ادامه کار اطلاعاتی سپاه منوط به تشکیل وزارت اطلاعات شد

به گزارش گروه سیاسی ،  حجت‌الاسلام والمسلمین محمد محمدی ری‌شهری در کتاب خاطرات خود می نویسد:

اصلی ترین عوامل توفیق موسسان و وزارت اطلاعات و فائق آمدن آنان بر مشکلاتی که به آنها اشاره شد امدادهای ویژه ی خداوند متعال در پرتو عنایت امام عصر (عج) بود که تلاش مخلصانه ی کارگزاران زمینه ساز آن گردید.

البته تنها کسانی می توانند این واقعیت را باور کنند که با مشکلات تاسیس وزارت اطلاعات از نزدیک دست و پنجه نرم کرده باشند اما در میان عوامل ظاهری به چند نکته می توان اشاره کرد.

1- اعتماد امام و مسئولان نظام

من در دوران تصدی وزارت اطلاعات مکرر برای همکاران یادآور می شدم که وزارت اطلاعات نان اعتماد را می خورد و گرنه خصوصا در بدو تاسیس از اختیاراتی که بتواند وظایف قانونی خود را انجام دهد برخوردار نبود اما اعتماد مسئولان نظام و در اصل اعتماد امام سبب شد که خیلی زود زمینه ی تمرکز ابزار و امکانات اطلاعاتی فراهم شود و وزارت اطلاعات به صورت یک تشکیلات منسجم و قوی در صحنه ظاهر گردد.

2- حمایت امام خمینی

هر چند حمایت قوه ی قضائیه و دولت و به خصوص شخص آیت الله خامنه ای از وزارت اطلاعات کار ساز بود اما حمایت های عملی حضرت امام خمینی از اقدامات وزارت اطلاعات در ایجاد ابزارهای قانونی و همکاری ارگان های مختلف نقش اصلی را ایفا می کرد.

  حمایت های عملی امام تا حد زیادی در پیشبرد کارها موثر بود و اگر آن حمایت ها نبود اصولا وزارت اطلاعات در انجام وظایف خود و به خصوص در کارهای مهمی که در دوره ی نخست انجام شد توفیقی پیدا نمی کرد.


3- نیروهای مطمئن و کارآمد

موفقیت هر ارگان ارتباط مستقیم با کارآمدی کارگزاران آن دارد البته باید توجه داشت که اداره کردن نیروهای قوی کار ساده ای نیست نیروهای قوی طبعا دیدگاه ها وخواست ها و گاه تلخی هایی دارند که تنها با برخوردهای مناسب می توان بر آنها مدیریت کرد مدیران ضعیف هیچ گاه نمی توانند نیروهای پرتوان را اداره کنند در این باره سخن زیبایی از امام علی علیه السلام نقل شده که فرمود: همکاری خواستن از ضعیف نشان ضعف به کارگیرنده است.

یکی از عوامل موفقیت وزارت اطلاعات در بدو تاسیس جذب نیروهای قوی و کارآمد در این وزارتخانه بود کسانی در دولت های بعدی بسیاری از آنها در ارگان های مختلف کشور مسئولیت های مهمی را به عهده گرفتند.

گفتنی است که کارگزاران وزارت اطلاعات به دلیل اشراف دقیقی که بر مسائل امنیتی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، داخلی و خارجی دارند می توانند نیروهای کارآمدی برای ارگان های مختلف باشند لذا اگر این وزارتخانه بتواند اعتماد مردم و دولت را به خود جلب کند می تواند در کادر سازی برای خدمت بهتر و بیشتر به مردم مفید و موثر باشد.

نکته ی قابل توجه درباره ی همکاری نیروهای کارآمد با وزارت اطلاعات این است که جایگاه و پایگاه مردمی این وزارتخانه و حمایت امام و مسئولان اصلی کشور از آن در جذب این نیروها نقش مهمی داشتند.

4- قاطعیت در برخورد با موانع تمرکز اطلاعات

پیش از این اشاره کردم که ارگان هایی فعال اطلاعاتی به تمرکز اطلاعات در وزارت اطلاعات علاقه ای نداشتند و شاید در واقع نمی توانستند باور کنند که وزارتخانه ی جدید التاسیس که فاقد هر گونه اطلاعات است بتواند پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی کشور در بحران امنیتی آن روز باشد لذا به دلایل مختلف در آغاز از همکاری طفره می رفتند لیکن قاطعیت در برخورد با موانع تمرکز اطلاعات از یک سو و بهره گیری از روش های مناسب برای تمرکز اطلاعات – چنان که بدان اشاره خواهم کرد- و حمایت امام از تمرکز اطلاعات از سوی دیگر برای ادامه ی کار ارگان های دیگر مجالی باقی نگذاشت.

گفتنی است که امام در آغاز سال 1363 در پاسخ به نامه ی فرمانده وقت سپاه پاسداران آقای محسن رضایی ادامه ی کار اطلاعاتی سپاه را منوط به تشکیل وزارت اطلاعات کرده بودند.




5- جلوگیری از سلطه ی جریان های سیاسی بر وزارت اطلاعات

یکی از عوامل مهم موفقیت وزارت اطلاعات در جلب اعتماد امام مسئولان و مردم به این وزارتخانه ممانعت جدی از سلطه ی جریان های سیاسی بر این تشکیلات بود.

همان طور که پیش از این اشاره کردم پیش از تشکیل وزارت اطلاعات خطوط سیاسی متعددی بر نهادهای اطلاعاتی کشور حاکم بود و همین معنا یکی از مانع بزرگ بر سر راه تمرکز اطلاعات محسوب می شد البته برای حل این مشکل قانون وزارت اطلاعات عضویت کارگزاران این وزارتخانه را در احزاب سیاسی ممنوع کرد لیکن مشکل اساسی اجرای این قانون بود زیرا چه بسا افرادی رسما عضو یک حزب نباشند ولی بیش از یک عضو برای یک جریان سیاسی کارآیی داشته باشند.

عوامل اجرای قانون

برای اجرای قانون وزارت اطلاعات و پیشگیری از سلطه ی جریان های سیاسی بر وزارت اطلاعات از چند اهرم استفاده کردم.

الف) دقت در گزینش نیروها

در گزینش نیروها به ویژه برای پست های کلیدی دقت و سخت گیری زیادی کردیم تا نیروهای افراطی از هر جناح وارد وزارت اطلاعات نشوند و تنها کسانی به عضویت این وزارتخانه پذیرفته شدند که وابسته نبودن خود را به جریان های سیاسی کتبا اعلام کردند.

ب) تحریم حضور نیروهای سیاسی در وزارت اطلاعات

با عنایت به اعتقادات مذهبی نیروهای جذب شده در وزارت اطلاعات و تعبد و تدین اکثر قریب به اتفاق آنها بهره گیری از عنصر تعهد شرعی عامل فوق العاده موثری برای پیشگیری از سوء استفاده ی جریان های سیاسی از این وزارتخانه بود از این رو اینجانب در مناسبت های مختلف مکرر تاکید می کردم که حضور نیروهایی که وابستگی سیاسی دارند در این وزارتخانه مشروع نیست و حقوقی که دریافت می کنند حرام است.

ج) رهنمودهای حضرت امام

یکی از مهم ترین عوامل پیشگیری از سلطه ی جریان های سیاسی بر وزارت اطلاعات رهنمودهای امام خمینی در نخستین دیدار ایشان با مسئولان وزارت اطلاعات بود که به آن اشاره خواهم کرد.

د) چگونگی چیدن نیروها

عواملی که به آنها اشاره شد نمی توانست مانع گرایش فکری و روحی کارگزاران وزارت اطلاعات به جریان های سالم سیاسی و احزاب وفادار به نظام جمهوری اسلامی باشد طبیعی است که افراد صاحب نظر به یکی از جریان ها گرایش داشته باشند و کارگزاران وزارت اطلاعات هم از این معنا مستثنی نیستند هر چند تعهد شرعی آنان مانع از همکاری با جریان های سیاسی شود.

بر این پایه تقسیم مسئولیت ها و به ویژه چیدن نیروهای کلیدی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است زیرا اگر نیروهایی که به جریان خاصی گرایش دارند در یک حا متمرکز شوند چه بسا ناخودآگاه و یا احیانا آگاهانه اقدامات آن بخش در جهت منافع آن جریان قرار گیرد برای پیشگیری از این آفت در بدو تاسیس وزارت اطلاعات نیروها به گونه ای چیده شدند که اعمال سلیقه های سیاسی عملا غیر ممکن شود.

 تلاش ها برای حق گرایی و دوری از گروه گرایی سبب شد که وزارت اطلاعات به تدریج اعتماد امام، دولت، قوه قضائیه، مجلس و عموم مردم را به خود جلب کند این روند تا زمانی که این جانب در وزارت اطلاعات بودم ادامه داشت.