یقه سفیدهایی که در فساد ردپایی از خود به جا نمی‌گذارند
فسادهاي كوچک و بزرگ اقتصادي
هرگونه قانونشکنی چه در سطح بزرگ و كوچک باید مورد توجه قرار گرفته و قانون با آن برخورد كند و دستگاههای نظارتی و امنیتی باید به نحوی برنامه ریزی كنند تا در امور اجرایی خود سرگرم رسیدگی به تخلفات كماهمیت نشوند و تخلفات و فسادهای بزرگ آنچنان در جامعه ایجاد و اجرا شود كه بزرگی آن به چشم نیاید.
قاچاق یک عنوان عام، وسیع و یک طیف است. مثلاً یک وقت هست كه یک نفر فرضاً به خارج از كشور رفته و حالا آمده و یک دستگاه ضبط صوت هم با خودش آورده كه مثلاً قاچاق محسوب می شود یا مثلاً موقع خروج از كشور، فلان جنس را همراه خودش خارج كرده است.
هرچند ورود و خروج آن اجناس طبق مقررات نبوده و البته این یک قانونشکنی و تخلف از قوانین است؛ اما معلوم نیست كه این خیلی اهمیت داشته باشد كه كسی را از صلاحیت بیندازد؛ بهخصوص بعد از آنكه آثار توبه و انابه هم ظاهر بشود. اما یک وقت هست كه یک نفر با یک باند قاچاق ارتباط دارد و اصلاً كارش تمهید مقدمات و تسهیل طرق برای انجام قاچاق است؛ اینها یکسان نیستند. باید واقعا نگاه کرد، حدود را مشخص کرد و فهمید که صرف عنوان کافی نیست.
فساد مالي، اقتصادي و اداري
فساد چیزی است كه به اعتبار
آن در عمل حقوقی نمی تواند دارای آثار قانونی باشد. به طور مثال بیع فاسد، در قانون
مدنی وقتی بایع صغیر باشد بیع فاسد بوده و اثری ندارد. در مقابل فساد صحت است.
فساد مالی و اقتصادی شامل سوءاستفاده از قدرتهای سیاسی، اختیارات اداری و عمل تطمیع كاركنان دولت توسط بخش خصوصی و دولتی می شود.
فساد مالی از موضوعات جرمشناسی است كه باید به وسیله علوم دیگر از جمله اقتصاد، مدیریت، حسابداری، جامعه شناسی و روانشناسی آثار و علل بروز آن بررسی شود.
در بررسی فساد و مبارزه با آن باید به ریشه های فرهنگی و اجتماعی، روشهای سیاسی حکمرانان، وضعیت اقتصادی مردم و قوانین اداری توجه ویژه كرد.
طبقه بندي فساد بر اساس انگيزه سازمان یافته
در این نوع طبقه بندی اهداف خاصی از قبل تعیین شده است. گروهی كه با هم پیمان بسته اند دست به ارتکاب جرم و فساد می زنند، این فساد به هفت دسته تقسیم شده است:
فساد با انگیزه های سیاسی
دسته اول - ارتکاب فساد با انگیزه سیاسی كه با قصد جلوه دادن ناكارآمدی نظام انجام می گیرد و عموماً با برنامه ریزی های خارجی صورت می پذیرد و توسط خودفروختگان داخلی اجرا می شود.
دسته دوم - انگیزه صرف اقتصادی است كه در آن افراد به جمعآوری ثروت و رفع نیازهای مالی دست میزنند كه نهایتاً منجر به اشراف گری و تجمل گرایی می شود و چنانچه توسط مسئولان حکومت انجام شود خطراتش به مراتب بسیار بوده و باعث اثرگذاری بر آحاد مردم می شود.
دسته سوم - فساد فرهنگی كه یا برگرفته شده از رفتارهای صرف غربی و مدگرایی است یا برگرفته شده از یک تفکر و ایدئولوژی خاص كه از خرده فرهنگ ها گرفته شده است.
دسته چهارم - فساد با انگیزه اجتماعی است كه فرد به جهت وابستگی با گروه یا طبقه خاصی یا ارتباط نسبی و سببی یا متعلق بودن به نقطه خاص جغرافیایی مرتکب می شود.
دسته پنجم - مفسدینی كه به جهت تأمین هزینه اَعمال غیراخلاقی مرتکب فساد می شوند.
دسته ششم - انجام جرم و فساد در امور اداری است. در این نوع فساد، افراد از خلأهای قانونی یا دستورالعمل های ضعیف صادره سوءاستفاده كرده یا بعضاً برای انجام امور اداری و پیشبرد اهداف سازمان مرتکب فساد می شوند.
دسته هفتم - با انگیزه كمک های خیرخواهانه انجام می شود كه از امور دولتی تعدی كرده و مرتکب تخلف و جرم می شوند، البته بسیاری از فسادها به صورت تركیبی از انواع فوق انجام می شود كه باعث پیچیدگی شناسایی و بررسی فساد می شود.
طبقه بندی فساد از جهت هزینه و درآمد
این طبقه بندی به پنج دسته تقسیم میشود:
دسته اول - متخلفین و مفسدین به اقدامات دست میزنند كه برای آنها هزینه كمی داشته، ولی برای دولت هزینه بسیاری را ایجاد میكند. مانند: اختلاس و كلاهبرداری.
دسته دوم - اقدامات مفسدین هزینه بسیاری را برای ارباب رجوع، كمترین هزینه را برای دولت و بیشترین منفعت را برای متخلفین دارد، مانند اخذ رشوه كاركنان دولت از ارباب رجوع در شهرداری، مالیات، گمرک و ....