کدام کشور اطلاعات محرمانه هسته‌ای ایران را فاش کرده است؟

گروه سیاسی : حدود دو هفته پیش بود که سند محرمانه همکاری میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی توسط یک خبرگزاری آمریکایی انتشار یافت؛ این امر واکنش مسئولان کشورمان را به همراه داشت و موجب شد آن ها طی موضعگیری‌هایی به درز اطلاعات از آژانس واکنش نشان دهند.

علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان در واکنش به درز اطلاعات مرتبط با سند همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفت: " از آژانس خواسته‌ایم که این برنامه محرمانه بماند و دلیلی ندارد که همگان بخواهند از آن مطلع شوند، البته توافق کردیم که این برنامه به شکل محرمانه به اطلاع کمیسیون مشترک مرتبط با برجام هم رسانده شود که باید محرمانه محفوظ بماند".

صالحی این را هم گفت که "قصد نداریم خودمان این برنامه را اعلام کنیم اگر خودشان اعلام کردند اولا خلف وعده است و دیگر اینکه با انتشار آن مردم ما مطلع می‌شوند ما چه پیش‌بینی‌های درست و مناسبی برای توسعه صنعت هسته‌ای کشورمان کرده‌ایم".

اعتراض ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

بهروز کمالوندی سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز طی مصاحبه‌ای به موضوع فوق‌الذکر واکنش نشان داد و اعلام کرد: اگر افشای اطلاعات و اسناد محرمانه باب شود، سندهای محرمانه دیگری نیز وجود دارد که انتشار آن از نظر فنی و امنیتی به مصلحت نیست و باید جلو این رویه گرفته شود و به همین علت به آژانس اعتراض می‌کنیم.

روز دوشنبه هفته گذشته نامه اعتراضی ایران پیرامون درز اطلاعات محرمانه، به آژانس بین المللی انرژی اتمی در وین تحویل داده شد. چند روز بعد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با انتشار بیانیه ای اعلام کرد که به اعتراض ایران مبنی بر نقش آژانس در درز اطلاعات محرمانه مرتبط با توافق هسته‌ای پاسخ داده و قویا این موضوع را رد کرده است.

سه کشور در افشای اطلاعات هسته‌ای ایران نقش داشتند

اما دیروز کمالوندی در یک برنامه تلویزیونی در رابطه با مباحث مطرح شده پیرامون درز اطلاعات محرمانه مرتبط با صنعت هسته‌ای کشورمان از طریق آژانس بین المللی انرژی اتمی، گفت: "تلقی ما این است که سه کشور در افشای این اطلاعات نقش دارند و ما نیز به این موضوع اعتراض کردیم".

 آیا سند همکاری ایران و آژانس رونوشتی از توافق محرمانه ایران و آمریکاست؟

کمالوندی اگرچه از سه کشوری که مظنون به نقش آفرینی در درز اطلاعات محرمانه میان ایران و آژانس هستند، نام نبرد اما برخی صاحبنظران و تحلیلگران گمانه زنی‌هایی را در این رابطه انجام می‌دهند؛ آن‌ها معتقدند نشت اطلاعات مرتبط با صنعت هسته‌ای کشورمان و انتشار آن در خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس، به سند چهارم ذیل برجام مرتبط می شود، سندی که میان ایران و آمریکا منعقد شد و مسائل فنی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران را شامل می شود. مطرح کنندگان این گمانه از آن حیث بر ادعای خود پای می‌فشارند که آسوشیتدپرس منبع درز اطلاعات مزبور را یک دیپلمات باسابقه اعلام کرده که قریب به 10 سال بر روی پرونده هسته ای ایران کار کرده است. 

ماجرای درز اطلاعات محرمانه مرتبط با صنعت هسته‌ای کشورمان و گمانه‌زنی‌هایی که در این رابطه انجام می‌شود در شرایطی است که پیش‌تر نگرانی‌هایی در رابطه با نحوه و چگونگی حفاظت اطلاعات در آژانس بین المللی انرژی اتمی مطرح شده بود.

کارکرد جاسوسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی

اردیبهشت سال گذشته در شرایطی که هنوز سند برجام میان ایران و 1+5 منعقد نشده بود،اندیشکده بروکینگز در گزارشی با اذعان به کارکرد جاسوسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اشراف دستگاه‌های اطلاعاتی غرب بر سایر حوزه‌های جمهوری اسلامی - اعم از علمی و صنعتی- را یکی از نتایج توافق احتمالی و بازرسی‌های گسترده عنوان کرده بود.

در همان زمان، "یوکیا آمانو" مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مصاحبه با آسوشیتدپرس مدعی شد: «طبق پروتکل الحاقی ما می‌توانیم از هر مرکز نظامی در ایران که لازم بدانیم بازرسی به عمل بیاوریم». در شهریور ماه سال گذشته نیز این سخن آمانو جنبه عملی پیدا کرد و وی در جریان سفر به تهران به همراه معاون امور پادمانی‌اش یعنی "تروا واریورانتا"، در چارچوب توافق "نقشه راه" از سایت پارچین  بازدید کرد.

"آنسکام" و نقش آن در جاسوسی از عراق

موضوع جاسوسی آمریکا از سایر کشورها از طریق اطلاعات آژانس، یک موضوع قدیمی است که شاید نمونه بارز آن در رابطه با عراق باشد؛ پس از حمله ناکام عراق به کویت در سال 1990، که به جنگ خلیج فارس معروف شد، شورای امنیت سازمان ملل با همکاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، کمیته‌ای برای خلع سلاح این کشور موسوم به "آنسکام" را تاسیس کرد.

آنسکام با همکاری آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طی 7 سال 250 گروه بازرسی را روانه عراق کرد. "نورمن سالومون" تحلیلگر برجسته آمریکایی در کتاب "جنگ عراق" می‌نویسد: «واشنگتن از بازرسان آنسکام برای اهداف جاسوسی خود بهره برده بود، چرا که مشخص شد فعالیت آن‌ها هیچ‌گونه ارتباطی با مأموریت‌های مجاز از سوی سازمان ملل نداشته است. در اواخر سال 2002، گروه‌های جدیدی از بازرسان که در عراق جستجو می‌کردند می‌توانستند اطلاعات ذی قیمتی را برای ایالات متحده فراهم آورند، که موجب تقویت هرچه بیشتر استفاده از حمله نظامی می‌شد».

ترور دانشمندان هسته‌ای و ارتباط آن با درز اطلاعات ایران توسط آژانس 

برخی تحلیلگران داخلی با اشاره به جاسوسی‌های ماموران آژانس از عراق در چارچوب پروژه خلع سلاح این کشور در دو دهه گذشته، تلاش محافل سیاسی و اطلاعاتی غرب برای برجسته سازی مسئله هسته‌ای ایران را در راستای اهداف جاسوسی ارزیابی می‌کنند و در این زمینه مشخصا از ترور دانشمندان هسته‌ای کشورمان توسط سرویس‌های جاسوسی آمریکا و رژیم صهیونیستی نام می‌برند. 

در سال 1391 در اوج بحران سازی‌های غربی‌ها علیه برنامه صلح آمیز هسته‌ای کشورمان، "جی کارنی" سخنگوی وقت کاخ سفید با بیان اینکه آمریکا برنامه هسته‌ای ایران را زیر نظر دارد، گفت: "بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چشم‌های ما هستند".

به نظر می‌رسد پس از توافق هسته‌ای و انعقاد برجام که به منزله تعهد ایران به صدور مجوز برای بازرسی‌های گسترده در قالب پروتکل الحاقی و حتی فراتر از آن است، چشم های آمریکایی‌ها(بازرسان آژانس) در ایران بازتر شده است و این امر در شرایطی است که حتی برخی معتقدند، سند نقشه راهی که بلافاصله پس از انعقاد برجام میان ایران و آژانس در وین منعقد شد، منبعث از توافق محرمانه میان ایران و آمریکا است؛ این امر بدان معناست که آمریکایی ها هم به جزئیات حوزه فنی توافق هسته‌ای اشراف دارند و هم در صحنه تحقیقات میدانی از فعالیت های هسته ای ایران، یکه تازی می‌کنند.

بنابراین با این اوصاف شاید درز اطلاعات محرمانه مرتبط با فعالیت هسته‌ای ایران و انتشار آن در یک خبرگزاری آمریکایی چندان تعجب برانگیز نباشد.