چرا سطح روابط دیپلماتیک تهران و عشق‌آباد کاهش یافته است؟/کارشکنی‌های اداری مانع توسعه روابط ایران و ترکمنستان

گروه سیاسی : ترکمنستان کشوری در آسیای میانه است؛ این کشور تا سال ۱۹۹۱ با نام جمهوری شورایی ترکمنستان یکی از جمهوری‌های تشکیل دهنده اتحاد شوروی بود.
 
ترکمنستان از جنوب با افغانستان و ایران، از شمال با ازبکستان و قزاقستان و از باختر با دریای خزر همسایه و از طریق این دریا با کشورهای جمهوری آذربایجان و روسیه نیز همسایه‌است.

ترکمنستان دارای منابع بزرگ گاز است که آن را به کشورهای مختلف از جمله ایران صادر می‌کند.

توسعه روابط ایران و ترکمنستان از همان آغاز استقلال این کشور

روابط ایران و ترکمنستان که متضمن مراودات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی است از همان زمان استقلال این کشور، آغاز شد؛ "صفر مراد نیازف" نخستین رئیس جمهور ترکمنستان بود که از سال 1991 تا زمان درگذشتش در سال 2006 بر مسند ریاست جمهوری این کشور آسیای میانه تکیه زده بود و در زمان او روابط ایران و ترکمنستان در همه ابعاد توسعه یافت؛ "قربانقلی بردی محمدف" جانشین صفر نیازف نیز درصدد برآمد تا همچون سلفش به توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران بپردازد اما در چند سال اخیر در روابط تهران و عشق آباد خلل ایجاد شده که این امر ناشی از برخی ناکارآمدی ها و کرشکنی های بروکراتیک و اداری است.

محدودیت‌های اعمال شده از سوی ترکمنستان برای مرزنشینان ما

یکی دیگر از مواردی که در استحکام روابط تهران و عشق آباد خلل ایجاد می‌کند، ممنوعیتی است که از سوی دولت ترکمنستان  برای مرزنشینان ما ایجاد شده است. در شرایطی که مرزنشینان ترکمنستان  به راحتی وارد کشور ما می‌شوند و فعالیت‌های تجاری انجام می‌دهند اما متأسفانه مرزنشینان ایرانی از چنین حقی برخوردار نبوده و دولت ترکمنستان در این خصوص نیز برای اتباع ایرانی ممنوعیت قائل شده است و در صورت مشاهده مرزنشینان ایرانی که بدون مجوز وارد کشورشان شده‌اند آنها را دستگیر و روانه زندان می‌کند. کما اینکه این حادثه ناگوار چندی پیش برای4 ماهیگیر ایرانی که به طور غیر قانونی در آب‌های این کشور مشغول ماهیگیری بودند اتفاق افتاد.

سخت‌گیری‌های مفرط ترکمنستان در حوزه اقتصادی

چندی پیش "محمدرضا فرقانی" مشاور پارلمانی وزارت امور خارجه در حاشیه نشست بررسی روابط اقتصادی ایران و کشورهای آسیای میانه، با اشاره به کاهش رفت و آمدهای سیاسی در سه سال اخیر به ویژه میان روسای جمهور و وزرای کشورهای ایران و ترکمنستان، اظهار کرد: برخی اقدامات و سخت‌گیری‌های مفرط در حوزه اقتصادی از سوی ترکمنستان باعث شده است تا روابط سیاسی ما با این کشور تحت تاثیر قرار بگیرد.

انسداد مرز باجگیران از سوی ترکمنستان

وی با اشاره به بستن مرز باجگیران از سوی ترکمنستان، افزود: کشور ترکمنستان بدون هیچ دلیل اقتصادی، سیاسی، امنیتی و فرهنگی این مرز را در سال جاری حتی برای تردد مسافران نیز بست که هیچ دلیلی جز خواست و تصمیمات سیاسی و افتصادی کشور ترکمنستان در آن دخیل نیست و ایران هیچ‌گاه خواهان این اقدامات نبوده است.

اخذ مبالغی از رانندگان تجاری ایران در مرز ترکمنستان توسط ماموران این کشور

فرقانی پیرامون اخذ مبالغی از رانندگان تجاری ایران در مرز ترکمنستان توسط ماموران این کشور نیز گفت: درآمدهای مالی و ارزی کشور ترکمنستان در سالهای اخیر به دلیل کاهش قیمت انرژی به ویژه قیمت گاز تنزل یافته است؛ از اینرو به سبب حجم بالای کابین‌های ایرانی تردد کننده از مرز ترکمنستان، مسئولان ترکمن برای جبران برخی کمبودهای بودجه‌ای و مالی از بیش از 80 هزار کابین ایرانی مبالغی را برای ورود به این کشور دریافت کنند.

ایران خواستار کاهش روابط دیپلماتیک با همسایه شمالی‌اش نیست

این مقام مسئول در وزارت امور خارجه کشورمان با تاکید بر اینکه کاهش روابط دیپلماتیک و اقتصادی ترکمنستان با کشور ما خواست ایران نبوده است، تصریح کرد: ما از هرگونه ارتباط با کشورهای دنیا به جز رژیم‌ نژادپرست و جعلی صهیونیستی و ایادی استکبار، استقبال می‌کنیم و امروز هم ترکمنستان را به عنوان یک کشور دوست و همسایه برشمرده و آماده همکاری‌های دوجانبه با توجه به ظرفیت‌های عظیم دو کشور در منطقه هستیم.

اما برای آگاهی از موانع توسعه روابط ایران و ترکمنستان با سید رضا میرطاهر کارشناس مسائل حوزه قفقاز و آسیای میانه به گفت وگو پرداختیم. وی معتقد است: "اعمال برخی تضییقات و سخت گیری‌های اداری از سوی مسئولان ترکمنستانی در قبال اتباع ایرانی، بعضا باعث بروز تنش‌هایی میان تهران و عشق آباد شده است."

در ادامه توجه شما مخاطبان را به این مصاحبه جلب می‌کنیم:

سید رضا میرطاهر کارشناس مسائل قفقاز و آسیای میانه در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سیاسی ، با اشاره به روابط ایران و ترکمنستان و برخی سخت گیری‌ها و کارشکنی‌ها از سوی مسئولان ترکمنی نسبت به ایرانی‌ها، اظهار کرد: ایران و  ترکمنستان پس از استقلال این کشور از شوروی، روابط گسترده‌ای با هم برقرار کردند و این روابط در دوران ریاست جمهوری "صفر مراد نیازف" رئیس جمهور سابق ترکمنستان، به بسط و توسعه گرایید.

تنها راه دسترسی ترکمنستان به آب‌های گرم، ایران است

وی با اشاره به احداث سد دوستی میان ایران و ترکمنستان در دهه 70 و روابط اقتصادی و تجاری میان دو کشور، گفت: ایران مقادیر زیادی گاز از ترکمنستان خریداری می‌کند از سویی دیگر ترکمن‌ها برای تراتزیت کالا بویژه از طریق ترکیه به ایران نیازمندند و در صورتی که بخواهند به آب های گرم بویژه خلیج فارس دسترسی پیدا کنند، تنها مسیر آن‌ها در این زمینه، ایران است. 

این کارشناس مسائل آسیای میانه تصریح کرد: ایران هم متقابلا برای دسترسی به بازارهای آسیای مرکزی و استفاده از گاز ترکمنستان و بازار بکر این کشور، برای رابطه با عشق آباد تمایل دارد.

کارشکنی‌های اداری مانع توسعه روابط ایران و ترکمنستان

میرطاهر با اشاره به بروز برخی مشکلات بروکراتیک  در برقراری رابطه میان ایران و ترکمنستان،  اظهارکرد: اعمال برخی تضییقات و سخت گیری‌های اداری از سوی مسئولان ترکمنستانی در قبال اتباع ایرانی، بعضا باعث بروز تنش‌هایی میان تهران و عشق آباد شده است.

وی افزود: منافع متقابل ایران و ترکمنستان اقتضاء می‌کند که سطح معضلات طرفین که عمدتا پیرامون مسائل اداری و بروکراتیک است کاهش یابد و از این طریق زمینه‌های همکاری میان تهران و عشق آباد افزایش پیدا کند.

این کارشناس مسائل حوزه قفقاز و آسیای میانه با اشاره به اصلاح قانون اساسی در ترکمنستان که ریاست جمهوری مادام‌العمر "بردی محمدف" را در این کشور امکانپذیر می‌سازد، گفت: پس از فروپاشی شوروی در سال 1991 و شکل‌گیری کشورهای جدید بویژه در حوزه قفقاز و آسیای مرکزی، عملا همان حکمرانان دوران کمونیستی به ریاست خود در این کشورها ادامه دادند.

میرطاهر با اشاره به حرکت برخی زمامداران منطقه قفقاز و آسیای میانه به سمت اقتدارگرایی بیش از پیش، خاطرنشان کرد: اخیرا در ترکمنستان و آذربایجان شاهد برگزاری رفراندوم برای اصلاح قانون اساسی بودیم که به موجب آن روسای جمهور دو کشور اقدام به افزایش مدت زمامداری خود کردند و حتی زمینه‌هایی برای موروثی کردن ریاست جمهوری در خانواده خود فراهم آوردند.