شعر در جامعه ایرانی نشانه فرهیختگی است

خسرو احتشامی هونه‌گانی نیز درباره درخشش نسل جدید شاعران جوان گفت: یادم است در زمان جوانی ما یک فیلم صامت از چارلی چاپلین آمده بود به نام روشنایی‌های شهر. آقای امیری اسفندقه و همکاران جوان ایشان از روشنایی‌های شعر هستند. 

وی افزود: امروز بزرگداشت استاد بزرگی است که به نظرم هنوز آن‌طور که باید، شعر ایشان نقد نشده است. استاد شهریار بنیانگذار غزل نو هستند و نکوداشت ایشان را گرامی می‌دارم. 

حداد عادل: شعر در جامعه ایرانی نشانه فرهیختگی است 

غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان ادبیات و زبان فارسی نیز دیگر چهره حاضر در این ویژه‌برنامه بود که با تبریک اعیاد قربان و غدیر عنوان کرد: یاد استاد شهریار را گرامی می‌دارم که به احترام او امروز روز شعر فارسی نامیده شده و برپایی چنین مجلسی در چنین روزی بسیار تناسب داشته است. امروز را سازمان فرهنگی هنری برای تقدیر از شاعران معاصر کشور مغتنم دانسته و من هم از اینکه در این مجلس حضور دارم خوشحالم. 

وی ادامه داد: یک نکته درباره زبان فارسی عرض کنم. اگر قرار باشد ملت ایران را تعریف کنیم، یک عنصر اصلی در تعریف مردم ایران زبان فارسی است، زبانی که چندهزار سال است داریم با آن صحبت می‌کنیم؛ از همان زمانی که نیاکان ما در ایران ساکن شدند. 

حدادعادل تصریح کرد: این زبان زیست‌بوم فرهنگی ماست. اگر این زبان زیان ببیند بر ما همان می‌رسد که بر یک آدم وقتی دچار لکنت زبان شود. شما ببینید جایگاه زبان در آدم‌ها کجاست. فردی که زبان توانا دارد، شخصیت بالاتری دارد. ملت‌ها هم همین‌طور هستند. ملتی که با ظرافت سخن می‌گوید، با ظرافت هم اندیشه می‌کند. 

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به روز شعر و ادب فارسی بیان کرد: امروز سخن از شعر است. هر چیزی که ما دور و برمان می‌بینیم یک کاربرد عادی و یک جنبه هنری دارد. مثلاً چوب یک وقت دسته چکش می‌شود، یک وقت روی چوب اثر هنری خلق می‌کنند. گچ یک وقت روی دیوار کشیده می‌شود، یک وقت روی سقف از آن گل و بته درمی‌آورند. همین ماده است، اما یک جنبه عادی دارد و یک جنبه هنری.

وی اضافه کرد: زبان هم جنبه هنری دارد. اگر هنر برود سراغ زبان می‌شود شعر. جامه هنر بر تن زبان کردن شعر است. اما شاعر چه کار می‌کند که شعر می‌گوید؟ نمی‌شود گفت در درون شاعر چه اتفاقی می‌افتد که شعر به وجود می‌آید. به همین دلیل هم تعریف شعر بسیار مشکل است. شاعر تصویر را به کلام تبدیل می‌کند و شنونده همان تصویر شاعر را در ذهن خودش تکرار می‌کند. حال آیا تصویر شنونده دقیقاً همان است یا نه، بحث پیچیده‌ای است و شاید قابل اثبات هم نباشد. اما مطمئناً تصویر نزدیکی است. 

حداد عادل در پایان گفت: شعر در تاریخ و فرهنگ ما سابقه دیرینه دارد. فرهنگ ایران اسلامی، همین فرهنگی که ۱۴۰۰ سال است استمرار دارد، همیشه با شعر همراه بوده. شعر چیزی است که عوام و خواص با آن سر و کار دارند. از آن میوه‌فروش دوره‌گرد که برای فروش جنسش شعر می‌خواند بگیرید تا فیلسوف و عارف و فقیه و بزرگان. امام راحل که رهبر جمهوری اسلامی ایران بود شعر را رها نمی‌کرد و شعر هم ایشان را رها نمی‌کرد. مقام معظم رهبری هم همین طور هستند. شعر در جامعه ایرانی نشانه فرهیختگی است و من خوشحالم که شعر در ایران زنده است. 

هیچ دینی نیست که وامدار تو نیست

در ادامه، علی موسوی گرمارودی، شاعر پیشکسوت با توجه به نزدیکی عید سعید غدیر، شعری در مدح حضرت علی (ع) برای حاضران خواند.

از تو در شگفت هم نمی‌توانم بود

 که دیدن بزرگی‌ات را، چشم کوچک من بسنده نیست:

 مور، چه می‌داند که بر دیواره اهرام می‌گذرد

 یا بر خشتی خام.

 تو، آن بلندترین هرمی که فرعونِ تخیّل می‌تواند ساخت

 و من، آن کوچکترین مور، که بلندای تو را در چشم نمی‌تواند داشت

***

پیش از تو، هیچ اقیانوس را نمی‌شناختم

که عمود بر زمین بایستد...

پیش از تو، هیچ فرمانروایی را ندیده بودم

که پای‌افزاری وصله‌دار به پا کند،

و مَشکی کهنه بر دوش کشد

و بردگان را برادر باشد.

***

در اُحُد

که گلبوسه زخم‌ها، تنت را دشتِ شقایق کرده بود،

مگر از کدام باده مهر، مست بودی

که با تازیانه هشتاد زخم، بر خود حد زدی؟

***

کدام وامدارترید؟

دین به تو، یا تو بدان؟

هیچ دینی نیست که وامدار تو نیست

دری که به باغ ِ بینش ما گشوده‌ای

هزار بار خیبری‌تر است

مرحبا به بازوان اندیشه و کردار تو

شعر سپید من، روسیاه ماند

که در فضای تو، به بی‌وزنی افتاد

هر چند، کلام از تو وزن می‌گیرد

همین که خار و گلی از وطن بچینم بس

محمدعلی بهمنی، غزل‌سرای پیشکسوت هم یکی از شعرهای خود را خواند:

همین که حک شده تاریخ سرزمینم بس

قسم به نام خودت می‌خورم همینم بس

همین بس است که خاکت کنام شیران است

همین که روی زمین تو می‌نشینم، بس

اگر کویری اگر باغ، بیم و شوقی نیست

همین که خار و گلی از وطن بچینم بس

نه نفی رفته، نه توجیه حال و آینده

به روی نقشه اگر کوچکت نبینم بس

تو کشور منی و من راوی توام

هرگاه به آفرین تو شعری بیافرینم، بس

صلاحی: شعر در انقلاب اسلامی نسبت به قبل از انقلاب بسیار رشد کرده

محمود صلاحی، رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران آخرین سخنران این مراسم بود. صلاحی از فرهیختگان شعر و ادب که از نقاط دور و نزدیک در برنامه «سر حلقه شوریده‌سران» شرکت کردند سپاسگزاری کرد و گفت: فردا روز شعر و ادب پارسی است. شعر بخش زیبا و ماندگار ادبیات است و در کنار همه جلوه‌های هنر، شعر در انقلاب اسلامی نسبت به قبل از انقلاب بسیار رشد کرده. علاقه و شعر سرودن امام و مقام معظم رهبری یکی از دلایل این مسئله بوده است. همین شب شعری که شاعران در خدمت مقام معظم رهبری هستند، اهمیت شعر را نشان می‌دهد. رهبر انقلاب در آن جلسه فرمودند این از شیرین‌ترین جلسات من است. 

وی اضافه کرد: انقلاب اسلامی با شعر رشد کرد و شعر هم با انقلاب اسلامی رشد کرد. در دوران دفاع مقدس کارهای تهییجی، تبلیغی و ترویجی بیشتر با استفاده از شعر انجام شد. شعرهای حماسی و آیینی را باید گسترش دهیم و به‌خصوص در بخش سرود ما کم گذاشتیم. به همین منظور معاون هنری سازمان فرهنگی هنری و معاون هنری حوزه هنری باید اهتمام ویژه‌ای به تولید سرودهای انقلابی داشته باشند.

صلاحی ادامه داد: من باید از خانم‌ها و آقایانی که در این جلسه تشریف آوردند تشکر کنم، به‌ویژه فرزند استاد شهریار، فرزند مرحوم اخوان ثالث، همسر و فرزند قیصر امین‌پور، خانواده مرحوم سیدحسن حسینی، فرزند استاد محمد قهرمان و خانم غزل منزوی که حضورشان را ارج می‌نهیم. همچنین شاعران بزرگی که در این جلسه حضور داشتند. 

رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با اعلام یک خبر برای اهل شعر و ادبیات اظهار کرد: در ارتفاعات عباس‌آباد که ۹۰ درصد آن را فضای سبز و ۱۰ درصد آن را بناهای مرتبط با فرهنگ و هنر تشکیل می‌دهد، بعد از افتتاح باغ‌موزه دفاع مقدس و باغ کتاب که در دهه فجر افتتاح خواهد شد، با تدبیر شهردار تهران یک بنا برای شعر و ادبیات در اختیار سازمان قرار می‌گیرد و امیدواریم به زودی این ساختمان تکمیل شود و در اختیار اهالی شعر و ادب قرار بگیرد. برای افتتاح این ساختمان از همه شما جمع حاضر دعوت می‌کنم که حضور داشته باشید. 

اهدای لوح تقدیر به شاعران پیشکسوت و خانواده شاعران درگذشته، پایان‌بخش ویژه‌برنامه «سر حلقه شوریده‌سران» بود.