرسوناژ (شخصیت) روی می دهد. شاید بتوان گفت موقعیت در متون مونولوگ توسط خود کاراکتر ایجاد می شود اما در متون چند شخصیتی و دیالوگ محور، این شخصیت ها هستند که در موقعیت قرار می گیرند.
این کارگردان تئاتر "زبان" را عمال مهمی در نگارش آثار تک گویی خواند و اظهار کرد: "زبان" در آثار مونولوگ نقش مهمی را ایفا می کند و بخشی از کمبودهای مونولوگ را همین عنصر زبان به دوش می کشد. گرچه در آثار دیالوگ محور نیز زبان نقش عمده ای ایفا می کند اما دارای اصالت واقعی زبان در آثار تک گویی نیست. در آثار دیالوگ محور موقعیت و داستان نقش مهمتری را از زبان بر عهده دارند.
جنت مکان افزود: مساله دیگری که در این آثار وجود دارد، بحث پردازش و نحوه پخش و ارائه داده ها است. در آثار مونولوگ، به علت تک پرسوناژ بودن عمدتاً از شیوه های داستان سرایی و روایی استفاده می شود و در کنار آن الگوهای شاعرانه که خود هنری تک صدایی است رنگ بیشتری پیدا می کنند.
سراینده "در انعکاس کوچه های خیس" دلیل گرایش متون نمایشی به مونولوگ نویسی و عدم گفت و گو را اینگونه شرح داد: از نظر من این مسأله ریشه جامعه شناسی دارد و فراتر از ابعاد نویسندگی و یا هنر است. وقتی کمی عمیق تر به جهان نگاه کنیم، به وضوح متوجه خواهیم شد که انسان مدرن به انزوا کشیده شده است. مسلماً نویسنده هم جدا از جامعه خود نیست و هر چه کمتر ارتباط داشته باشد توان خلق شخصیت های متنوع در او محدود می شود. ارتباط در جامعه به نوعی به دریافت برخی اطلاعات و داده ها در نویسنده می انجامد و باعث می شود شخصیت های فراوانی را خلق کند اما انزوا نویسنده را به سوی مونولوگ گویی سوق می دهد.
وی دلیل دیگر گرایش به سمت مونولوگ نویسی را کمبود امکانات دانست و تصریح: علاوه بر کاهش ارتباطات اجتماعی در جامعه باید به نبود امکانات هم اشاره کنم. اکثر مواقع به نویسندگان سفارش داده می شود و نویسنده مجبور شده بنا به خواست و نیاز کارگردان شخصیت ها و نمایشنامه را خلق کند. توقع اولیه اکثر کارگردانان تعداد کاراکترهای محدود برای نمایشنامه است زیرا هم از لحاظ مالی و هم از نظر زمانی در محدودیت هستند و می خواهند به هر نحوی صرفه جویی کنند.
نویسنده نمایشنامه "زرد" برخوردهای حاضر در فضای مجازی را غیر واقعی خواند و افزود: انسان موجودی اجتماعی است و مسلماً تحت تأثیر محیط پیرامونش خود شکل می گیرد. بنابراین عدم برقراری ارتباط در جامعه به تئاتر هم رسوخ پیدا می کند. به عنوان مثال در فضای مجازی با برخوردهایی مواجه می شوم و از خود می پرسم این برخوردها تا چه حد واقعی هستند؟ آیا باید حرف های فضای مجازی را جدی گرفت؟ به هرحال بخش عمده ای از زمان ما در فضای مجازی سپری می شود و لاجرم باید به این نکته دقت کنیم که هر چه بیشتر در فضای مجازی، به صورت غیرواقعی برخورد کنیم در حقیقت غیر واقعی تر هم می شویم.
جنت مکان آینده نمایشی خود را در سایه تجربه کردن تصویر نمود و خاطرنشان کرد: در حال حاضر تنها و تنها به تجربه کردن فکر می کنم و معتقدم برای ایجاد یک جریان منسجم باید با زبان و ادبیات به روز پیش رفت. امیداهای فراوانی دارم و اعتقاد دارم نمایشنامه نویسی ایران طی سالهای آینده، هر چند دور جایگاه بالاتری را پیدا می کند و من معتقدم تئاتر بزرگ تر از هنرمندان آن است و در طول زمان کهنه ها را با نو جابجا می کند.
وی ادامه داد: این اثر را به مدت یکسال تمرین می کردیم و پس از موفقیت در جشنواره انگیزه های لازم برای اجرای عموم آن ایجاد شد. خوشحالم که این اثر در اجرای عموم مورد رضایت مخاطب بوده و ارتباط مورد نظر اثر را با تماشاگر برقرار کرده به طوری که در اکثر دقایق اجرا تماشاگر به همراه شخصیت اصلی می خندد و اشک می ریزد.
نویسنده نمایشنامه "شالِ قرمزِ نارنجیِ زردِ بنفش" درباره نگارش متون نمایشی به صورت مونولوگ (تک گویی) اذعان کرد: مونولوگ یا تک گویی با نمایش های دیالوگ محور خارج از مسائل فنی فرق چندانی ندارد. از نظر من عمده تفاوت این دو مقوله را می توان در ساختار فنی اثر دید و آن این است که مونولوگ ذاتاً برگرفته از تنهایی انسان است. شاید برای اشخاصی که در فضای جمعی نمایش به سر می برند نوشتن مونولوگ سخت تر از آثار دیالوگ محور باشد. دلیل این اتفاق هم فضایی است که باید برای تولید یک اثر مونولوگ در نویسنده شکل بگیرد. نوعی از تنهایی که در فضای جمع تئاتر یافت نمی شود.
جنت مکان نوشتن آثار تک گویی یا مونولوگ را خارج از محدودیت ندانست و افزود: نگارش مونولوگ علاوه بر محدودیت های به وجود آورده، از سوی دیگر دست نویسنده را باز نگه می دارد. محدودیت های متون مونولوگ به طور مشخص در عدم اختیار داشتنِ کاراکترهای متفاوت است. وجود کاراکترهای مختلف امکان خلق موقعیت ها از دیدگاه های متفاوت را به نویسنده می دهد.
وی در همین راستا تصریح کرد: در نمایشنامه مونولوگ، تنها یک شخصیت داستان را پیش می برد، بنابراین نقش آن شخصیت بسیار پر رنگ خواهد شد ولی بسیاری از ابزار نویسنده را از وی می گیرد در نقطه روبرو کمتر بودن تعداد کاراکترها، کار را برای نویسنده راحت تر می کند، زیرا نیازی به فکر کردن درباره چندین شخصیت به صورت همزمان وجود ندارد.
نویسنده نمایشنامه "دوازده" برنده جشنواره امید، دیگر مزایای نگارش آثار تک گویی را اینگونه توصیف کرد: در مونولوگ نویسی نیازی به ایجاد مکانیزم دفاعی برای حفاظت شخصیت از دیگر شخصیت ها و یا برخوردها نیست و به نوعی موقعیت و اتفاق در مونولوگ توسط همان تک پرسوناژ (شخصیت) روی می دهد. شاید بتوان گفت موقعیت در متون مونولوگ توسط خود کاراکتر ایجاد می شود اما در متون چند شخصیتی و دیالوگ محور، این شخصیت ها هستند که در موقعیت قرار می گیرند.
این کارگردان تئاتر "زبان" را عمال مهمی در نگارش آثار تک گویی خواند و اظهار کرد: "زبان" در آثار مونولوگ نقش مهمی را ایفا می کند و بخشی از کمبودهای مونولوگ را همین عنصر زبان به دوش می کشد. گرچه در آثار دیالوگ محور نیز زبان نقش عمده ای ایفا می کند اما دارای اصالت واقعی زبان در آثار تک گویی نیست. در آثار دیالوگ محور موقعیت و داستان نقش مهمتری را از زبان بر عهده دارند.
جنت مکان افزود: مساله دیگری که در این آثار وجود دارد، بحث پردازش و نحوه پخش و ارائه داده ها است. در آثار مونولوگ، به علت تک پرسوناژ بودن عمدتاً از شیوه های داستان سرایی و روایی استفاده می شود و در کنار آن الگوهای شاعرانه که خود هنری تک صدایی است رنگ بیشتری پیدا می کنند.
سراینده "در انعکاس کوچه های خیس" دلیل گرایش متون نمایشی به مونولوگ نویسی و عدم گفت و گو را اینگونه شرح داد: از نظر من این مسأله ریشه جامعه شناسی دارد و فراتر از ابعاد نویسندگی و یا هنر است. وقتی کمی عمیق تر به جهان نگاه کنیم، به وضوح متوجه خواهیم شد که انسان مدرن به انزوا کشیده شده است. مسلماً نویسنده هم جدا از جامعه خود نیست و هر چه کمتر ارتباط داشته باشد توان خلق شخصیت های متنوع در او محدود می شود. ارتباط در جامعه به نوعی به دریافت برخی اطلاعات و داده ها در نویسنده می انجامد و باعث می شود شخصیت های فراوانی را خلق کند اما انزوا نویسنده را به سوی مونولوگ گویی سوق می دهد.
وی دلیل دیگر گرایش به سمت مونولوگ نویسی را کمبود امکانات دانست و تصریح: علاوه بر کاهش ارتباطات اجتماعی در جامعه باید به نبود امکانات هم اشاره کنم. اکثر مواقع به نویسندگان سفارش داده می شود و نویسنده مجبور شده بنا به خواست و نیاز کارگردان شخصیت ها و نمایشنامه را خلق کند. توقع اولیه اکثر کارگردانان تعداد کاراکترهای محدود برای نمایشنامه است زیرا هم از لحاظ مالی و هم از نظر زمانی در محدودیت هستند و می خواهند به هر نحوی صرفه جویی کنند.
نویسنده نمایشنامه "زرد" برخوردهای حاضر در فضای مجازی را غیر واقعی خواند و افزود: انسان موجودی اجتماعی است و مسلماً تحت تأثیر محیط پیرامونش خود شکل می گیرد. بنابراین عدم برقراری ارتباط در جامعه به تئاتر هم رسوخ پیدا می کند. به عنوان مثال در فضای مجازی با برخوردهایی مواجه می شوم و از خود می پرسم این برخوردها تا چه حد واقعی هستند؟ آیا باید حرف های فضای مجازی را جدی گرفت؟ به هرحال بخش عمده ای از زمان ما در فضای مجازی سپری می شود و لاجرم باید به این نکته دقت کنیم که هر چه بیشتر در فضای مجازی، به صورت غیرواقعی برخورد کنیم در حقیقت غیر واقعی تر هم می شویم.
جنت مکان آینده نمایشی خود را در سایه تجربه کردن تصویر نمود و خاطرنشان کرد: در حال حاضر تنها و تنها به تجربه کردن فکر می کنم و معتقدم برای ایجاد یک جریان منسجم باید با زبان و ادبیات به روز پیش رفت. امیداهای فراوانی دارم و اعتقاد دارم نمایشنامه نویسی ایران طی سالهای آینده، هر چند دور جایگاه بالاتری را پیدا می کند و من معتقدم تئاتر بزرگ تر از هنرمندان آن است و در طول زمان کهنه ها را با نو جابجا می کند.
ارسال دیدگاه
دیدگاهتان را بنویسید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *