کتابی که دلایل عقب‌ماندگی "افغانستان" را روایت می‌کند

به گزارش سرویس بین الملل درآمدی بر قدرت ملی افغانستان یکی از آثار علمی محمدعظیم عظیمی پژوهشگر و استاد دانشگاه افغانستان است که در 358 صفحه در یک هزار جلد در سال 1394 به چاپ رسیده است.
 
این کتاب یکی از آثار علمی و دانشگاهی برجسته است که به همت انتشارات موسسه تحصیلات عالی افغانستان چاپ و برای استفاده پژوهشگران و همچنین یکی از منابع علمی دانشکده‌های علوم سیاسی دانشگاه‌های افغانستان نیز است.
 
نویسنده که کتاب را به فرزندان خود تقدیم کرده آن را در 6 فصل جمع آوری کرده و در آن از منابع مهم ایرانی، افغانستانی و کشورهای دیگر استفاده کرده که تعداد آن به 363 منبع می‌رسد.
 
علاوه بر فصول شش‌گانه، این کتاب سخن ناشر، فهرست مطالب، فهرست جداول، فهرست نمودارها و «مقدمه» را در خود جا داده که نفس این مجموعه‌ها ارزش این کتاب را افزایش داده است.
 
فصل نخست کتاب درآمدی بر قدرت ملی افغانستان مفهوم قدرت، قدرت ملی، سطوح قدرت، کاربردهای قدرت ملی، مبانی و سرچشمه‌های قدرت ملی، نگرش‌ها به محاسبه قدرت ملی را به بررسی گرفته و انواع قدرت سیاسی، اقتصادی، علمی، نظامی و فرهنگی را تبیین و به ابعاد قدرت پرداخته است.
 
محمدعظیم عظیمی فصل دوم این کتاب را به «قدرت در نظریه‌های ژئوپلتیک و جایگاه افغانستان در این نظریه‌ها» اختصاص و در فصل سوم «عوامل و منابع جغرافیایی قدرت ملی افغانستان» را بررسی کرده است.
 
این کتاب در فصل چهارم خود موضوعاتی با محوریت عوامل قدرت ناشی از ساختار جمعیتی افغانستان را جا داده و در فصل پنجم «عوامل قدرت ناشی از ساختار اقتصادی افغانستان را بررسی کرده است.
 
فصل ششم و پایانی کتاب «درآمدی بر قدرت ملی افغانستان» به «عوامل موثر بر کاهش قدرت ملی افغانستان» اختصاص یافته و نویسنده در پایان به توصیه‌هایی نیز پرداخته است.
 
کتاب «درآمدی بر قدرت ملی افغانستان» تاکنون به صورت رسمی مورد نقد قرار نگرفته، اما در کل استقبال استادان و پژوهشگران از این کتاب، بیانگر جامعیت آن است.
 
در این کتاب تلاش شده تا ضمن مشخص کردن مولفه‌های قدرت ملی، در پی پاسخگویی به این پرسش که افغانستان در راستای افزایش قدرت ملی خود از کدام مولفه‌ها بیشتر و بهتر استفاده کن، می‌باشد.
 
کتاب «درآمدی بر قدرت ملی افغانستان» برای نخستین‌بار با استفاده از روش‌های کمی به تبیین نقش و جایگاه قدرت ملی افغانستان در ابعاد مختلف و در مقایسه با کشورهای منطقه جنوب آسیا پرداخته است.
 
افغانستان در این کتاب با کشورهای منطقه جنوب آسیا که با هم اتحادیه همکاری منطقه‌ای کشورهای جنوب آسیا «سارک» را تشکیل داده و عضویت آن را نیز دارد و در برخی موارد با سایر کشورهای جهان در مولفه‌ها و شاخص‌های که بر قدرت ملی اثر گذار هستند، مقایسه شده است.
 
در «درآمدی بر قدرت ملی افغانستان» ایران نیز به دلیل همسایگی با سارک و قرار گرفتن آن در بسیاری از گزارش‌ها و دسته‌بندی‌های آماری معتبر جهان از جمله بانک جهانی در زیر مجموعه کشورهای جنوب آسیا مورد مقایسه قرار گرفته است.
 
«محمدعظیم عظیمی» نویسنده این کتاب در بخشی از مقدمه به موقعیت جغرافیایی و چرایی وجود تنش‌ها و خشونت‌ها در افغانستان اشاره کرده و نوشته است: سرزمین تاریخی افغانستان بویژه موقعیت جغرافیایی آن، به عنوان ترکیبی از موقعیت‌های چندگانه گذرگاهی، حائل، هیدرو ژئوپلتیکی، هیدرو اکونومی، ژئوکالچری، ژئو اکونومیکی و ژئواستراتژیکی است.
 
وی در این رابطه افزود: ترکیب موقعیت‌های فوق وضعیت ممتاز، حساس و در عین حال خطرناک را ایجاد کرده است، این وضعیت از یک سو متضمن امنیت، ثبات و توسعه اقتصادی است و از سوی دیگر دربردارنده ناامنی، بی‌ثباتی و عقیم‌گذاردن فرصت‌ها و ظرفیت‌ها است.
 
این مجموعه علمی محمدعظیم عظیمی با همکاری «فرامرز تمنا» رئیس مطالعات استراتژیک وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی افغانستان منتشر شده است.
 
/