ایران در رتبه 16 کمیت تولید علم دنیا در دو سال گذشته/ رتبه رشد علمی ایران در دنیا چهارم است

به گزارش گرو، محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اعلام کرد: هر چند کمیت تولید علم تنها یکی از شاخص‌های رشد و توسعه علمی است و اسناد بالادستی از جمله سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری و نقشه جامع علمی کشور بر شاخص‌های دیگری مانند مرجعیت، دیپلماسی و اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی نیز تکیه دارند، اما در سالیان گذشته نشر نتایج پژوهش در معتبرترین مجلات بین المللی به عنوان مهم‌ترین معیار برای سنجش رشد و توسعه علمی بیش از اندازه مورد تاکید قرار گرفته است. نه فقط بکارگیری این شاخص به تنهایی، بلکه شیوه رتبه بندی کشور بر حسب کمیت تولید علم روشی است که نیاز به اصلاح دارد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اظهار کرد: بررسی اطلاعات موجود در پایگاه استنادی اسکوپوس تا تاریخ 9 دی ماه 1394 ( انتهای سال 2015 میلادی ) نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران رتبه 16 کمیت تولید علم جهان در سال 2015 را کسب کرده است. البته به دلیل آنکه حتی بعد از گذشت چندین ماه از پایان یک سال میلادی، اطلاعات کمیت تولید علم کشورها همچنان در پایگاه‌های استنادی تکمیل می‌شوند، بهترین روش برای اعلام رتبه قابل اتکای کمیت تولید علم چندین ماه پس از پایان سال مورد نظر است. لازم به ذکر است جمهوری اسلامی ایران در سال 2014 میلادی نیز در جایگاه 16 کمیت تولید علم جهان قرار داشت.

دهقانی گفت: در سال 2013 میلادی ایران رتبه 18 کمیت تولید علم دنیا را کسب کرده بود. در این سال سوئیس رتبه 17 را در اختیار داشت، اما اختلاف ایران و سوئیس تنها در 40 مدرک بود، به عبارت دیگر اگر پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران 41 پژوهش دیگر را در سطح بین المللی منتشر کرده بودند، آنگاه رتبه 17 از آن ایران می‌شد. این رقم فقط شامل یک دهم درصد از کل تولید علم جمهوری اسلامی ایران است. در اینجا یک سوال اساسی وجود دارد، آیا اصولا این شیوه رتبه بندی که در کشور رایج شده، صحیح است؟

سرپرست ISC تصریح کرد: میزان تولید علم دنیا پدیده ثابتی نبوده و مرتبا در حال افزایش است،، با این حال از سال 2012 میلادی از سرعت رشد آن دائما کاسته شده است. بنابراین هر چند میزان کمیت تولید علم دنیا از 2012 تا 2014 میلادی افزایش یافته، اما روند رشد آن نسبت به سال‌های قبل از آن کاهش داشته است.

وی افزود: در سال 2012 میلادی دنیا نسبت به سال 2011 میلادی حدود صد هزار مدرک بیشتر تولید کرد. این افزایش برای سال‌های 2013 میلادی به 2012 به حدود 92 هزار مدرک رسید. تعداد مدارک در سال 2014 میلادی نسبت به سال 2013 میلادی تنها حدود بیست و یک هزار مدرک افزایش یافت. تولید علم سال 2015 میلادی هنوز کامل نشده و نسبت به سال 2014 میلادی حدود 500000 مدرک اختلاف دارد.

وی در ادامه گفت: تولید علم دنیا در سال 2014 نسبت به سال 2013 میلادی به میزان هشت دهم درصد رشد داشته است. این در حالی است که دنیا در سال 2013 میلادی تنها حدود سه و نیم درصد بیش از سال 2012 میلادی علم تولید کرد. همین وضعیت برای نسبت سال 2012 به 2011 میلادی نیز وجود دارد که میزان رشد حدود چهار درصد بود. بنابراین روند رشد تولید علم در سطح بین المللی هر چند رشد داشته است، اما میزان رشد کاهش یافته است.

رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: بررسی میزان رشد کمیت تولید علم 20 کشوری که بیشترین میزان کمیت تولید علم دنیا در سال‌های 2013 میلادی و 2014 میلادی را تولید کرده‌اند نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران در سال 2014 میلادی به نسبت سال 2013 میلادی چهارمین کشور از لحاظ رشد علمی در دنیا بوده است. ایران حدود چهار ممیز چهار دهم درصد رشد علمی داشته است. سه کشور قبل از ایران کشورهای روسیه، هند و چین هستند که به ترتیب حدود چهارده و پنج صدم درصد، ده و بیست و شش صدم درصد و شش و هشتاد و پنج صدم درصد رشد علمی داشته‌اند. در همین دوره زمانی 12 کشور از برترین تولید کنندگان کمیت علم دنیا از جمله آمریکا، انگلیس، فرانسه، هلند و ژاپن دارای رشد منفی بوده‌اند.

دهقانی خاطرنشان کرد: در سال 2014 میلادی تاکنون تعداد مدارک منتشر شده یا همان کمیت تولید علم ایران در پایگاه استنادی اسکوپوس به 42 هزار و 993 مدرک رسیده است. این رقم در سال 2013 میلادی تعداد 41184 مدرک و در سال 2012 میلادی تعداد 40 هزار و 385 مدرک بود. جمهوری اسلامی ایران در سال 2005 میلادی تنها 8 هزار و 180 مدرک در سطح بین المللی منتشر کرده بود که مقایسه این رقم با وضعیت حاضر نشان می‌دهد که در ده سال گذشته تولید علم کشور بیش از پنج برابر افزایش یافته است.

وی افزود: بر اساس آمار موجود تا پایان سال 2015 میلادی کشور هلند با تعداد 46 هزار و 27 مدرک در جایگاه پانزدهم کمیت تولید علم دنیا و جمهوری اسلامی ایران با 36 هزار و 430مدرک (با اختلاف 9 هزار و 597 مدرک) در جایگاه شانزدهم قرار دارد. همچنین کشور هلند در سال 2014 میلادی تعداد 11 هزار و 61 مدرک بیشتر از جمهوری اسلامی ایران تولید کرده است.

دهقانی گفت: مترادف دانستن کمیت تولید علم با رشد و توسعه علمی به یک گفتمان غالب در سطح ملی بدل شده و هم اکنون نیاز به تغییر آن کاملا مشهود است. کسب مرجعیت بین المللی در علم و فناوری با تکیه صرف بر کمیت تولید علم حاصل نمی گردد. گام نهادن در راستای ارتقای سطح کیفی پژوهش‌ها، گسترش تعاملات علمی بین‌المللی و تبدیل علم به ثروت و قدرت ابعاد دیگری هستند که باید در دستور کار سیاستگذاران علم و فناوری کشور قرار گیرند تا علم کشور همچنان شتابان و به صورت همه جانبه مسیر رشد و اعتلای خود را طی کند.

انتهای پیام/