داستان تکراری خودرو و دود

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد ، اواخر پاییز که فرا می رسد، هوا سرد و سوژه آلودگی هوا داغ می شود تا باز هم نهادهای مختلف خود را از اتهام آلایندگی مبرا و تقصیر را به گردن دیگران بیندازند و در این بین، خودروسازان و خودروهای داخلی همواره متهم ردیف اول به شمار می روند.

بنابر آماری که از سوی برخی نهادها عنوان شده، خودروهای داخلی تا 80 درصد در تیره شدن هوا نقش دارند و تقصیر 20 درصد باقیمانده نیز بر گردن کارخانه ها و کارگاه های تولیدی و منازل مردم و... است.

جدای از اینکه این آمار تا چه به واقعیت نزدیک بوده و قابل استناد است، نمی توان نقش خودروهای داخلی را در آلودگی هوای کلانشهرهای کشور منکر شد.

بر کسی پوشیده نیست که بیشتر خودروهای تولید داخل به دلیل قدیمی بودن تکنولوژی و محرومیت از موتورهای استاندارد و به روز، از مصرف سوخت بالا و آلایندگی زیادی برخوردارند. با توجه این معضل بزرگ، خودروسازی ایران باید به سمت تولید و عرضه محصولات جدید با آلایندگی کمتر برود تا رفته رفته خودروهای قدیمی و بسیار دودزا از رده خارج و خودروهایی پاک تر جای آنها را بگیرند.

این کار اما محدودیت های خاص خود را دارد و طبعا تا زمانی که زیرساخت های لازم و کافی فراهم نشود، نمی توان امیدی به پاک شدن خودروهای تولید داخل و در نتیجه کاهش قابل توجه آلودگی داشت.

با این حال، در جهانی که خودروسازان به سمت طراحی و تولید محصولات به اصطلاح سبز (خودروهای برقی و هیبریدی) می روند، خودروسازی ایران نیز نمی تواند دست روی دست گذاشته و کماکان به تولید بنزینی های پرمصرف و قدیمی مشغول بماند.

 بنابراین برای کاهش سهم خودروها در آلودگی هوا، راهی جز رفع موانع و فراهم آوردن زیرساخت های لازم و کافی برای طراحی و تولید موتورها و خودروهای کم مصرف در کشور نیست. اگرچه دولت قوانینی برای ارتقای موتور خودروها و حذف موتورهای قدیمی در نظر گرفته است، اما به باور کارشناسان، در حال حاضر زیرساخت های لازم برای عملی شدن این پروژه ها فراهم نیست.

به عنوان مثال، دولت مصوب کرده که از ابتدای سال آینده، خودروهای داخلی باید حداقل از موتور یورو5 استفاده کنند، ان هم در شرایطی که خودروسازان کشور هنوز در اجرای قانون مربوط به موتورهای یورو4 نیز مانده اند.

از سوی دیگر اما مقرر شده از مهر ماه امسال، تردد موتورسیکلت های کاربراتوری ممنوع و به تبع آن از ابتدای شهریور 96 نیز شماره گذاری آنها ممنوع شود. اگرچه در نظر گرفتن چنین طرح هایی به نوبه خود بر کاهش آلایندگی هوا موثر است، با این حال برای حل این معضل نیاز به یک برنامه ریزی دقیق و در نظر گرفتن یک بسته جامع (بسته ای که روش ها و راهکارهای همه جانبه را برای کاهش آلودگی در خود جا داده بشود)، دارد.

اگرچه کارخانه‌ها‌، کوره‌ها و حتی انرژی مصرفی در ساختمان‌ها نیز در پدید آمدن این «نمای دودی» نقش دارند‌، اما قطعا سهم خودروهای داخلی در این ماجرا‌، بیش از همه آنهاست‌، زیرا مصرف سوخت زیاد و استاندارد آلایندگی پایین‌، جزو مشخصه‌های اصلی بیشتر خودروهای تولید داخل به حساب می‌آیند.

در این شرایط، طبعا ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها به مراتب بالاتر و تولید محصولات جدید با استانداردهای بالا، راهکاری مناسب برای کاستن از آلایندگی خودروها به شمار می رود که البته برنامه ریزی دقیقی را می طلبد.

این در شرایطی است که حسن کریمی سنجری کارشناس خودرو می گوید:«خودروسازی ایران در حال حاضر زیرساخت های لازم برای تولید خودروهای پاک (به اصطلاح سبز) و خودروهایی که استاندارد بالای آلایندگی را داشته باشند، ندارد.»

او با بیان اینکه کاهش آلایندگی  هوا نیاز به سرمایه گذاری زیادی دارد، می افزاید:«یکی از بهترین راهکارها برای کاستن از آلودگی هوای کلانشهرهای کشور، توسعه حمل و نقل عمومی به خصوص مترو است.»

اما فرسوده بودن حجم قابل توجهی از خودروهای در حال تردد در خیابان های کشور نیزکه چند برابر خودروهای امروزی می سوزانند و دود تولید می کنند، یکی از دلایل آلودگی هوا به شمار می رود. در واقع یکی از اصلی ترین منابع آلودگی هوا همین فرسوده ها هستند که باید هرچه سریعتر آنها را از رده خارج و با محصولات نو جایگزین کرد.

 این در شرایطی است که به گفته سنجری،اگرچه خروج فرسوده ها راهکار مناسبی برای کاستن از آلودگی هوا است، با این حال مسئله اینجاست که قرار است جای فرسوده ها چه خودروهایی را جایگزین کنیم. او تاکید می کند:«شاید بتوان با خودروهای جدید، استانداردهای بالا را پاس کرد، اما نمی توانیم در این ماجرا روی محصولات قدیمی حساب باز کنیم.»
    
اما استاندارد نبودن بنزین نیز‌، در آلودگی هوا نقش دارد‌، زیرا هرچه استاندارد سوخت بالا باشد‌، از میزان آلایندگی منتشره از آن نیز کاسته می‌شود‌، حال آنکه هم‌اکنون غالب بنزین مصرفی در کشور‌، دارای استاندارد بالایی نیست.

 اتفاقا یکی از چالش های بزرگ میان خودروسازان و وزارت نفت، همین استاندارد نبودن بنزین است. از یک سو خودروسازان می گویند برای عرضه محصولات مجهز به استاندارد یورو5 و بالاتر، اول باید بنزین متناسب با آن عرضه شود و از سوی دیگر نفتی ها معتقدند شرکت های خودروساز باید بدون توجه به زمان عرضه سوخت استاندارد، وظایف خود در قبال تولید خودروهای استاندارد را انجام دهند.

در این مورد یک مقام مسئوول در صنعت خودرو کشور می گوید: «در آلودگی هوا، همواره خودروسازان مقصر جلوه داده می‌شوند و کسی نمی‌گوید چرا خودروهای فرسوده خارج نشده‌اند، چرا آلودگی صنایع کنترل نمی‌شود و چرا سوخت استاندارد توزیع نمی‌کنیم.»

او با تاکید بر اینکه در حال حاضر بیشتر خودروهای تولید داخل، با استاندارد یورو4 عرضه می‌شوند، می‌افزاید:«با اینکه امکان مجهز شدن خودروها به سیستم یورو5 در کشور فراهم شده اما هنوز سوخت مناسب با استاندارد خودروها به صورت گسترده در جایگاه های کشور عرضه نمی شود.»

این مقام مسئول در ادامه با تاکید بر اینکه می‌توانیم با استفاده از موتور و پلت‌فرم‌های جدید به سمت ارتقای استاندارد آلایندگی خودروهای داخلی حرکت کنیم، می‌گوید:«می توان ابتدا از موتورهای به ‌روز استفاده کرد و همزمان به سراغ پلت‌فرم‌های جدید رفت؛ در واقع با توجه به هزینه‌بر بودن و وقت زیادی که طراحی پلت‌فرم‌های جدید می‌طلبد، در گام اول باید به سمت موتورهای جدید برویم.»

غصه قصه دودی کلانشهرها، همچنان ادامه دارد و به نظر می رسد برخلاف وعده هایی که در سال های قبل دست کم برای کاهش آلایندگی خودروها داده شده، هنوز هیچ گام عملی و جدی در این زمینه برداشته نشده است.