ناکامی‌های آمریکا و پایان نظم جهانی تک قطبی

– درگیری‌های میان قدرت‌های بزرگ در حال شکل دادن مجدد به نظم جهانی و البته موقعیت آمریکا در عرصه بین المللی هستند.

 

به گزارش «نشنال اینترست»، پایان دوران جنگ سرد دو قطبی تحت رقابت‌های آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی، سناریویی مبهمی را پیش روی مردم قرار داده بود؛ همچنین توانایی آمریکا برای ایفای نقش قدرت برتر در نظم جهانی تک قطبی با عوامل متعددی به چالش کشیده شد.

 

عوامل مذکور عبارتند از:
- ناتوانی آمریکا در دستیابی به پیروزی در مداخلات نظامی گسترده و طولانی مدت در افغانستان و عراق
- واکنش ناکارآمد آمریکا به تحولات گرجستان و روسیه در سال ۲۰۰۸ و اوکراین در سال ۲۰۱۴
- واگذاری قدرت در درگیری‌های مداوم پس از سال ۲۰۱۱ در یمن، سوریه و لیبی به سایر قدرت‌های خارجی
- ناتوانی آمریکا در جلوگیری از ظهور چین به طور فزاینده قدرتمند در دریای چین جنوبی، دریای چین شرقی و افزایش نفوذ پکن در سراسر جهان از طریق ابتکار «یک کمربند و یک جاده»
- تلاش‌های ناموفق واشنگتن برای نزدیک شدن به کشور‌های مخالف مانند کره شمالی
- تلاش‌های ناموفق واشنگتن برای بازداشتن متحدان آمریکا از همکاری با دشمنان

 

تازه‌ترین نشانه‌ها از پایان نظم جهانی تک قطبی تحت سلطه آمریکا، خروج این کشور از افغانستان در سال ۲۰۲۱ و اعلام خبر پایان حضور رزمی آمریکا در عراق تا پایان سال ۲۰۲۱ است؛ از سال‎ها، پایان نظم جهانی تک قطبی تحت سلطه آمریکا، پیش بینی شده بود.

 

برای مقام‌ها و مفسران همپیمان آمریکا و مخالفان این کشور، کاهش قدرت آمریکا به موازات افزایش قدرت دیگر کشورها، امری عادی و مورد توافق است اما اتفاق نظری در مورد نظم جهانی بعدی وجود ندارد؛ هر چند نظر‌هایی در مورد چگونگی نظم جهانی چند قطبی آتی ابراز شده است.

 

از دیدگاه «ولادیمیر پوتین»، رئیس جمهور روسیه، جهان چند قطبی جایگزین جهان تک قطبی تحت سلطه آمریکا، فقط شامل قدرت‌های بزرگ نمی‌شود و کشور‌های دیگر نیز در آن نقش دارند.

 

برای بسیاری از قدرت‌های نه چندان بزرگ، نظم جهانی چند قطبی برخلاف نظم جهانی تک قطبی فرصت برخورداری آنان از مزایای ایفای نقش را می‌دهد.

باید توجه داشت که سیستم نظم‌های جهانی گذشته اعم از چند قطبی، تک قطبی یا دو قطبی ماهیتا ناپایدار بوده‎اند؛ زیرا همواره بازیگرانی در این نظم‎ها، خواهان تغییرات به نفع خود هستند.

 

دلیل تغییر نظم جهانی از یک شکل به شکل دیگر عمدتا نتیجه درگیری میان قدرت‌های بزرگ مانند جنگ جهانی اول یا دوم یا فروپاشی داخلی در یک قدرت بزرگ مانند آن چه برای اتحاد جماهیر شوروی رخ در پایان جنگ سرد، بود.

 

اما تغییر نظم جهانی تک قطبی تحت سلطه آمریکا، نتیجه محاسبات غلط متعدد سیاست این کشور در سال‌های متمادی است.