چاله‌هایی که شاید در بورس پر شود!

به گزارش خبرنگار اقتصادی میزان، شهرداریها که رابطه شان با جیب دولت خیلی کم شده، چند سالی هست، نیم نگاهی به جیب شهروندان دارند. هزینه های شهری بالاو خدمات معمولا ناچیز به شهروندان دو طرف را کلافه کرده است. شاید برای همین عوارض شهری هر از گاهی دستخوش تغییر می شود.

موضوعی که به مذاق مردم زیاد خوش نمی آید. می گویند خدمات اندک است و مخارج بالا! مخارج شهرداریها با همین یک قلم عوارض هم جور نمی شود. هزینه اخذ پروانه ساختمان و پایان کار، اعطای تراکم به برج سازان و بالا رفتن برج های چند ده طبقه، جریمه های میلیونی برای تخلفات و... مخارج شهری را با درآمدهای مردم حسابی گره زده است.

شهردارانی عموما دولتی که با درآمدزایی یا کشف منابع درآمدی جدید کم و بیش بیگانه اند. آنقدر چاله در شهرها هست که عوارض و پایان کار نیمی از آن را پر نمی کند.

گرفتاریهای شهرها هم یکی دو تا نیست؛ مهم اما پول جور کردن است؛ سئوالی که باید پاسخش به جیب مردم ختم نشود.

مشکلی که حتی در شهرهای گردشگر پذیر هم وجود دارد. شهرداریها نمی دانند چگونه از این همه مسافر و گردشگر کسب درآمد کنند. آش آنقدر شور شده که شهرداریهای شهرهای توریستی هزینه های شهرهایشان را روی دوش مردم بومی سوار می کنند.

راههای رسیدن به منابع مالی اما فقط از اتوبان جیب مردم نمی گذرد! می شود کاری انجام داد و  برایش از استفاده کنندگان پول گرفت. یا می شود بخش خصوصی را بازی داد و از مردم پول خدمات بهینه گرفت.

دانش و فرهنگ تامین مالی، اینجا در ایران هنوز جوان است. صنعت و خدمات، تازه دارند با الفبای تامین مالی آشنا می شوند. روشهای نوین مواجه با چالشهای مالی برای طرحها و پروژه ها دیگر از کنار بانکها رد نمی شود. اینجا دیگر پای بورس درمیان است.

ابزارهایی که می تواند برای جویندگان منابع مالی، نقدینگی به همراه آورد. این روزها می شود با ابزارهای نوین مالی کارها را پیش برد بدون اینکه عوارض شهرداری یا دیگر دریافتها را از مردم افزایش داد.

اوراق مشارکت یکی از آنهاست. اوراقی که مدتهاست در کشور جا افتاده. اوراقی با نام یا بی نام که با قیمت اسمی و برای مدت معین منتشر می شود و به سرمایه گذرانی که قصد مشارکت در اجرای طرحهای عمرانی یا طرحهای سودآور تولیدی، ساختمانی و خدماتی را دارند، واگذار می شود. شهرداریها حالا با اوراق مشارکت ناآشنا نیستند؛ مدتی هست طعم و مزه 1000 میلیارد تومان تامین مالی از طریق اوراق مشارکت را چشیده اند. همین استقبال باعث شده، تا فعالان بازار سرمایه بخواهند دیگر راههای تامین مالی را به شهرداران نشان دهند.

مثلا صکوک، اوراق اجاره، یا صندوق های پروژه و... راهها و ابزارهایی که برخی با آن هواپیما خریده اند یا کسب و کارشان را رونق داده اند.

شهرداریها متولیان بی چون و چرای زمین و املاک در شهرها هستند؛ زمین هایی که گاهی بی هدف رها می شوند و به کاری نمی آیند. داروی این درد در بورس ساخته شده است. حالا شهرداریها می توانند با اوراق اجاره مبتنی بر زمین و ملک، برای پروژه هایشان تامین مالی کنند. با پشتوانه دارایی زمین و املاکشان اوراقی بفروشند و از مردم پولی به قرض بگیرند و کارهایشان را پیش ببرند.

از دیگر مشکلات کلانشهرها نداشتن ماشین آلات روزآمد و مدرن است؛ مشکلی که با انواع صکوک به راحتی حل می شود و شهرداریها را نو نوار می کند.

شهرداریها به عنوان نهاد عمومی غیر دولتی می توانند حامی بخش تولید شوند. "صکوک سلف" راهی است برای حمایت از بخش تولید که در گوشه و کنار کشور با مشکل نقدینگی دست به گریبان است. هنگامی که شخص، تولید یا ارائه کالا یا خدمت خاصی را مد نظر قرار می دهد، با انتشار این نوع از صکوک می تواند منابع مالی مورد نیازش را تامین کند. در واقع سرمایه گذار (مردم) در این اوراق، کالای مورد نظرش را پیش خرید کرده است.

در این موارد، شهرداریها با حمایت از تولید کنندگان کوچک و متوسط می توانند هم رونق و آبادانی شهرشان را سرعت دهند، هم به اقتصاد شهری و ایجاد اشتغال پایدار کمک کنند.

بی پولی شهرداریها نه با بودجه های عریض و طویل عمرانی حل می شود نه با سیاستهای انبساطی پولی؛ که این چاه ویل را هرچه در آن بریزی، پر نمی شود. اینجا جسارت می خواهد و تفکر خلاق مالی؛ تا یکبار هم که شده مردم دخیل در اموراتشان شوند و احیانا سود هم ببرند.
موضوعی که اگر در شهرداریها نهادینه شود، مشکلات شهری را کمرنگ می کند و رابطه شهروندان و نهاد شهرداری را بهبود می بخشد.
 
کارشناس ارشد مدیریت مالی