بورس بر سر دو راهی

_ روزنامه رسالت نوشت: در میان ادوار گذشته انتخابات ریاست جمهوری، برای اولین بار در این دوره بورس به یکی از اولویت‌های اصلی نامزد‌ها تبدیل شده است و شاید برنامه هفت کاندیدای انتخابات برای رونق بازار سرمایه را بتوان یکی از جذاب‌ترین بخش‌های اظهارات آنان دانست. در گذشته وضعیت بورس و تعداد سهامداران آن نقش زیادی در اقتصاد نداشتند، اما حالا جذب آرای ۵۰ میلیون سهامدار می‌تواند یک گزینه جدی برای کاندیدا‌های ریاست جمهوری مطرح شود.

 

رشد بی‌مهابای بورس در سال ۹۸ و ۹۹ سبب شد شمار متقاضیان ورود به بازار سرمایه با رشدی فزاینده روبه‌رو شود و سقوط یک‌باره آن هم منجر به از بین رفتن سرمایه بسیاری از سهامداران خرد شد. ورود تعداد بالایی از مردم به امید رسیدن به سود‌های بالا باعث شد کاندیدا‌ها در برنامه‌های خود درباره آن راهکار‌های متفاوتی ارائه بدهند. در شرایطی که بازار سرمایه طی ۹ ماه گذشته از ۲ میلیون واحد به کانال یک‌میلیون و ۱۰۰ هزار واحد رسیده است،  اصلاح بورس و جبران زیان سهامداران در این بازار به یکی از اصلی‌ترین موارد از برنامه‌های اعلامی نامزد‌ها تبدیل شده است. امیرحسین قاضی‌زاده اعلام کرده سه‌روزه مشکل بورس را حل می‌کند و پول‌های خارج‌شده توسط دولت را در قالب صندوق تثبیت به بازار بورس برمی‌گرداند. عبدالناصر همتی هم به دخالت در بورس اعتقادی ندارد و بخش مهمی از مشکلات بورس را به دلیل دخالت‌های غیرمنطقی می‌داند. وی اعلام کرده است: «بورس را می‌توان احیا کرد، اما نه در دو یا سه روز. همیشه بورس نمی‌تواند بالا برود، بلکه روندی که در روز‌های اخیر دارد را باید در پیش بگیرد. از بازار سرمایه به عنوان رکن مهم تأمین مالی تولید حمایت جدی خواهم کرد.» علیرضا زاکانی دیگر کاندیدای ریاست جمهوری نیز با بیان این‌که با سیاست‌گذاری دقیق شرایطی را در دولت فراهم خواهیم کرد تا تعادل و ثبات در بازار سرمایه شکل بگیرد، گفته است: «با آموزش صحیح و پیشگیری از منفعت‌طلبی بورس، امکانی فراهم می‌کنیم تا مردم نقدینگی خود را به سمت بازار سرمایه سوق بدهند و با ارائه درست امکانات شرایط مولد شدن سرمایه‎های راکد در کشور فراهم شود.» ابراهیم رئیسی صندوق بیمه یا صندوق جبران خسارت برای افرادی که سهامدار بورس هستند و حتی مبالغ اندک دارند را راهکاری برای جبران خسارت مردم به بورس می‌داند. محسن رضایی هم دو برنامه برای احیای بازار بورس دارد که یکی تشکیل صندوق جبران زیان‌های مالباختگان و دوم تشویق تولید و سرمایه‌گذاری و ارتباط آن‌ها با واگن‌های سرمایه است تا تولید را به بازار سرمایه متصل و بازار بورس احیا شود.  

 

سعید جلیلی هم معتقد است نباید کاری کرد که مردم در این بازار یک‌شبه پولدار شده یا ضرر کنند. بازار سرمایه، بازار پول و بیمه باید هماهنگ و هم‌افزا باشند و هنر رئیس‌جمهور نیز این است که این بازار‌ها را مدیریت کند. بازار سرمایه طی دو هفته گذشته نوسان زیادی را تجربه نمود، چراکه چند روز با رشد بالای شاخص سهامداران را امیدوار کرد، اما در ادامه پس از چند روز مجددا روند نزولی به خود گرفت. بعضی از کارشناسان و فعالان بازار حضور رئیس‌جمهور جدید را عاملی در راستای تقویت بازار و روند مثبت آن می‌دانند، اما درعین‌حال انتظاراتی هم از منتخب مردم دارند؛ توقعاتی که تا پیش از این شاید کمتر به آن توجه شده و یا اساسا نادیده گرفته شده است.  

 

سید فرهنگ حسینی کارشناس بازار سرمایه درباره اولویت‌های بهابازار رئیس‌جمهور آینده گفت: نیاز اقتصاد کشور در شرایط فعلی، کنترل تورم و کاهش آن به سطح باثبات زیر ۵ درصد در کنار رشد اقتصادی ۵ درصد است که این دو مهم، منجر به اشتغالزایی می‌گردد. اصلاح ساختار بودجه به خصوص در بخش هزینه‌ها اصلی‌ترین راهکار این مسئله است.  

 

وی انتظارات در بازار سرمایه را در چند سطح عنوان کرد و افزود: اولین سطح، ثبات در تصمیم‌گیری‌ها و مقررات گذاری است. ضمن این‌که سیاست‌های حمایت از تولید و حذف رانت در قیمت فروش محصولات و دلال از زنجیره تولید و فروش اجرایی شود. از شرکت‌های بورسی به عنوان شفاف‌ترین بخش اقتصاد کشور باید حمایت به عمل آید، زیرا این شرکت‌ها بیشترین سهم مالیات پرداختی به دولت را دارند و بایستی شامل حمایت‌ها و معافیت‌های مالی و مالیاتی بهتری شوند.

 

حسینی با بیان این‌که مانع زدایی از فعالیت‌ها در بازار سرمایه، بخش دیگری از انتظارات این بازار از دولت بعدی است، گفت: تسهیل افزایش سرمایه و تأمین مالی پروژه‌ها و طرح‌های توسعه شرکت با هدف تشکیل سرمایه ثابت، ضرورت اصلی اقتصاد کشور است. از سوی دیگر تسهیل افزایش سرمایه از تجدید ارزیابی، راهکار اساسی در شفافیت وضعیت مالی شرکت‌های بورسی است.

 

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: قانون تجارت با قدمت بیش از نیم‌قرن، نیازمند بازبینی با هدف تسهیل کسب‌وکار و حمایت از حقوق سهامداران خرد است و مقررات زدایی از مجوز‌های بازار سرمایه هم به رقابتی شدن صنعت و حمایت از سهامداران خرد کمک می‌کند.  

 

وی چالش اساسی و بزرگ دیگر بورس را شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی دانست و افزود: این شرکت‌ها باید بتوانند به بازوی فعال اقتصاد ایران تبدیل شوند، چون ده‌ها میلیارد دلار سرمایه در اختیار دارند و باید پس از تحول در هیئت‌مدیره‌ها و جایگزینی هیئت‌مدیره‌های منتخب سهامداران جدید، هدف‌گذاری در راستای بخش واقعی اقتصاد صورت گیرد.

 

حسینی در پایان بر ضرورت تسهیل‌گری در حوزه تأمین مالی تأکید کرد و گفت: با وجود تسهیل گری دسترسی بنگاه‌های تولیدی بورسی به تأمین مالی تسریع می‌شود. موضوع مهم دیگر تسهیل ورود شرکت‌های دولتی، خصوصی و وابسته به نهاد‌های عمومی ازجمله صندوق‌های بازنشستگی و زیرمجموعه‌های سازمان‌های توسعه‌ای است. این موضوع ضمن تأمین مالی برای پروژه‌های دیگر، منجر به افزایش شفافیت و مشارکت عموم مردم در فعالیت‌های اقتصادی  براساس اقتصاد مقاومتی است.

 

حامد فقرایی دیگر کارشناس بازار سرمایه درباره انتظارات بازار سرمایه از رئیس‌جمهور منتخب گفت: دولت تنها کاری که می‌تواند انجام دهد عدم دخالت در بورس است. یکی از تصمیمات اشتباه دولتی تشویق مردم به سرمایه‌گذاری مستقیم بود که طی چهار‌سال گذشته انجام گرفت، درحالی‌که مردم بدون داشتن دانش کافی باید سرمایه‌گذاری غیرمستقیم انجام می‌دادند. درغیراین‌صورت نمی‌توان انتظار داشت حقوقی‌ها باعرضه‌هایشان جلوی حبابی شدن بورس را بگیرند.  

 

وی ادامه داد: بزرگ‌ترین انتفاع بورس ثبات اقتصادی در تصمیمات کلان و خرد اثرگذار است. وقتی نرخ بهره بانکی کاهش می‌یابد، پول‌های سرگردان وارد بازار سرمایه می‌شوند و طبیعی است که بازار به سمت حبابی شدن حرکت کند. شاید درست‌ترین اقدام در زمان ریاست آقای محمدی در بورس انجام گرفت که مجبور به استعفا شد. در صورت حضور وی شاخص هرگز دو میلیون واحد و بعدازآن سقوط شدید را نمی‌دید و چنین بی‌اعتمادی هم ایجاد نمی‌شد.  

 

فقرایی بر لزوم پرهیز از اتخاذ دستورالعمل‌های غیرکارشناسی برای بازار سرمایه تأکید کرد و گفت: رئیس‌جمهور آینده بهتر است به وظایف اقتصادی خود عمل کند تا میزان نقدینگی کنترل شود و همه بازار‌ها به تدریج راه خود را پیدا کنند. باید ریسک‌های خارج از بازار مانند قیمت‌گذاری دستوری کنترل شود، زیرا در هیچ بازاری در دنیا قیمت‌گذاری دستوری راه‌گشا نبوده است که انتظار داشته باشیم در ایران جوابگو باشد. نباید برای تأمین منافع عده‌ای، سهامداران خرد زیادی را متضرر کنیم. قیمت‌گذاری باید در بازار آزاد و بر اساس عرضه و تقاضا تعیین شود و انتظار می‌رود رئیس‌جمهور آینده آن را اجرایی کند.  

 

این کارشناس بازار سرمایه بعضی از وعده‌های کاندیدا‌های ریاست جمهوری برای بورس را تورم‌زا عنوان کرد و افزود:  اگر بخشی از منابع ارزی تبدیل به ریال شود می‌توان انتظار رشد معقول و منطقی قیمت‌ها را داشت، اما اگر هر کدام از وعده‌ها عملیاتی شوند بدون آنکه منابع لازم برای آن‌ها وجود داشته باشد، اتفاقی به جز چاپ پول رخ نمی‌دهد و درنتیجه تورم شکل می‌گیرد. وی در پایان با تأکید بر این‌که کاندیدا‌ها باید وعده‌های خود را در صورت امکان‌پذیر بودن عملی کنند و نه به هر قیمتی آن‌ها را اجرایی نمایند، گفت: بازار تا نقطه مشخصی امکان سودآوری و رشد قیمت محصولات را دارد، اما از مرحله‌ای به بعد دیگر فروشی وجود نخواهد داشت، چون قیمت‌ها به قدری بالا می‌رود که تقاضایی برای خرید نباشد. در چنین شرایطی جامعه وارد رکود می‌شود، زیرا قیمت‌ها رشد کرده، اما درآمد‌ها رشد نمی‌کنند و کلیت اقتصاد کشور دچار سردرگمی می‌شود.