مکانیسم ماشه؛ از چالش جدی اروپا در شورای امنیت تا تبعات سیاسی برای ایران / تحریم‌های آمریکا بیش از تحریم‌های شش قطعنامه تعلیقی است/ تلاش غرب برای تغییر محاسبات تهران

سیامک باقری در گفت‌وگو با خیرنگار گروه سیاسی ، با اشاره به موضوع اجرای «مکانیسم ماشه»، گفت: مکانیسم ماشه در توافق برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ به عنوان ابزاری در نظر گرفته شده است که گروه ۱+۵ می‌توانند در قبال عدم اجرای تعهدات جمهوری اسلامی ایران از آن استفاده کنند.

 

وی افزود: هدف از این سازوکار، بازگرداندن تحریم‌های مندرج در قطعنامه‌های شش گانه‌ای است که در نتیجه برجام تعلیق شده بود. اما اینکه به واقع اروپا به دنبال استفاده از این ابزار است یا خیر، جای تأمل دارد.

 

این کارشناس مسائل هسته­‌ای تصریح کرد: نکته مهم این است تصمیم اروپا برای اجرای مکانیسم ماشه به این معنا نیست که از فردا عملیاتی خواهد شد. بلکه طبق فرایندی که برای آن در نظر گرفته شده باید اروپا بابت نقض تعهدات ایران به شورای امنیت شکایت کند و موضوع آنجا مورد بررسی قرار بگیرد. مسئله این است که اعضای شورای امنیت هم دیدگاه‌های یکسانی نسبت به موضوع مذکور ندارند. کما اینکه روسیه و چین با آن کاملا مخالف هستند؛ بنابراین اروپا در شورای امنیت با چالش جدی روبرو خواهد شد.

 

وی ادامه داد: اگر فرض بگیریم اروپا بتواند نظر روسیه و چین را هم جلب کند و مکانیسم ماشه عملیاتی شود، این مسئله مهم است که بدانیم بازگشت قطعنامه‌های شش‌گانه علیه ایران، چیزی فراتر از تحریم‌های یکجانبه آمریکا در دوران ترامپ نیست. در واقع تحریم‌های دولت ترامپ به مراتب بیش از تحریم‌های مصوب در آن قطعنامه‌هاست؛ لذا مکانیسم ماشه از بعد اقتصادی اثرگذاری چندانی نخواهد داشت.

باقری تاکید کرد: در بُعد سیاسی هم تبعات آن زیاد نیست. زیرا جمهوری اسلامی ایران توافق بین‌المللی را با شش کشور به امضا رساند که آمریکا بدون اجرای تعهداتش از آن خارج شد و در این مدت سه عضو اروپایی هم کاری در جهت تعهدات خود انجام ندادند. افکار عمومی جهان این مسائل را می‌داند و لذا بازگشت قطعنامه‌ها برش سیاسی پیشین را هم نخواهد داشت.

وی ادامه داد: قطعنامه‌هایی که پیشتر علیه جمهوری اسلامی به تصویب شورای امنیت رسید بر مبنای فرض پنهانکاری هسته‌ای تهران بود، اما امروز ۱۶ گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و تاکید دبیرکل سازمان ملل بر اجرای مقررات برجام از سوی ایران، نشان می‌دهد فضای کنونی شفاف است. از این رو برای کشور‌ها و افکار عمومی جهان پیروی از قطعنامه‌های مذکور توجیه پذیر نیست.

این کارشناس مسائل هسته‌ای همچنین اظهار داشت: اشاره دو دیپلمات اروپایی بر عدم لغو برجام و بازگشت تحریم‌های بین‌المللی به رغم تهدید برای اجرای مکانیسم ماشه، نشان می‌دهد این اظهارات بیشتر جنبه تبلغیات سیاسی دارد تا بعد عملیاتی و عینی. وقتی دیپلمات‌های اروپایی چنین موضعی می‌گیرند یعنی به کارکرد ضعیف ماشه واقف هستند؛ بنابراین سعی دارند محتاطانه بحث‌هایی را مطرح و رعب ایجاد کنند.

باقری خاطر نشان کرد: هدف از این اقدامات هم تغییر در محاسبات جمهوری اسلامی ایران است. آن‌ها می‌خواهند با فشار بر تهران، مقامات کشورمان در خصوص گام پنجم، تصمیم دیگری بگیرند.

 

وی با بیان اینکه در این شرایط اروپا صرفاً سعی بر مدیریت موضوع دارد گفت: اروپایی‌ها نمی‌خواهند بر آتشی که آمریکا افروخت، بدمند و بیش از این در مسیر نامطمئن، حرکت کنند. اروپا وارد بحث تحریم ایران نمی‌شود و اظهارات جسته گریخته مقامات آن‌ها هم در چارچوب تبلغیات سیاسی قابل ارزیابی است تا حرکتی مدیریتی و راهبردی. چنان که دو ماه قبل هم پس از برداشتن گام چهام، این سه کشور در بیانیه خود به صورت تلویحی بحث اجرای مکانیسم ماشه را مطرح کردند.

باقری تصریح کرد: اروپا مایل نیست این بحران متصاعد شود. زیرا براین باور است فشار بیشتر بر جمهوری اسلامی ممکن است دکترین هسته‌ای این کشور را تغییر دهد.

 

به گزارش میزان، رویترز یکی از خبرگزاری‌های بدنام انگلیسی به نقل از دو دیپلمات اروپایی اعلام کرد آلمان، انگلیس و فرانسه امروز به اتحادیه اروپا اطلاع خواهند داد که در نظر دارند سازوکار ماشه را اجرایی کنند. منابع رویترز دلیل این اقدام را برداشتن گام پنجم ایران در مسیر کاهش تعهدات ذکر کردند.

نکته قابل توجه در گزارش رویترز تاکید این دو دیپلمات اروپایی بر عدم لغو توافق برجام و از سرگیری تحریم‌های بین‌المللی است. به نظر می‌رسد تروئیکای اروپا در نظر دارد ایران را به تغییر تصمیم خود و بازگشت به اجرای کامل برجام متقاعد کند.