روایتی فاخر از "جنگ‌های کابل" بین سال‌های 1371 تا 1375 به زبانی دل‌انگیز

به گزارش سرویس بین الملل "جنگ‌های کابل" کتابی تاریخی از یک نظامی صاحبدل به نام "سید عبدالقدوس" است که با درد و اشتیاق، شرحه، شرحه به نگارش در آمده و تصویر روشنی از جنگ‌های بین مجاهدین و شبه نظامیان در فاصله سال‌های 1371تا 1375 در شهر کابل به دست می‌دهد و در 8 فصل و 392 صفحه در سال 1387 بعد از چاپ در اروپا در کابل توزیع شد.
 
کتاب با توضیح فشرده جنگ‌ها در دوره حکومت "نجیب الله"، شورش‌ها در حیرتان و مزارشریف را که عملیات صلح سازمان ملل متحد را با ناکامی مواجه و بررسی کرده و بالاخره به میدان‌های جنگ کابل رسیده است.
 
بسیاری از صفحات کتاب به جنگ‌های 2 ماهه در دوره حکومت "صبغت الله مجددی" در داخل  شهر اختصاص یافته، جنگ‌های "احمد شاه مسعود" با «کلبدین حکمتیار»، «رسول سیاف» با "عبدالعلی مزاری" را با ارائه گزارش‌های مستند و با همه خونریزی‌ها و ویرانگری و جنون قدرت طلبی فرماندهان جنگ، توضیح و تشریح گردیده است.
 
واقعیت آن است که تاریخ افغانستان در قرن بیستم با آشوب‌ها و جنگ‌های غم انگیزی رقم خورده است.
 
اما در این میان جنگ‌های کابل که مولفه‌های بسیاری آن را از سایر جنگ‌ها مجزا می‌کند به لحاظ خونباری، ویرانگری و چپاولگری که زنجیره آن تا امروز ادامه دارد یکی از فاجعه‌بارترین و خانمان سوزترین فجایع قرن بیستم در افغانستان است.
 
کشتار حدود 200 هزار شهروند معصوم، ویرانی 70 تا 90 درصد آبادی‌های شهر کابل، مجروح، معلولیت و مهاجرت ملیونی، چپاول و سرقت دارایی‌های ملی، ثروت اندوزی فرماندهان که هم اکنون (در رئوس قدرت دولتی قرار دارند) تخطی‌های حقوق بشری، تجاوز، ترور، رشد افراط گرایی مذهبی و قومی، همه از پیامدهای شوم و آشکار این جنگ است که فهم و آگاهی از پیامدها و عبرت اندوزی از آن ضروری است.
 
جنگ‌های کابل که از مشاهدات مستقیم، حکایات شاهدان صحنه‌ها، گواهی انسان‌های محصور در جنگ‌ها، آثار و اسناد منتشرشده داخلی و بین المللی محک خورده و در آن، انگیزه‌ها، علت‌ها، هویت گروه‌ها و فرماندهان جنگ‌ها، نبردها و تاثیرات فاجعه باری که این جنگ‌ها به جا گذاشته، به شیواترین تعبیرها و تفسیرها به رشته تحریر درآمده و تصویر راستینی از حقایق جنگ‌ها در کابل، پایتخت باستانی افغانستان ارائه می‌دهد.
 
نویسنده، پیش از اینکه جنگ‌های کابل را روایت کند به گذشته بازگشته است، تسلسل زنجیره‌ای حوادث را پی گرفته و در یک بررسی فشرده ریشه‌های جنگ و قدرت طلبی را بر ضد حکومت جمهوری «داود خان»، علیه جمهوری دموکراتیک، و تجاوزهای همسایه‌ها، دخول و خروج قوای شوروی را مطرح کرده است.
 
نقاط قوت کتاب
 
قطع و صحافت زیبا با انتخاب خوب صفحه نخست، اولین صفتی است که می‌توان به این کتاب داد.
 
نویسنده در نگارش اثر، سبک و شیوه شگرفی را برگزیده است، تلفیق سنت‌های ادبی در شیوه نگارش وی جلب نظر می کند.
 
نویسنده با شیوه نگارش خود نا خواسته روح سرگردان خواننده را در باطلاق جنگ به حال خود تنها رها کند، از این رو با پناه بردن به رومانتیسم، واقعیت‌ها را پر رنگ‌تر و جذاب‌تر بیان کرده و از عناصر شور انگیز و غنایی و حماسی استفاده کرده است، گاهی لطافت و شیرین سخنی‌ها و تراتژیدی جنگ و آتش و انفجارها گم می‌شود.
 
کار غنی و پیچیده‌ای که نظریه پردازی نظامی، ژانرهای ادبی و هجو گزنده را درهم می‌آمیزد، نویسنده در یک جا به عنوان گزارشگر خاطره‌ها و مشاهدات خود و در جای دیگر و در توصیف میدان‌های جنگ یک نظامی حرفه‌ای است، آنجا روش‌های خاطره نویسی، اینجا از منظر یک نظامی به توصیف رویدادها، زشتی‌ها و پلیدی‌های جنگ پرداخته است.
 
افکار و نظریات وی چنان با حرفه نظامی‌اش در آمیخته که نمی‌توان یکی را از دیگری جدا کرد.
 
بیان خاطره‌ها و توصیف کارزارهای نبرد چنان هیجان‌انگیز و زجر آورند که ژرفای احساس آدمی را به ارتعاش در می‌آورند.
 
ساختار کتاب
 
سبک نگارش اثر همراه با مثال‌ها، اطلاعات تاریخی و نظامی، جنگ‌ها، تلفات و تخریب شهر، چپاول و ثروت اندوزی‌های پلید به وسیله فرماندهان جنگ‌ها، جنایات جنگی، چنان شفاف به تفسیر کشیده شدند که گویی نویسنده در دل تاریکی‌های پنهان جنگ نقب زده و بسوی روشنایی شتافته، و عصاره و خلاصه تجارب نظامی خود را در آن به ودیعه گذاشته است.
 
پژوهش‌ها چنان بی‌طرف پاکیزه‌اند که مانند آبی زلالی به درون صخره واقعیت‌ها می‌ریزند، حوادث چنان واقعی روایت شدند که واقعی بودن آنها تبیین می‌گردد.
 
این سبک چنان در کتاب جنگ‌های کابل بکار گرفته شده که خواننده خود را شخص منفصل حساب نمی‌کند و فکر می‌کند در صحنه حضور داشته، همه چیز را می‌بیند و با جنگ به پیش می‌رود اما دلگیر نمی‌شود، اینها فاکتورهایی هستند که خواننده را به خواندن ادامه کتاب ترغیب می‌کند.
 
زبان کتاب، زبانی فاخر، شیوا و دل انگیز است.
 
قدرت ابداع، غنای فکر و اندیشه جذابیت خاصی در این کتاب دارد، نویسنده با افاده پردازی‌های بغرنج و گنگ سروکار ندارد، سروکارش در خلق واژه‌ها و کلمات شگرف ادبی و اصطلاحات دانشنامه‌های نظامی است.
 
با این حال در متن کتاب جنگ‌های کابل برخی مطالب اگر چه نغز و دل‌چسپ است ولی از بس تکرار شده است، ملال آور می‌شوند.
 
جنگ‌های کابل به هدفی که داشته یعنی رساندن حقایقی پیرامون رویدادهای خونین و جان‌گداز جنگ‌های قدرت طی سال‌های 1371 - 1375 به نیکویی دست یافته است، ولی هرگاه ژرف‌نگرانه ارزیابی گردد از نگاه حرفه‌ای کاستی‌های چشم‌گیری در آن وجود دارد.
 
هر فصل کتاب انباشته از واقعیت‌ها و منبعث از پژوهش‌ها و کاوش‌های مداوم است که بطور منطقی، جسورانه و بی طرفانه مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است.
 
فصل‌های کتاب می‌توانند به طور مستقل خوانده شوند اما تسلسل ریاضی وار جنگ‌ها و حوادث اتفاق افتاده در کابل مفقود نمی‌گردند.
 
در مجموع می‌توان گفت که خواندن و تعمق در این اثر، برای منسوبان نظامی به ویژه نسل جوان که بخواهند از پس این همه ویرانی‌ها و تباهی‌های جنگ، اجساد آدمی، آینده را بنگرند و برای رسیدن به آن تلاش نمایند، لازمی است.
 
/