آیا رئیس بعدی کاخ سفید از لحاظ حقوقی مجاز به "پاره پاره کردن" برجام است؟

گروه سیاسی : دونالد ترامپ نامزد کاندیداتوری جمهوریخواهان در انتخابات نوامبر 2016 آمریکا تقریبا در هر میتینگ سیاسی و انتخاباتی‌اش گریزی هم به بحث ایران می‌زند و به سبک سایر سیاستمداران جنگ طلب و غوغاسالار آمریکایی، ضمن تهدید کشورمان به حمله نظامی، سند برجام را مایه ننگ می‌خواند که باید پاره پاره و امحا شود.

دونالد ترامپ  پرحاشیه ، برجام را قراردادی وحشتناک خوانده و در یک برنامه تلویزیونی در شبکه "ان بی سی" پیرامون مذاکرات هسته‌ای گفته که «من اگر مسئول مذاکرات  بودم به صراحت به ایرانی‌ها می‌گفتم که ما هرگز پول شما را به شما باز نخواهیم گرداند. ما هرگز یکصد و پنجاه میلیارد دلار را به شما باز نخواهیم گرداند و شما هرگز این پول را دریافت نخواهید کرد. این اولین چیزی بود که به آنها می‌گفتم».

اما فارغ از اظهارات جنگ طلبانه ترامپ جمهوریخواه که البته با زبانی ملایم تر از سوی کاندیداهای دموکرات نیز بیان می‌شود، نکته مهم موضع مقامات و مسئولان فعلی کاخ سفید در قبال اینگونه اظهارات خصمانه است؛ اخیرا "ارنست مونیز" وزیر انرژی  آمریکا که از دست اندرکاران آمریکایی توافق هسته‌ای نیز محسوب می‌شود، طی مصاحبه‌ای با تایید لفاظی‌های کاندیداهای آمریکایی، تلویحا نقض یکطرفه برجام( همان پاره پاره کردن مدنظر ترامپ) را از لحاظ فنی امکانپذیر و قابل تحقق دانسته است.

از همان ابتدا مذاکرات و حصول توافق هسته‌ای نیز یکی از نگرانی‌های طرف ایرانی این بود که چه تضمینی برای پایبندی طرف آمریکایی به مفاد توافق وجود دارد؟ آیا آن‌ها می‌توانند با تغییر دولت و روی کارآمدن افراد دیگری با تفکرات متفاوت و جلوس آن‌ها بر کرسی‌های کاخ سفید، سند برجام را به صورت یکطرفه ملغی کنند؟

ظریف وزیر امور خارجه کشورمان معتقد است لغو یکطرفه برجام توسط دولت آتی آمریکا، وجهه بین‌المللی این کشور را تخریب می‌کند.

مقام معظم رهبری در بند نخست، نامه تایید مشروط برجام که در 29 مهرماه سال گذشته خطاب به رئیس جمهور مرقوم کردند، تصریح داشتند: از آنجا که پذیرش مذاکرات از سوی ایران اساساً با هدف لغو تحریمهای ظالمانه‌ی اقتصادی و مالی صورت گرفته است و اجرائی شدن آن در برجام به بعد از اقدامهای ایران موکول گردیده، لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلّف طرفهای مقابل، تدارک شود، که از جمله‌ی آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکا و اتّحادیه‌ی اروپا مبنی بر لغو تحریمها است. در اعلام اتّحادیه‌ی اروپا و رئیس‌جمهور آمریکا، باید تصریح شود که این تحریمها بکلّی برداشته شده است. هرگونه اظهاری مبنی بر این‌که ساختار تحریمها باقی خواهد ماند، به‌منزله‌ی نقض برجام است.

تاکید مقام معظم رهبری پیرامون ضرورت اخذ ضمانت نامه کتبی از رئیس جمهور آمریکا نشان دهنده آن است که دغدغه لغو یکطرفه برجام و شانه خالی کردن آمریکا از انجام تعهدات برجامی‌اش پس از اجرای آن‌ها توسط ایران، مطمح نظر مقام معظم رهبری بوده و این نگرانی یک نگرانی قابل درک است؛ از همین رو معظم له دست اندرکاران داخلی برجام را موظف به اخذ یک ضمانت نامه موثق و معتبر از طرف خارجی کردند؛ ضمانت نامه‌ای که طبعا از لحاظ حقوقی متضمن تعهد یک ساختار سیاسی و حکومتی در قبال یک موافقتنامه است و هیچگونه وابستگی و تعلقی به یک جناح و گروه خاص که سوار بر اریکه قدرت هستند ندارد که با پیاده شدن آن‌ها، کان لم یکن گردد.  

نوذر شفیعی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت و گو با ، درباره اظهارات اخیر وزیر انرژی آمریکا مبنی بر اینکه رئیس جمهوری بعدی آمریکا می تواند برجام را نقض کند اظهار کرد: این گونه اظهارات با توجه به اینکه برجام یک سند و توافق بین المللی است از وجاهت قانونی برخوردار نیست.

وی با اشاره به اینکه در قضیه برجام جمهوری اسلامی ایران هیچ ضرری را متحمل نشد تاکید کرد: برجام یک تعهد و توافق بین المللی برای کلیه کشورهای عضو 1+5 و آژانس بین المللی انرژی اتمی است از این رو نمی توان به راحتی آن را نقض کرد.

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه با آمد و رفت افراد در کشورهای متعهد در برجام نمی توان به راحتی آن را نقض کرد گفت: روی کار آمدن افراد و چهره های جدید در آمریکا هیچ تاثیری در برجام ندارد زیرا کشورهای عضو این تعهد در چارچوب قانون بین المللی رفتار می کنند و اجازه هیچ گونه تخطی از قانون را ندارند.

گفتنی است ارنست مونیز وزیر انرژی آمریکا از جمله دست اندرکاران برجامی آمریکاست که تاکنون اظهارات خاصی را پیرامون این سند و نحوه اجرا و التزام نسبت به آن بیان کرده است؛ حدود چهار ماه پیش بود که وی طی سخنانی در مؤسسه‌ی تحقیقاتی ویلسون واشنگتن، گفت: «کسانی که می‌خواهند بواسطه برجام با ایران روابط اقتصادی داشته باشند باید با چشمان کاملا باز وارد عمل شوند و به گزینه‌هایی همانند احتمال بازگشت‌پذیری تحریم‌ها و امثال آن توجه داشته باشند».