نگاهی به فراز و نشیب‌های "فرهنگ مطالعه" در غرب افغانستان

 به گزارش سرویس بین الملل  با توجه به شرایط افغانستان در سالهای مختلف فرهنگ کتاب و کتابخوانی در افغانستان با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است.
 
کارشناسان افغان از سویی معتقدند که روی آوردن جوانان برای استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی نیز در شرایط کننی از دلایل رکود مطالعه در افغانستان هستند.
 
به اعتقاد این کارشناسان، موضوعی که می‌تواند روزنه امیدی برای زنده نگه داشتن فرهنگ مطالعه باشد تمایل جوانان به مراکز علمی و آکادمیک و نیاز آنان برای استفاده پژوهشی از کتاب است.
 
سالانه هزاران تن از جوانان افغانستانی وارد دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه می‌شوند و برخی هم در تلاش هستند تا در آزمون‌های رقابتی (کنکور) با کسب امتیاز بالا وارد دانشگاه شوند.
 
تمام این مسائل باعث می‌شود که نیاز جوانان به منابع پژوهشی و تخصصی روز بروز با افزایش یابد. این در حالی است که در گذشته مسئولان فرهنگی افغانستان از رکود فرهنگ مطالعه ابراز نگرانی کرده بودند.
 
در حال حاضر و به گفته مسئولان فرهنگی، رجوع جوانان برای تحقیقات دانشگاهی به کتاب و کتابخوانه به فرهنگ مطالعه جان تازه‌ای بخشیده است.
 
از سوی دیگر کارشناسان فرهنگی افغانستان همواره از نبود منابع علمی داخلی در افغانستان ابراز نگرانی کرده‌اند.
 
آنها ادامه این روند را مشکل اصلی در وارداتی شدن منابع علمی در افغانستان که در برخی از موارد می‌تواند مشکلات جدی را به همراه داشته باشد عنوان می‌کنند.
 
جاوید ضرغام مدیر فرهنگ و هنر ریاست اطلاعات و فرهنگ هرات در گفت‌وگوی خود با خبرگزاری تسنیم دلیل کمرنگی مطالعه در بین جوانان را ایجاد شبکه‌های اجتماعی و رجوع بیش از اندازه جوانان به این شبکه‌ها عنوان کرد.
 
ضرغام با اشاره به این که مطالعات عمومی بین اقشار مختلف جامعه بسیار کمرنگ است اما از سوی دیگر به این موضوع اذعان داشت که مطالعات برای تحقیقات پژوهشی و دانشگاهی نمی‌تواند بدون مطالعه کتاب میسر شود چرا که فضای مجازی نیاز دانجشویان را به صورت کامل برای دسترسی به موضوعات تخصصی فراهم نمی‌کند.
 
این مسئول فرهنگی در هرات تصریح کرد که بخش قابل توجهی از کتاب‌های موجود در هرات آثار مولفان ایرانی است چرا که بنا به شرایطی که افغانستان خصوصا در جنگ‌های گذشته با آن مواجه بوده است، ایجاب می‌کرده که از منابع خارجی در شرایطی که بر خلاف ارزش های دینی، مذهبی و سیاسی افغانستان نباشند نیز استفاده کنند.
 
جاوید ضرغام اظهار داشت: ما باید از تجربه‌های خوب تمام مردم دنیا استفاده کنیم تا تحقیقات مفیدتر و دقیق‌تری داشته باشیم. البته استفاده از کتاب‌های خارجی به این معنی نیست که در افغانستان چاپ کتاب نداریم.
 
به گفته وی، برای ترویج فرهنگ کتاب خوانی و تشویق مولفان برای چاپ کتاب سعی شده تا با راه اندازی مسابقه‌های کتابخوانی، برگزاری نمایشگاه کتاب و دیگر برنامه‌های تشویقی برای مولفان ایجاد انگیزه شود.
 
حبیب رحمن نورزایی مدیر کتابخانه هرات نیز به خبرنگار تسنیم گفت که روزانه حدود 500 تن از جوانان برای مطالعه به کتابخانه هرات مراجعه می‌کنند که بیشتر آنها کتاب‌های مربوط به دروس دانشگاهی خود را مطالعه می‌کنند.
 
مدیر کتابخانه هرات اظهارداشت: بیشتر کتابهای کتابخانه هرات آثار مولفان ایرانی است و این نشان دهنده این است که ما در کشور خود تولید علم آنچنانی نداریم و اگر کتاب افغانی هم وجود دارد کپی منابع ایرانی یا ترجمه کتابهای خارجی است.
 
نورزایی از این موضوع ابراز نارضایتی کرد و دلیل آن را عدم حمایت دولت از ناشران و مولفان افغانستانی و رعایت نشدن قانون حمایت از ناشر عنوان نمود.
 
مراجعه چشمگیر دانشجویان برای خرید کتاب‌های تحقیقی و پژوهشی باعث شده که کتاب فروشان نیز بیشتر این کتاب‌ها را از ایران خریداری کنند.
 
محمد شفیع فاروقی از کتاب فروشان شهر هرات نیز به خبرگزاری تسنیم گفت: با وجود این که اینترنت جوانان افغانستانی را  مشغول به خود کرده اما خوشبختانه فرهنگ کتابخوانی همچنان به قوت خود باقی است.
 
البته وی اذعان داشت: 90 در صد از کتاب‌های موجود در کتاب فروشی‌اش مربوط به موضوعات دانشگاهی است.
 
به عقیده فاروقی علاقه مردم به کتاب‌های با موضوعات عمومی و مطالعه آزاد بسیار کم است.
 
تعدادی از جوانانی که برای مطالعه کتاب به کتابخانه هرات آمده بودند، جنگ، عدم آرامش روحی، مشکلات اقتصادی، رشد چشمگیر استفاده از اینترنت، نشر برنامه‌های تفریحی و مبتذل در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را از مهمترین عوامل کم علاقگی مردم به کتاب و مطالعه دانستند.
 
فرزاد احراری گفت: مشکلات سیاسی و امنیتی و پیگیری مسائل روز امنیتی و سیاسی افغانستان نیز از طریق رسانه‌ها از دلایل دیگر کمرنگ شدن فرهنگ مطالعه در افغانستان است.